وبلاگ

پیشرفت‏‌های کشاورزی در قرن بیستم، نمایانگر تلاش چندین نسل از کشاورزان، پژوهشگران و سیاست‏‌گذاران برای دستیابی به امنیت غذایی بوده است. نتیجه‏‌ی این تلاش‏ها موجب افزایش قابل‏توجه عملکرد جهانی گیاهان زراعی و باغی شد. اما از سوی دیگر، همین پیشرفت پیامدهای نامطلوبی را از نظر بوم‏‌شناختی، اجتماعی و اقتصادی به دنبال داشت که از آن جمله می‏توان به فرسایش، شورشدن، اسیدی شدن و زوال کمّی و کیفی خاک، آلودگی منابع آبی به مواد شیمیایی کشاورزی، جنگل‏‌زدایی، زوال ساختارهای اجتماعی و تضعیف قدرت اقتصادی جوامع سنتی اشاره کرد. اکنون باب جدیدی از نگرانی‏ها و چالش‏‌ها در مورد امنیت غذایی جهان شکل گرفته­است که غلبه بر آنها راهكارهایی موثرتر را می‏طلبد. مشكلی كه امروزه نمود یافته، نتیجه‏‏ی نگرش‌‏های كوتاه مدت و خوش‏بینانه‏‌ی بشر در دهه­‏‌های گذشته است (کامکار، 1387).

 

پایداری واحدهای بهره ­برداری کشاورزی از جمله موضوعات جدی است که در سالیان اخیر توجه بسیاری از محققان را به خود جلب کرده است. بررسی میزان دانش کشاورزان در مورد کشاورزی پایدار[1] یک عامل تعیین­کننده در پایداری واحد­های تولید کشاورزی می­باشد. صاحب­نظران بر این اعتقادند که بهره­ گیری از روش­های مطرح شده در کشاورزی پایدار در گرو دانش[2]، شناخت و آگاهی کشاورز از این روش­­ها و اثرات آن بر واحد بهره ­برداری خود است. کشاورزی پایدار با منابع انسانی دانا به اصول و عملیات پایداری و توانا در کاربست آن نیاز­مند است (داودی و مقصودی، 1389).

 

در ایران نیز چند سالی است که موضوع کشاورزی پایدار و توسعه آن مورد توجه محافل علمی و اجرایی قرار گرفته است. با مطرح شدن مفهوم توسعه پایدار[3]، نگرش­های مثبت نسبت به این مقوله وسعت بیشتری یافته و در برنامه ­های توسعه مورد توجه قرار گرفته است (علیپور و همکاران، 1387). تصمیم کشاورزان به پذیرش عملیات کشاورزی پایدار متاثر از عوامل مختلفی است که یکی از این عوامل نگرش آنان می­باشد. لذا، در طراحی برنامه ­های جدید کشاورزی – زیست محیطی، متخصصان باید در کنار سایر عوامل تاثیر­گذار، به پیچیدگی نگرش کشاورزان توجه نمایند (انستروم و همکاران[4]، 2009). هدف از انجام این پژوهش بررسی دانش و بینش شالی­کاران پیرامون کشاورزی پایدار می­باشد.

 

1-2-    بیان مساله

 

در تحقیقات پایداری صورت گرفته بر ابعاد مختلفی تاکید شده، که بیشتر به مسائل بوم­شناختی و شاخص ­های پایداری اشاره شده­است و کمتر به مسایلی مانند جنبه­ های رفتاری و علل بروز رفتارهایی که در جهت پایداری است، اشاره شده است. در این راستا ارزیابی میزان دانش بهره­برداران از اصول پایداری و شناخت عوامل موثر بر دانش بهره­برداران برای برنامه­ ریزان و سیاست­گذاران به­منظور تدوین برنامه ­های تکمیلی در راستای توسعه منابع انسانی لازم و ضروری است (داودی و مقصودی، 1389).

 

ارتقاء دانش فنی کشاورزان در کنار حضور سایر عوامل و امکانات تولید موجب می­گردد که آنها با بهره­ گیری مناسب و بجا از تکنولوژی، به یک سطح مطلوب و معقول در روند تولید، دست پیدا کنند. تنها با ایجاد تغییرات مطلوب در کشاورزان به عنوان یگانه واحد­های متفکر

 تولید­کننده در بخش کشاورزی می­توان انتظار داشت که در نظام تولیدات کشاورزی تغییر مناسب ایجاد گردد و این تغییری است که قادر خواهد بود نظام کشاورزی را به توسعه پایدار رهنمون سازد. مطالعات و پژوهش­های قابل توجهی در دنیا در زمینه کشاورزی پایدار صورت گرفته که هدف اکثر آنها یافتن نکاتی است که به پایداری منجر شده و یا حذف پیشنهاد­هایی بوده که در خلاف پایداری بوده است. اما در این مطالعات کمتر به جنبه­ های رفتاری کشاورزان و عوامل موثر بر بروز یا عدم بروز رفتارهایی که به پایداری منجر می­شوند، توجه شده است. اینکه میزان دانش کشاورزان در زمینه کشاورزی پایدار، درچه سطحی است؟ آیا بین دانش کشاورزان در زمینه پایداری و رعایت فعالیت­های پایداری توسط آنان رابطه­ای وجود دارد؟ چه عواملی می­توانند بر میزان دانش کشاورزان تاثیر­گذار باشند؟ این عوامل با دانش کشاورزان چه رابطه­ای دارند؟

