1-1- اهمیت موضوع

ارتعاشات اجسام مختلف سالهاست که مورد تحقیق و بررسی پژوهشگران و محققان بالاخص دانشمندان علوم مکانیک، فیزیک و ریاضیات بوده و هست. شناسایی و تحلیل ارتعاشات سیستمهای مکانیکی و به دنبال آن محاسبه فرکانسها و مودهای طبیعی[1] همواره خود را به صورت یک مسأله مهم در علم مکانیک در راستای طراحی، شناسایی عیوب و کنترل این سیستمها مطرح کرده است. از طرفی تحلیل و بررسی ارتعاشات سیستمهای پیوسته نیازمند اطلاع دقیق از هندسه، خواص فیزیکی و مکانیکی، بارگذاریها، شرایط اولیه و مرزی[2] حاکم بر سیستم است. این درحالی است که غالباً مدل کردن این پارامترها در قالب یک مسأله ریاضی میتواند بسیار چالش برانگیز و در عین حال بسیار مؤثر و مهم باشد. لذا مدل کردن هرچه دقیقتر و واقعیتر این پارامترها کمک بسیار شایانی در راستای طراحی، کنترل و شناسایی عیوب یک سیستم تلقی میشود.
یکی از این اجزاء، تکیهگاه ها[3] هستند. اصولاً محل اتصال یک سازه به پی و یا سازه دیگر را تکیهگاه گویند. به طور کلی تکیهگاه ها را میتوان به دسته های تکیهگاه مفصلی ثابت[4]، تکیهگاه مفصلی متحرک[5] (غلطکی)، تکیهگاه گیردار[6] (صلب)، تکیهگاه فنری یا ارتجاعی[7] و غیره تقسیمبندی نمود. هر کدام از تکیهگاه های مذکور دارای تعداد درجه آزادی[8] مشخصی هستند. البته درجات آزادی مورد نظر که برای انواع تکیهگاه های مذکور تعریف شدهاند و در تحلیلها مورد استفاده قرار میگیرند، در حقیقت یک تعریف ایدآل از نوع تکیهگاه ها هستند و ممکن است این تکیهگاه ها در واقعیت رفتاری متفاوت داشته باشند، که این امر میتواند بر پاسخ سیستم مکانیکی

 تأثیرات متفاوتی داشته باشد. به همین دلیل در طراحی و تحلیل سیستمهای سازهای توجه به تکیهگاه ها و اتصالات و نوع عملکرد آنها امری اجتنابناپذیر به شمار میرود. تکیهگاه های مختلف را توسط اتصالات مختلف از قبیل جوش، پرچ، پین، پیچ، رولر و غیره با ویژگیهای خاص خود در راستای ارضاء نیاز از پیش تعریف شده در سیستمهای مکانیکی متفاوتی از قبیل تیر، ورق، قاب، بال، انواع پوستهها و غیره ساخته و بکار گرفته میشوند.

ازجمله سازه های پرکاربرد در مهندسی، تیرهای یک سر درگیر[9] (تیرهای طرهای) هستند. اصولاً به تیری طرهای گفته میشود که یک سر آن ثابت (صلب) و سر دیگر آن آزاد باشد و بتواند آزادانه حرکت کند. همانطور که میدانیم در حالت ایدآل دﺭ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻩ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ تیرها ﻫﻴﭻﮔﻮﻧﻪ ﺩﺭﺟﻪ ﺁﺯﺍﺩﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺕ ﺩﻳﮕﺮ ﺩﺭ ﻣﺤﻞ ﺗﻜﻴﻪﮔﺎﻩ ﺣﺮﻛﺖ ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻭ ﭼﺮﺧﺸﻲ[10] ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻣﻜﺎﻥ ﺍﻧﺘﻘﺎﻟﻲ ﻭ ﭼﺮﺧﺸﻲ ﺻﻔﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ.
تیرهای طرهای در صنایع مختلفی چون صنایع نظامی، هوایی، ساختمانی و غیره کاربردهای مهمی دارند. به عنوان مثال بال هواپیما، کاوشگر نیروی اتمی، جرثقیلهای ساختمانی، پلها و غیره میتوانند یک تیر یک سر درگیر محسوب شوند. در شکل (1-1)، برخی از کاربردهای تیر طرهای به تصویر کشیده شده است.

