وبلاگ

پیشرفت فناوری اطلاعات دنیای کنونی که موجب افزایش رسانه های جمعی شده است، انسان امروز را با ازدحام اطلاعاتی مواجه کرده و بر بحرانهای محیطی افزوده است. شهرهای پرجمعیت، ظهور کلان شهرها و محیط های پرتراکم و پر ازدحام زندگی، پیامدهای افزایش جمعیت اند که با توجه به مناسبات و تعریف روابط جدید انسانی در قرن اطلاعات، نوعی زندگی با مشخصه بحرانهای عصبی برای زندگی انسان قرن بیست و یکم رقم زده اند. می توان گفت ازدحام جمعیت و ازدحام اطلاعات بر بحرانهای محیطی افزوده و به طور همزمان، اصلی ترین ویژگی شکل دهنده به پارادایم های زندگی انسان معاصر شده اند و همزمان ضایعات جسمی و روانی بسیاری را برای انسان به وجود آورده، بنابراین از میان عوامل متعدد تأثیرگذار و پدید آورنده بحران محیطی، سه عامل تراکم جمعیتی، ازدحام اطلاعاتی و بحرانهای زیست محیطی به خصوص فقدان ارتباط انسان با طبیعت نوعی بحران عصبی و روانی برای انسان معاصر آفریده و این بحران عصبی بر پیامدهای نامطلوب تأثیر مستقیم داشته است.

 

بی توجهی به طبیعت در دنیا، پس از انقلاب صنعتی، در تمامی کشورها با پیشینه های تمدن گوناگون، رخ داد. بطوریکه تخریب آن با سرعت زیاد، تاکنون پیامدها و هزینه های بسیاری همراه داشته است. برخی از این پیامدها به صورت فراگیر شامل همه انسانها شده( مثل تخریب لایه اُزُن و …) و برخی دیگر در مناطقی مشخص رخ داده است (مثل بی توجهی به اهمیت حضور طبیعت در ساختار شهرها و کلان شهرها). آثار تخریب طبیعت همراه ازدحام جمعیتی و ازدحام اطلاعاتی عصر حاضر (عصر اطلاعات) پیامدهای جسمی، روانی و اجتماعی بسیار زیاد و با هزینه های گزاف برای انسان به وجود آورده و موجب شده تا بسیاری از کشورها به تدریج به تدوین برنامه هایی برای بازنگری و بازیابی طبیعت بپردازند. بیست سال پیش انقلاب محیط زیست تنها یک دل مشغولی بود… امروز یک جنبش جهانی است… و محیط زیست جهانی در دستورکار دنیا اولویت پیدا کرده … چه غیرمتحمل و چه مسرت بخش که علاقه به حفظ زمین جای عزم به نابودی آن را گرفته باشد. لذا وظیفه جدیدی پیش روی ماست- درک شیوه کار جهان و تنظیم رفتار خویش در واکنش به این آگاهی، حفظ زمین، سبز کردن و التیام آن( مک هارگ، 1991، دیباچه). در طراحی شهرهای امروز تلاش می شود تا طبیعت در قالب پارک های شهری به محیط زندگی متجلی شود اما این موضوع نتوانسته به نیازهای روانی انسان پاسخ کاملی بدهد. زیرا در طول تاریخ، انسان با طبیعت به عنوان سرچشمه و مادر خویش ارتباطی مستقیم و بی واسطه و سهل و مداوم داشته، که این پیوند در دوران صنعت و با چیره شده ماشین سخت ناتوان شده، در این دوران با محصور و زندانی شدن انسان در بین ساخته ها و مصنوعات خویش، به ظاهر در بسیاری موارد نیازی به نگهداری پیوند خویش با طبیعت احساس نمی کند. شهر انزلی ازجمله شهرهایی است که در پی افزایش جمعیت و گسترش فیزیکی، مکان و تعداد فضای سبز آن نسبت به گذشته تغییر زیادی ننموده است درواقع با گسترش جمعیت افزایش فضای سبز صورت نگرفته است و به همین جهت سرانه فضای سبز مردم شهر انزلی با سرانه استاندارد فاصله دارد.

 

1-1: بیان مسئله

 

جمعیت شهری ایران در طی دهه های اخیر به خاطر عامل مهاجرت،رشد طبیعی، تبدیل روستا به شهر و الحاق تعداد زیادی روستا به شهر افزایش فراوانی یافته است . این افزایش، باعث تغییراتی در ساختار و همچنین بافت شهرهاگردیده است، به طوری كه جمعیت مهاجر در حاشیه شهرها اسكان یافته اند و این امر باعث افت كاركردهای شهری شده است، به گونه ای كه این جمعیت مازاد نیاز به خدمات متعدد شهری دارند و شهرها عمدتاً توان پاسخگویی به آنها را ندارند.