 

1-3-    اهمیت و ضرورت تحقیق

 

با توجه به اهمیت تحقق و پیاده سازی کامل کشاورزی پایدار در کشور، اطلاع از ابعاد مختلف سطح دانش و بینش بهره­برداران واحدهای شالیکاری، اساس و مبنای برنامه ریزی­ها و سیاست­گذاری­های کلان را تشکیل می دهد. لذا با توجه آن که تا کنون تحقیق جامعی در خصوص سنجش دانش و بینش کشاورزی­ پایدار در بین شالی­کاران غرب استان گیلان صورت نگرفته، نتایج این پژوهش می ­تواند برای مدیران اجرایی سازمان جهاد کشاورزی استان گیلان بسیار کارساز و مفید واقع شود تا با بهره گرفتن از راهکارهای شناخته شده به تقویت سطح بینش و دانش کشاورزی پایدار شالی­کاران منطقه پرداخته و در نتیجه هر چه بیشتر به اهداف کشاورزی پایدار دست یابند.

 

1-4-    اهداف تحقیق

 

هدف کلی از اجرای این پژوهش، بررسی دانش و بینش شالی­کاران شهرستان تالش پیرامون کشاورزی پایدار می­باشد. بر این اساس اهداف اختصاصی مورد نظر در این تحقیق عبارت­اند از:

 

1. بررسی ویژگی های فردی و حرفه­ای شالی­کاران شهرستان تالش.

 

1. بررسی ویژگی اقتصادی – اجتماعی شالی­کاران شهرستان تالش.

 

1. شناسایی مهم­ترین عوامل تاثیر گذار بر بینش و دانش شالی­کاران در خصوص کشاورزی پایدار

 

1. بررسی میزان دانش و بینش شالی­کاران در زمینه فن­آوری­های کشاورزی پایدار

1-5-    سوالات تحقیق

 

1. میزان دانش وبینش شالی­کاران در خصوص کشاورزی پایدار چگونه است؟

 

1. میزان دانش و بینش شالی­کاران در زمینه فن­آوری­های کشاورزی پایدار چگونه است؟

1-6-    محدوده تحقیق

 

1-6-1- محدوده موضوعی

 

این تحقیق به بررسی میزان دانش و بینش از کشاورزی پایدار در بین شالی­کاران شهرستان تالش صورت می­گیرد.

 

1-6-2- محدوده مکانی

 

با توجه به اینکه استان گیلان دارای 238 هزار هکتار اراضی برنج­کاری بوده و در 16 شهرستان استان، کشت برنج انجام می­گردد، این تحقیق سعی دارد فقط بر روی شالی­کاران شهرستان تالش با سطح زیر کشتی در حدود15987هکتار، مطالعه نماید.

 

1-6-3- محدوده زمانی

 

با در نظر گرفتن زمان آماده سازی زمین برای کشت برنج و همچنین زمان برداشت آن در تالش، این تحقیق سعی دارد از اسفندماه 1391 لغایت پایان مردادماه 1392 بر روی موضوع تحقیق مطالعه نماید.

 

محدودیت تحقیق

 

از مهم­ترین محدودیت­های تحقیق می­توان به پراکندگی سطوح برنج­کاری شهرستان تالش و با توجه به وسعت اراضی شالی­کاری در این شهرستان­ و نیز سطح سواد پایین شالی­کاران و عدم آشنایی آنان به پاسخگویی سوالات پرسش­نامه اشاره نمود.

 

واژه­ های کلیدی

 

دانش، بینش، کشاورزی­پایدار، توسعه­پایدار، اراضی شالی­کاری

 

• دانش: دانش، مجموعه ­ای قابل بازیابی از اطلاعات تائید شده است (منهاج و همکاران، 1386).

 

• بینش: بینش، یک تصویر ایده آلی از آنچه كه می ­تواند و باید انجام شود می­باشد (مانینگ و همکاران،2003)

 

• کشاورزی پایدار: کشاورزی پایدار یک شاخه مهم از توسعه پایدار است که به عنوان رویکرد مناسب قرن 21 در جهت پایداری این بخش مهم اقتصادی و توجه به زندگی قشر عظیمی از مردم جهان سوم شناخته شده است (زاهدی و نجفی، 1384).

 

• توسعه پایدار: بنا به تعریف کمیسیون جهانی محیط زیست و توسعه، توسعه پایدار، توسعه­ای است که ضمن برآورد کردن نیازهای نسل فعلی اشکالی در توانایی نسل­های آینده در برآوردن احتیاجات خود به­وجود نیاورد (بروندتلند، 2005)