واضح است که تکیهگاه ها در یک سیستم مکانیکی میزان اتلاف انرژی و انعطافپذیری[11] آن سیستم را به شدت تحت تأثیر خود قرار میدهند و از آنجایی که میرایی و انعطاف یک سیستم شدیداً بر پاسخ ارتعاشی آن تأثیر میگذارد، ارائه مدلهایی که بتوانند هرچه دقیقتر و واقعیتر میزان آثار نشأت گرفته از قیود را محاسبه کنند، ضروری و اجتناب ناپذیر خواهد بود. همچنین همه مواد دارای مقدار مشخصی میرایی ساختاری[12] هستند که این مقدار به جنس و ساختار آن ماده وابسته است و میزان این میرایی نیز بسته به جنس ماده و سیستم مورد نظر میتواند تأثیرگذار باشد [1].
 

امروزه گردشگری فراتر از یک صنعت به پدیده­ای اجتماعی ـ اقتصادی در سطح جهان تبدیل شده است. سال­هاست که گردشگری به مثابه مقوله­ای حیاتی در راستای تبدیل جهان به جامعه­ای متحد و متمرکز فعالیت نموده است؛ جامعه­ای که آن را دهکده جهانی می­نامیم. بر اساس پژوهش­ها، در صورتی که گردشگری به گونه­ ای صحیح به کار گرفته و برنامه ­ریزی شود، می ­تواند عامل ایجاد همبستگی و مانع بروز جدایی گردد. صنعت گردشگری حقیقتاً گستره­ای جهانی یافته است؛ به گونه­ ای که، همه کشورهای شمال و جنوب در آن نقش دارند: خواه در نقش بازارهای مولد گردشگر، خواه مقاصد گردشگری، یا هر دو (حیدری چپانه، به نقل از پروفسور جعفری، 1387).

در این میان، علی­رغم این که انگیزه­ها به عنوان محرک سفر به کشورهای گردشگرپذیر و مقاصد گردشگری عمل می­ کنند، این کشورها با محدودیت­های سفر نیز دست و پنجه نرم می­ کنند که به عنوان چالش و فیلتری برای گردشگری به شمار می­آیند و موجب کاهش تقاضا می­شوند؛ به عبارت دیگر، علی­رغم وجود انگیزه­های سفر، محدودیت­های سفر می­توانند مانع مشارکت تصمیم­گیرندگان اصلی سفر باشند (چن و وو، 2009، به نقل از پیج و هال[1]، 2003).

برای درک بهتر نیازهای اساسی گردشگران، مشارکت و عدم مشارکت آنان و این که چه مسایلی باعث عدم رغبت آنان به سفر به یک مقصد خاص می­ شود، نیاز است که ابتدا موانع و محدودیت­های پیش روی آنان مرتفع شود. موفقیت بازاریابان همواره در شناخت کامل محصولاتشان برای فروش است. از اینرو برای ارائه محصول گردشگری مناسب نیاز است نیازهای گردشگران بدون محدودیت­های اساسی به آنان تحویل شود. حال با شناسایی محدودیت­های اصلی و عمده که در کشورهای مقصد وجود دارد، می­توان گره از کار آنان گشود. از

 آنجایی که کشور ایران دارای قوانینی با ساختار مذهبی است، ممکن است این قوانین برای گردشگران به عنوان محدودیت شناسایی شود. در این پژوهش بر آن بوده­ایم تا به شناسایی محدودیت­هایی بپردازیم که معمولاً در کشورهای با ساختار مشابه ایران وجود ندارند.

2-1 بیان مسأله پژوهش

نیک می­دانیم جهانگردی گسترده­ترین صنعت خدماتی است، و به یقین در سده آینده، با سرعتی بیش از گذشته و امروز گسترش خواهد یافت. تردیدی نیست که همه کشورهای جهان در رقابتی تنگاتنگ در پی بهره­ گیری از مزایای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و …، به ویژه دریافت سهم بیشتری از درآمد و بالا بردن سطح اشتغال ناشی از بهینه­سازی این صنعت خدماتی در کشورهای متبوع خود هستند (گی، 1997؛ ترجمه پارساییان و اعرابی، 1385).

علی­رغم این که گردشگری 9 درصد از کل مشاغل ایران برای جوانان دنبال شغل­های رده بالا را به خود اختصاص داده است و اهمیت آن برای دولت روز به روز بیشتر آشکار می­ شود، اما فقط رقم بسیار کمی از ورودی­ های سال­های 2005 و 2006 (که در حدود 2 میلیون نفر بوده است) را به خود جلب کرده است. با این وجود، صنعت گردشگری ایران تحت رگبار مسلسل مسایل منفی و تصویر بد است (که توسط رسانه ­های غربی به آن دامن زده می­ شود) و به شدت تحت تأثیر محیط سیاسی کشور و روابط بین­الملل آن قرار گرفته است (یورومانیتور[3]، 2007).

