وبلاگ

بیان مساله :
در یک بررسی اجمالی از دین اسلام می توان به این نکته به صورت بسیار جدی اشاره کرد که نوع برداشت‌های افراد در این دین در بسیاری از وجوه با هم تفاوت و حتی متعارض می‌باشد. یکی از مهمترین کانون‌های تعارض در بین پیروان این دین ، نوع نگاه به رابطه بین حکومت و سیاست می‌باشد. گروهی از این افراد معتقدند که دین تنها باید به خود محدود بوده و با سیاست هیچ ارتباطی نداشته باشد. چون هر پرچمی که قبل از حکومت امام زمان ( عج ) برافراشته گردد محکوم به شکست است[1]. برخلاف این نظر گروهی دیگر از مسلمانان بر این اعتقادند که دین بدون سیاست هیچ گونه ارزشی نداشته و سیاست نیز بدون دین راه بجایی نخواهد داشت.[2]

هر حكومتی در هنگام تشكیل به دنبال نوعی از مشروعیت می‌گردد كه فلسفه وجودی حضور خود را درمنطقه توجیه نماید. پس از رسیدن به این مقصود در جهت حفاظت از خود در مقابل دشمنان داخلی و خارجی ایده و اندیشه‌ای را طلب كرده كه با بسط آن آینده خود را بیمه نموده و با طیب خاطر به فعالیت خود ادامه دهد.

این چنین حكومتی بایستی از چنان زیرساخت‌هایی برخوردار باشد كه تا مدت‌ها به فعالیت خود ادامه دهد ( مانند مشروعیت مردمی ،

 وحدت در هیات حاکمه و … ). شناخت چنین زیر ساخت‌هایی و چگونگی رسیدن به آن توسط یک حكومت امری است كه مورد توجه تمام حكومت‌های بعد قرار گرفته تا از آن در جهت نیل به اهداف خود استفاده نمایند. مذهب تشیع نیز به عنوان یک زیر ساخت در پابرجا نگهداشتن حكومت صفویان عمل كرده است. صفویان با روش‌های مختلف مردم را به این مذهب دعوت كرده و از این طریق فلسفه وجودی خود را مهیا نموده‌اند. از سوی دیگر به علت وجود دو دشمن قدرتمند در دوسوی كشور- عثمانی و ازبك – لزوم استفاده از قدرتی عظیم در داخل بر آنها روشن گردید كه با تركیب مذهب تشیع و تعصب ایرانی سعی در نیل به این مقصود داشتند كه موفق بودن یا نبودن آنان در این تصمیم امری است كه در این تحقیق سعی می شود به آن پاسخی مناسب داده شود.

بر اساس نگرشی دیگر به نظر می‌رسد كه تا قبل از تشكیل چنین حكومتی شیعیان نسبت به عناصر      غیر ایرانی و سنی نگرش منفی نشان می‌دادند كه حاضر به پذیرش همچنین دولتی شده و با خون خود در موارد مختلف از آن حفاظت نمودند. این فرضیه نیز بایستی با كنكاش فراوان مورد نقد و بررسی قرار گرفته و در پایان تحقیق به آن پاسخ جامعی داده شود.

بدون شك در تشكیل هر حكومت عوامل و بسترهایی بوده است كه یكی از این عوامل در تشكیل حكومت صفوی را می توان نهضت‌های شیعی زمان تیموریان و قبل از آن دانست ، این مفروض در قسمت‌هایی از تحقیق به عنوان زمینه‌های تشکیل حکومت صفوی مورد بررسی قرار می‌گیرد.