 

شهر انزلی دومین شهر استان گیلان از لحاظ میزان جمعیت ، بعد از شهر رشت است که تراکم بالای جمعیت در انزلی ، کاستی ها و نواقص

 بسیاری در جهت بهره مندی از فواید فضای سبز را برای ساکنان آن مواجه ساخته است که این مساله در خصوص پارک های درون شهری کاملا محسوس می باشد. عدم برخورداری محلات مختلف شهری از پارک های درون شهری و همچنین توزیع نامناسب این کاربری در سطح شهر انزلی ، اهمیت و ضرورت تحقیق را در این عرصه آشکار ساخته است. عنوان تحقیق تحلیل فضایی- مکانی فضای سبز شهری در شهر انزلی مطالعه موردی بوستانهای ناحیه (1) می باشد. جمعیت شهر مورد مطالعه نسبت به دهه های قبل در حال افزایش است و بر اساس آخرین سرشماری عمومی نفوس مسکن 1390، جمعیت شهر انزلی 116664 نفر بوده است که این افزایش جمعیت منجر به توسعه فیزیکی شهری و توزیع جغرافیایی نامناسب کاربری های شهری از جمله کاربری فضای سبز شده که مکان یابی این نوع از کاربری های شهری را با مشکل مواجه ساخته است. استانداردهای سرانه فضای سبز در جهان (25-20 مترمربع) می باشد و سرانه تعیین شده توسط وزارت مسکن و شهرسازی در شهرهای ایران (12-7 مترمربع) است. درصورتیکه سرانه فضای سبز شهری در بندر انزلی کمتر از 4 مترمربع برای هر نفرمی باشد. در این تحقیق سعی بر آن است که با ارزیابی ، به کیفیت و کمیت آن در سطح شهر از نظر موقعیت مکانی و تناسب و همجواری با سایر کاربری ها مطابق با معیارهای مکانیابی پرداخته شود و با روشن ساختن نقاط قوت و ضعف پارک های درون شهری بتوانیم گامی مفید در جهت ارائه پیشنهاداتی معقول و مناسب کاربری فضای سبز در سطح شهر برداریم.

 

1-2: اهداف تحقیق

 

• هدف اصلی تحقیق تحلیل فضایی – مکانی فضای سبز شهری در شهر انزلی است.

اهداف فرعی تحقیق عبارتند از :

 

• شناسایی فضای سبز در شهر انزلی

 

• تبیین پراکندگی فضای سبز در شهر انزلی

 

• تبیین کارکردهای فضای سبز در شهر انزلی

-3: سوالات تحقیق

 

آیا سرانه فضای سبز موجود در شهر بندر انزلی در حد مطلوب می باشد؟

 

1-4: فرضیه های تحقیق

 

1. توزیع مکانی و فضایی، فضای سبز شهری در بندر انزلی نامناسب است.

 

1. سرانه فضای سبز شهری در بندر انزلی کمتر از میزان استاندارد آن است.

 

1. نحوه دسترسی جمعیت به فضای سبزی شهری در بندر انزلی نامناسب است.

1-5: روش تحقیق و مراحل آن

 

روش تحقیق در این كار توصیفی- تحلیلی بوده است كه با بهره گرفتن از پرسشنامه، مشاهده و مصاحبه و
نقشه های شهری اطلاعات گردآوری شد. و با بهره گرفتن از نرم افزار EXCEL و SPSS کار پردازش و تجزیه
و تحلیل داده ها انجام گرفت.

 

1-5-1: روش گردآوری اطلاعات

 

برای جمع آوری داده های مورد نیاز برای انجام تحقیق حاضر از دو روش کتابخانه ای و میدانی استفاده شده است. بدین ترتیب که از مطالعات کتابخانه ای از نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن شهرستان انزلی و سالنامه آماری و مقالات و کتابهای تخصصی و اطلاعات موجود در سازمان های دولتی از جمله معاونت برنامه ریزی، شهرداری، سازمان فضای سبز و جهت تهیه نقشه های موضوعی از نقشه های سیاسی،توپوگرافی،زمین شناسی،خاک و کاربری اراضی در مقیاسهای مختلف استفاده شده است.در مطالعه میدانی نیز به تکمیل اطلاعات اسنادی اقدام به تکمیل پرسشنامه و تکمیل آن در محدوده مورد مطالعه شده است. همچنین در این بخش از مطالعات ، از طریق مشاهده ، مصاحبه و عکس اقدام به جمع آوری اطلاعات لازم شده است.

 

1-5-2: ابزار گردآوری اطلاعات

 

ابزار گردآوری اطلاعات در روش کتابخانه ای به صورت فیش برداری ، جدول و کروکی و …. بانکهای اطلاعاتی بوده و در روش میدانی پرسشنامه و دوربین عکاسی می باشد.

 

1-6:جامعه آماری

 

جامعه آماری در این پژوهش مراجعه کنندگان به بوستانهای شهری در بندر انزلی می باشد. که حدود 384 پرسشنامه توسط مردم تکمیل شده است.

 

1-6-1: تجزیه و تحلیل اطلاعات

 

در این مرحله داده های حاصل از پردازش تجزیه و تحلیل می گردد. برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های آماری، برای رسم جداول و نمودارها از نرم افزار Excel استفاده شده که جداول ترسیمی را به نمودار مبدل ساخته، برای پردازش اطلاعات از نرم افزار SPSS استفاده شده است همچنین برای نمایش مصور داده ها وترسیم نقشه ها از نرم افزار ArcGIs استفاده شده است.