صنعت گردشگری در کشور ما، چه گردشگری داخلی و چه گردشگری بین ­المللی هیچ گاه به توسعه مطلوب دست نیافته است و این امر نتیجه برنامه ­های تدوین شده بوده است. با توجه به غنای منابع گردشگری کشور، علت این امر عمدتاً در اتخاذ اهداف و سیاست­های نادرست و تنگناهای اجتماعی ـ اقتصادی و عدم توسعه ساخت اقتصادی و زیربنایی نهفته است (معصومی، 1387).

[1] Page & Hall cited by Chen & Wu

[2] Gee

[3] Euromonitor

ساختمان‌های اداری بایستی دارای انعطاف پذیری، راحتی نگهداری، دسترسی مناسب ویک موقعیت اکولوژیکی)اقلیمی( مناسب باشند و از طرف دیگر یک محیط آرام، لذتبخش ومفید را برای استفاده کنندگان فراهم سازند. با توجه به طراحی و ساخت سازمان ها و مجتمع‌های اداری توسط معماران , ضرورت آشنایی این افراد با مسائل روانی کارکنان و کارمندان پر رنگ تر می‌شود , زیرا فضای خلق شده توسط معماران بایستی مورد استفاده کارمندان یک سازمان قرارگرفته و ماهیت فضا اثرات روانی خاصی را بر آنها ایجاد کند. در صورتی که یک فضا از لحاظ اصول معماری، هنری و روانشناسی به صورت منطقی و درست طراحی شود، علاوه بر ایجاد نشاط، شادابی و انگیزه ی کافی در کارکنان می‌تواند با رعایت نکات خاص و ساده ای در چیدمان فضاها و مبلمان داخلی , استرس‌های ناشی از محیط کاری را به حداقل برساند. با نگاهی به زندگی کارمندان در خواهیم یافت که شرایط محیط کار دقیقا بر رفتار ، شخصیت و زندگی افراد اثر گذاشته و تمام ابعاد زندگی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. قطعا کار کردن در فضای مطلوب در کنار فضای سبز و منظره‌های دلچسب در شرایط مساعد تهویه ، نور و آکوستیک ، بر روی مبلمانهایی که قاعده‌های آرگونومی آن به تناسب انسان باشد، می‌تواند سلامت جسم و روان افراد شاغل را حتی بعد از بازنشستگی تضمین  نماید. همچنین فضاهایی با مقیاس مناسب و داشتن محیط‌های اجتماعی مطلوب روحیه خلاقیت کارمند و انگیزه او را برای حضور به موقع بر سر کار خود برمی انگیزد. فضای مناسب کاری  در بوجود آمدن حس رضایت از فضا در کارمندان هنگام انجام امور محوله نقش مهمی ایفا کرده حس تعلق فرد را افزایش می‌دهد در نتیجه راندمان کاری و تمرکز و به تبع آن سرعت انجام امور سازمانی و اداری که باعث افزایش سوددهی سازمان مربوطه است افزایش می‌یابد.

2-1- بیان مسئله

در طراحی ساختمان‌های اداری از دو سیستم باز و بسته استفاده می‌شود. سیستم باز اداری به فضاهایی اطلاق می‌شود که توسط جداکننده‌های سبک از هم تفکیک شده اند. سیستم بسته اداری به فضاهایی اطلاق می‌شود که توسط دیوارهای جداکننده و به صورت اتا قهای مستقل می‌باشند. به طور کلی ساختمان‌های اداری دارای فضاهای اصلی، فضاهای پشتیبانی، خدمات و مسیرهای گردش می‌باشند که طراحی داخلی عامل كلیدی رضایت شغلی در آنهاست. طراحی فضای كاری ممكن است موفقیت سازمانی را با ایجاد فضایی كه كیفیت كار، روش و كمیت را ساپرت می‌كند ، افزایش دهد و تغییر و تحولات و میزان غیبت را بهبود ‌بخشد. بطور فزاینده‌ای، معماران، طراحان داخلی و مدیران رفاهی، نقش راهبردی جدیدی به عنوان مشاوران آشنا با رفتار انسانی و سازمانی بر عهده دارند (همیلتن، 1977). شمار زیادی از شركت‌ها از طراحی داخلی فضای كار به عنوان وسیله‌ای در جهت جذب و حفظ كارشان استفاده می‌كنند، آخرین تحقیقات انجمن آمریكایی طراحان داخلی نشان می‌دهد كه طراحی داخلی فضای كار ابزاری است كه می‌تواند به موفقیت شركت‌های بزرگ در حل چالش‌ها كمك كند. كاركنان و جویندگان كار می‌گویند محیط فیزیكی یكی از سه عامل برتر تأثیرگذار در تصمیم آنها در پذیرش یا ترك شغل است.

كارمندان مدت زیادی را در یک ساختمان می‌گذرانند بنابراین محیط فیزیكی بر فعالیت آنها و بطور مستقیم بر كارایی و تولیدشان اثر گذار است. اغلب فرض بر این است كاركنانی كه بیشتر از محیط فیزیكی كارشان راضی هستند نتیجه كار و تولیدشان بهتر است. شرایط دما، كیفیت هوا، نور و شرایط صدا در محیط اداری بر میزان تولید و بهره‌وری تأثیر دارد. در واقع مطالعات زیادی بطور مؤثر ثابت می‌كند كه كاراكترهای محیط فیزیكی اداره می‌تواند اثر قابل توجهی بر رفتار، ادراك و بهره‌وری كاركنان داشته باشد (کمرولزمان و همکاران، 2011).

بیشتر تحقیقات پیشین اغلب بر روی یک فاكتور تأثیرگذار بر بهره وری كاركنان در محل كار متمركز بود. و تقریبا هیچ مطالعه‌ای انجام نشده

 كه رابطه بین تمام فاكتورهای فیزیكی محیط كار و بهره‌وری كاركنان را نشان دهد. بنابراین این مقاله سوابق چندین فاكتور محیطی كه بطور مستقیم یا غیرمستقیم بر بهره‌وری كاری كاركنان تأثیر می‌گذارد را بررسی می­ کند.

در اکثریت ساختمانهای اداری در ایران متأسفانه صرف تأمین فضای فیزیکی اهمیت داشته و تأمین نیاز روحی کارمندان دچار غفلت می‌شود آنچه افراد در انجام وظایفشان بدان نیاز پیدا می‌کنند روحیه سرزندگی و شادابی و انرژی برای انجام آن است. حال آنکه فضای محیط کار در ایجاد این روحیات بسیار دخیل است که متأسفانه همین جنبه روانی محیط کار بسیار مورد بی توجهی قرار گرفته در بلند مدت سبب خستگی و بی قراری افراد می‌گردد و بصورت خودآگاه یا ناخودآگاه زمینه نارضایتی کارمندان را فراهم می‌سازد .

مشخص شده است كه محیط داخلی در یک اداره تأثیر زیادی بر نگرش، رفتار، رضایت و بهره‌وری كاری كاركنان دارد. بر اساس اظهارات (آندریان لیمن ،1995)، افرادی كه از دما، كیفیت، آب، نور و شرایط سر و صدا در دفتر كارشان راضی نیستند، بیشتر از تأثیر آنها بر تمركزشان در كار شكایت دارند. تحقیقات دیگر همچنین نشان می‌دهند كه “تولید ” ارتباط نزدیكی با شرایط محیط داخلی دارد. به هر حال چگونگی تأثیر كیفیت محیط داخلی بر تولیدات، یک چالش بزرگ است. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت كه نه فقط دما، كیفیت نور و صدا باید مورد توجه قرار گیرد ، بلكه همچنین باید كیفیت هوای داخلی، راحتی حرارتی، طرح فضاهای كاری خصوصی، طرح رنگ فضای كار، گیاهان داخلی، لایه‌های گرد و غبار و آلاینده‌های بیولوژیكی، تجمع دی‌اكسیدكربن داخلی و بسیاری عوامل دیگر باید توسط مدیران ارشد سازمان‌ها مورد توجه قرار گیرند. نهایتاً یک محیط اداری راحت مهم است که بتواند كارمندان را قادر به تمركز و انجام هرچه بهتر وظایفشان كند. این می‌تواند كیفیت زندگی در كار را جهت بهره‌وری هرچه بهتر كاركنان ادارات فراهم كند (کمرولزمان و همکاران، 2011).

همانطور که گفته شد تحقیقات همواره نشان داده اند كه ویژگی‌های محیط اداری می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر رفتار، نگرش و بهره‌وری كاركنان داشته باشد ( من و لت، 1969). (دول و اسكرودر، 2001) اظهار داشتند كه در محل كار رضایت كاربر به عنوان مهمترین فاكتور در موفقیت سازمان به رسمیت شناخته شده است و به عنوان یک شاخص كلیدی در بهره‌وری در نظر گرفته شده است و بر اساس این منطق است كه سطوح بالای رضایتمندی سبب بهبود روحیه و كاهش سردرگمی می­ شود. همچنین این تحقیق نشان داد كه رضایت از محیط كار بطور مستقیم به رضایت شغلی كاركنان و بطور غیرمستقیم به تعهد سازمانی و میزان حجم معاملات مربوط می‌شود.

بطور كلی مطالعات انجام شده بر معیارهایی مانند صدا، نور، دما، وجود پنجره و… نشان می‌دهد كه چنین فاكتورهای از محیط فیزیكی برنگرش كاركنان، رفتار آنها، رضایت و بهره‌وریشان تأثیر می‌گذارد (کروچ و نیمران، 1989).

موضوع این تحقیق تحلیل فضاهای اداری با پلان باز) Open Plan ) و بررسی ویژگی کمی و کیفی این فضاها و در نهایت رسیدن به یک سری استاندارد برای طراحی مراکز اداری است.در واقع سعی بر آن است که فضاهای اداری فضای منعطفی را بوجود آورند تا بتوانند مطابق با نیازهای روحی افراد کارمند بوده و با برآوردن خواسته‌های آنها عاملی در برانگیختن هرچه بیشتر کارکنان و افزایش کارایی آنان باشد.آنچه در این طراحی انعطاف پذیر بیش از همه مورد نظر است  توجه به جنبه‌های کیفی و تاثیر این وجوه بر روند کاری و خلاقیت فردی و اجتماعی کارکنان و اعمال آنها می‌باشد. این وجوه عبارتند از: حریم خصوصی ، نور ، تهویه و ارتباطات .که البته هرکدام شامل آیتمهای ریزتری است که مجموعا یک ساختار5 فاکتوری تاثیرگزار بر رضایت محیطی را تشکیل میدهند که به نوبه خود رضایت شغلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

در واقع آنچه نمود پیدا می‌کند ، ایجاد فضایی مناسب با روحیه کارمندان است تا بتوانند ساعات کاری خود را در بهترین شرایط ممکن سپری نمایند .

3-1- ضرورت انجام تحقیق

ضرورت مسأله زمانی آشکار می‌گردد که محاسبه شود افراد یک جامعه چند ساعت در روز ، چند روز در ماه و چند ماه در سال را مشغول کار در محل کار خود می‌باشند. در حقیقت افراد شاغل بیش از نیمی از اوقات بیداری خود را در مکانهای کاری می‌گذرانند یعنی بهترین و پر انرژی ترین ساعات زندگی.

[1] – Hamilton

[2] – Kamarulzaman

[3] – Adrian Leaman

[4]- Altman  & Lett

[5] – Dole & Schroeder

[6] – Crouch & Nimran

ورود از عصر صنعت به عصر اطلاعات و دانش تمامی جنبه های مختلف زندگی بشر را تحت تاثیر خود قرار داده است .سازمان ها به عنوان نهادهایی که از دستاوردهای عصر صنعت بوده اند با تحولات اخیر  و ورود به عصر دانش دستخوش تغیرات بسیاری گردیده اند . فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی مدیریت به عنوان یک پدیده جدید و به عنوان یک عامل پیش برنده در انطباق سازمان ها با تحولات امروزین شناخته شده اند .

( ابراین، ماراکاس 2008 )

در عصر حاضر سیستم های اطلاعات از حیاتی ترین عوامل باقی ماندن سازمانها در عرصه های رقابتی تجارت و صنعت داخلی و جهانی هستند و روز به روز بر دامنه منابع اطلاعاتی سازمانها جهت ارائه خدمات و کالاهای بهتر به عنوان اهداف اصلی و پشتیبانی از فرایندهای ضروری به عنوان اهداف ثانویه افزوده می شود . بدیهی است که گسترش دامنه کاربرد سیستم های اطلاعات در سازمانها این سئوال را در پی دارد که این سیستم ها تا چه اندازه بر میزان ارزش افزوده سازمانها در مقایسه با میزان سرمایه گذاری آنها می افزایند . گزارشات سالهای اخیر حاکی از آن است که همگی سرمایه گذاریهای انجام شده در زمینه فناوری اطلاعات منجر به برآورده شدن توقعات و انتظارات سازمانها نشده است . ( مک کینزی 2008 )

بنابراین لازم است که هزینه های بکارگیری سیستمهای اطلاعات در سازمانها با بررسی میزان کمک آن به سازمان بررسی و تأیید گردد .

از آنجا که دست یابی به معیار معین موفقیت یک سیستم معمولا مشکل است ، بسیاری از محققان سیستم های اطلاعات از ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم عنوان شاخص واسط برای تعیین عملکرد کاربر و موفقیت سیستم اطلاعات استفاده کرده اند . در مطالعات مربوط به سنجش موفقیت سیستم های اطلاعات از معیار ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم اطلاعات و رضایتمندی آنان استفاده شده است ..

در این پژوهش ما بر مشخصه هایی از سیستم های اطلاعات تمرکز خواهیم کرد که منجر به رضایتمندی کاربر نهایی خواهد شد .

1-1   بیان مساله

زمانی که فشارهای رقابتی افزایش می یابد ، مدیران تلاش می کنند تا هر میزانی از بهره وری افراد ، فرایندها و فناوری های اطلاعات جدید

 (IT) را درک کنند.این موضوع منجر به این سوال می شود که مدیران چگونه می توانند سیستم های اطلاعاتی را برای دستیابی به سطوح بالاتر عملکرد از سوی کاربران نهایی ، پیکربندی کنند؟ در این خصوص ، مدیران به طور پیوسته به دنبال توصیه ای در مورد چگونگی مواجهه با وعده ها و انتظارات افزایش مستمر بهره وری از طریق استفاده از IT می گردند.

امروزه دستیابی به عملکرد بالاتر در استفاده از IT در سازمان مشکلی مستمر در تحقیق سیستم های اطلاعاتی است. در حالیکه شرکت ها به سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات (IT) ادامه داده اند ، درک این وعده ها و انتظارات که IT منافع بهره وری در حال افزایشی را فراهم می کند دشوار شده است. هنگامی که فشارهای رقابتی افزایش می یابد ، مدیران از هر نوع به دنبال این هستند که هر میزانی از بهره وری سرمایه گذاری خود در IT را دریافت کنند.

سوال اساسی برای هر مدیری این است که چگونه فناوری اطلاعات و سیستم های اطلاعاتی موجب افزایش عملکرد کارکنان خواهد شد .

مشکل محققان سیستم های اطلاعاتی در مورد اینکه به مدیران بگویند برای دستیابی به بالاترین سطح عملکرد از سوی کاربران برنامه های IT ، چه باید کنند ، ادامه دارد. به عنوان یک موضوع عملی ، مدیران می خواهند قادر به شناسایی ویژگی های یک سیستم اطلاعاتی باشند که می تواند برای کسب بالاترین عملکرد کاربر ، مدیریت شود. ( کسیتانوریت 2011 )

پاسخ ، نیازمند شناسایی و تحلیل ارتباطاتی است که می تواند بین ویژگی های سیستم ها و عملکرد فردی ایجاد شود. مطالعات قبلی درباره عملکرد کاربر، این مسئله را به طور نظام مند بررسی نکرده اند. در این تحقیق ، این سوال را با تلاش برای شناسایی آن خصوصیاتی ازسیستم های اطلاعات مدیریت ( IS ) که منجر به بالاتربن سطوح عملکرد فردی کاربر نهایی می شود ، دنبال می کنیم.

مطالعات زیادی وجود دارند که عملکرد کاربر نهایی در سیستم های اطلاعاتی را بررسی کرده اند. این مجموعه ادبیات را می توان به دو نوع تحقیق تقسیم کرد  :

1)        مطالعات تناسب وظیفه- تکنولوژی

2)        مطالعات رضایت کاربر

هر دسته مطالعات عملکرد کاربر نهایی را با دیدگاه متفاوتی انجام می دادند .

روش تناسب وظیفه- تکنولوژی  :

این روش فرض می کند که زمانی که وظیفه کاربر و تکنولوژی همخوانی دارند ، عملکرد کاربر بالاتر خواهد بود. در نتیجه ، مطالعات تحت این روش تلاش می کنند تا مشخصه های وظیفه و تکنولوژی و “نیکویی برازش” بین تکنولوژی های خاص و وظایف کاربر نهایی را تعریف کنند .

روش مطالعات رضایت کاربر :

در این روش این موضوع را که کدام خصوصیات معین IS نظیر کیفیت سیستم ، کیفیت اطلاعات و استفاده از سیستم و رضایت کاربر می توانند بر عملکرد کاربر اثر بگذارند ، بررسی می کنند. مطالعات رضایت کاربر بسیاری در دهه گذشته انجام شده اند که تلاش می کنند تا عواملی از سیستم های اطلاعاتی را که منجر به عملکرد بالای کاربر می شوند ، شناسایی کنند

از آنجا که دستیابی به یک معیار معین جهت تعین عملکرد کاربر و به طبع آن موفقیت یک سیستم معمولا مشکل است ، بسیاری از محققان سیستم اطلاعات از ارزیابی استفاده کنندگان نسبت به سیستم به عنوان شاخص واسط برای تعیین عملکرد کاربر و موفقیت سیستم اطلاعات استفاده کرده اند . ارزیابی استفاده کنندگان سنجشی است که توسط استفاده کنندگان نسبت به کیفیت های یک سیستم در طول یک پیوستار از مثبت تا منفی صورت می گیرد .بدیهی است اگر استفاده کنندگان به سیستم مورد بهره برداری امتیازات بالا تخصیص دهند این بدان معناست که سیستم باید عملکردشان را بهبود بخشیده باشد و این دلیلی بر موفقیت سیستم می باشد . (نعمت بخش و همکاران(

در حال حاضر معیار غالب مورد استفاده برای ارزیابی سیستم اطلاعات ابزار رضایت استفاده کننده از اطلاعات است که توسط دول و ترکزاده ارائه شده است .

ما در این تحقیق با تمرکز بر دسته مطالعات انجام شده زمینه رضایت کاربر بر این سوال تمرکز می کنیم که چه ویژگی هایی از سیستم های اطلاعاتی منجر به سطوح بالاتر عملکرد کاربرو به طبع آن موفقیت سیستم اطلاعات می شوند.

1-2  اهمیت پژوهش و استفاده کنندگان

ضرورت انجام تحقیق از آنجا ناشی می شود که با توجه به پیشرفت های تکنولوژیکی در زمینه رایانه و گسترش استفاده از آن در سازمانها اعم از دولتی و خصوصی و بویژه توسعه سیستمهای اطلاعاتی و هزینه های سنگینی که برای طراحی، استقرار و استفاده از آنها می شود، ضرورت دارد تاثیری که این سیستم ها و فناوری اطلاعاتی بر بهره وری کارکنان دارند مورد ارزیابی قرار گیرند .

این پژوهش می تواند جهت ارائه پیشنهاداتی به واحد IT سازمان مذکور و نیز سازمان های مشابه دیگر به منظور شناخت جنبه هایی از سیستم های اطلاعاتی که منجر به افزایش رضایتمندی نرم افزاری کاربر نهایی می شود مورد استفاده قرار گیرد

بخش صنعت نفت و گاز و پتروشیمی کشور به عنوان بخشی كه بالاترین نرخ مشاركت را در تحقق رشد تولید و صادرات را داشته و نیز بیشترین سهم در نرخ رشد اقتصادی را بر عهده خواهد داشت، كانون مهمی برای توجه و برنامه‌ریزی در برنامه های توسعه ای، تلقی می‌شود. گستره فعالیت بنگاه های مرتبط با صنعت ذکر شده در پهنه سرزمین، درهم‌تنیدگی فعالیت­های این حوزه با فعالیت­های بازرگانی و اقتصاد مناطق، سهم فزاینده و مسلم در صادرات كشور، نقش كلیدی در بخش اشتغال­زایی برای جمعیت جویای كار بطور اعم و همچنین دانش‌آموختگان دانشگاهی بطور اخص و ده‌ها عامل مهم دیگر، موید نقش كلیدی صنعت نفت و صنایع وابسته به آن می باشد.

تمامی کشورها به دنبال بهره­وری و کارایی حداکثری از منابع و امکانات مالی، فنی و نیروی انسانی خود می باشند. بی­شک سرمایه ­گذاری سرمایه ­های ملی و سازمانی در حوزه های مناسب صنعت، تاثیرات بسزایی در رشد و آبادانی یک کشور، ایفا خواهد نمود. با توجه به تغییر فضای کسب­و­کار در جهان و رقابتی شدن روز افزون توجه و تمرکز بر روش­های مبتنی بر دانش در عرصه مدیریت افزایش یافته است و بر همین اساس توجه به این مقوله در صنایع راهبردی نیز بیشتر شده است .یکی از این حوزه های راهبردی استفاده دقیق و به موقع از اطلاعات در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی و به خصوص صنعت پتروشیمی به عنوان یکی از حلقه های مهم ارزش افزوده صنعت نفت و حلقه اصلی جلوگیری از خام فروشی منابع کشور است. صنایع پتروشیمی ایران به عنوان یکی از صنایع راهبردی ایران همواره در صدر توجه برای بکارگیری فناوری­های نوین بوده ­اند. در سال­های اخیر با توجه به پیاده­سازی نمونه­های موفق و ناموفق از پروژه­ های برنامه ­ریزی منابع سازمان[1] در شرکت­های پتروشیمی ایرانی مسأله شناخت عوامل موفقیت این پروژه ها در کانون توجه قرار گرفته است. نظر به اهمیت سیستم یکپارچه سازمانی برای موفقیت، بقا و رشد سازمان‌ها، هدف این پژوهش شناسایی و بررسی عوامل بحرانی موفقیت پروژه پیاده سازی برنامه ریزی منابع سازمان در شرکت­ پلیمر آریاساسول است. در فصل حاضر، ابتدا به شرح و بیان مسأله پژوهشی پرداخته خواهد شد. سپس ضرورت و اهمیت تحقیق بیان می‌شود و اهداف پژوهش ارائه می‌گردد. براساس اهداف طرح شده، سوالات پژوهش بیان می‌گردد. در انتها نیز روش تحقیق، قلمرو تحقیق و ساختار تحقیق بیان می گردد.

1-2- بیان مسأله

سیستم­های اطلاعاتی کارا و یکپارچه که بتوانند همه فعالیت­ها و وظایف موجود در یک سازمان را تحت پوشش قرار داده و اطلاعات لازم و ضروری را به­موقع در اختیار استفاده­کنندگان آن قرار دهند، از ابزارهای مفیدی هستند که سازمان­ها برای افزایش قابلیت­های خود، بهبود عملکرد، تصمیم ­گیری بهتر و دستیابی به مزیت رقابتی از آن استفاده می­ کنند. شاید یکی از جامع­ترین سیستم­های اطلاعاتی[2] موجود که در سال­های اخیر به طور گسترده­ای مورد استفاده قرار گرفته، سیستم برنامه ­ریزی منابع سازمان باشد. ظرفیت ERP در یکپارچه­سازی فرایندهای سازمان و اطلاعات حوزه های عملکردی مختلف از طریق یک پایگاه­داده متمرکز، باعث گردیده است که صاحب­نظران، این سیستم­ها را به عنوان پیش نیاز موفقیت در قرن بیست و یکم معرفی کنند [33].

سیستم ERP عبارت است از مجموعه منسجمی از برنامه ­هایی که برای پشتیبانی از فعالیت­های اصلی سازمان نظیر تولید، مالی و حسابداری، فروش و بازاریابی و منابع انسانی به کار گرفته می­ شود. سیستم ERP قسمت ­های مختلف سازمان را در توزیع و تسهیم اطلاعات و دانش، کاهش هزینه ها و بهبود مدیریت فرایندهای کسب­و­کار یاری می­دهد ‏[12].

پیاده سازی سیستم­هایERP  زمان و منابع قابل توجهی را از سازمان می­گیرد [68]. نمونه های زیادی از شكست پروژه های برنامه ریزی منابع سازمان با وجود سرمایه گذاری بالا گزارش شده است [42].

ارائه دهندگان سیستم­های برنامه ریزی منابع سازمان ادعا می­ کنند که محصول آنها بارها آزمایش شده و تحت تجربیات فراوان ایجاد گردیده است و این مهم آنها را قادر می­سازد که راه­ حل­های فوق­العاده­ای را برای بخش­های مختلف صنعت و خدمات ارائه کنند. این واقعیت در بسیاری از سازمانها ملموس است، اما تجارب نشان می­دهد این محصولات در بسیاری دیگر از سازمانها نتوانسته ­اند آن­گونه که باید مفید و کارگشا باشند، بنابراین پرداختن به عوامل موفقیت سیستم­هایERP  در سازمان­های مختلف از چالش­های مهم محققان از زمان پیدایش ERPبوده است [46].

در سال­های اخیر سیستم­های برنامه ­ریزی منابع سازمان مورد توجه سازمان­های ایرانی قرار گرفته­اند. به این منظور بسیاری از سازمان­های بزرگ و متوسط کشور، پروژه­ هایی برای انتخاب و پیاده­سازی ERP اجرا نموده ­اند. این پروژه­ ها در مسیر اجرا با مشکلات و چالش­هایی مواجه بوده و در برخی موارد نیز شکست خورده­اند ‏[19].

صنایع پتروشیمی ایران به عنوان یکی از صنایع راهبردی ایران همواره در صدر توجه برای بکارگیری فناوری­های نوین بوده ­اند. در سال­های اخیر با توجه به پیاده­سازی نمونه­های موفق و ناموفق از پروژه­ های برنامه ­ریزی منابع سازمان در شرکت­های پتروشیمی ایرانی مسأله شناخت عوامل موفقیت این پروژه ها در کانون توجه قرار گرفته است. مسأله اصلی این تحقیق شناسایی، بررسی و رتبه ­بندی عوامل موثر در موفقیت پروژه­ های پیاده­سازیERP  در شرکت پلیمر آریاساسول است.

[1]  Enterprise Resource Planning (ERP)

[2]  Information System (IS)