وبلاگ

در سالهای گذشته آنالیز ارتجاعی، بیشترین کاربرد را جهت تحلیل و بررسی رفتار سازه ها در مقابل زلزله داشته است، اما عملکرد سازه ها در زلزله ها نشان داده است که صرفاً تحلیلهای ارتجاعی برای این منظور کافی نیستند. آنالیز دینامیکی تاریخچه زمانی غیر خطی، دقیق ترین روش جهت بررسی رفتار سازه ها هنگام زلزله است، اما این روش بسیار وقت گیر و پیچیده است. در این شیوه برای آنالیز سازه نیاز به مجموعه ای از شتابنگاشتهای مختلف می باشد تا بتوان بر اساس نتایج بدست آمده از آنالیزهای انجام شده تصمیم مقتضی گرفت، ضمن اینکه تصمیم گیری در مورد نتایج بدست آمده نیاز به دانش و تخصص کافی در این زمینه دارد.
در پی مشکلات عنوان شده پژوهشگران پیوسته به دنبال روشی بوده اند که بتواند با سرعت بالاتری سازه ها را در ناﺣﯿﮥ غیر خطی تحلیل کند. در این راستا ایدﮤ تحلیل استاتیکی فزایندﮤ غیر خطی در سال 1975 توسط محققین مطرح گردید و گامهای اولیه در این زمینه برداشته شد.
در روش مذکور، موسوم به آنالیز پوش آور متداول، سازه تحت الگوی بارگذاری ثابت تا تغییر مکان معینی موسوم به تغییر مکان هدف جلو برده می شود، مگر اینکه فروریزش سازه زودتر از رسیدن به تغییر مکان هدف رخ دهد. بعد از انجام آنالیز قادر به استخراج نتایجی از قبیل منحنی ظرفیت سازه، تغییر مکان نسبی طبقات، نیروهای داخلی اعضاء و دیگر پاسخهای لرزه ای سازه خواهیم بود .
لازم به ذکر است در طی سالهای اخیر تحلیل پوش آور به عنوان یک فرایند کاربردی نقش موثری در جهت پیشرفت و توسعه آنالیز های لرزه ای بر مبنای عملکرد داشته است و به طور گسترده ای در آیین نامه ها و دستوالعمل های بهسازی لرزه ای سازه ها مورد استفاده قرار گرفته است. در طی فرایند تحقیقات به عمل آمده در مورد روش های پوش آور از سوی محققین و در جهت رفع معایب پوش آور مرسوم که قادر نمی باشد اثر مودهای بالاتر و اثر تغییر مشخصات مودال سازه در طول تحلیل ناشی از تسلیم اعضاء در نظر بگیرد روش های پوش‌آور

 جدیدی براساس مفاهیم ترکیب مودال سازه ارائه گردیده است. در سال 2002 روش MPA[1]توسط چوپرا وگوئل پیشنهاد شد. در این روش چندین تحلیل پوش‌آور با الگوی بار متناسب با اشکال مودی الاستیک چند مود اول انجام گرفته سپس پاسخ لرزه‌ای سازه از ترکیب پاسخ‌های حاصل از هر مود با بهره گرفتن از روش ترکیب مجموع مربعات (SRSS) بدست می‌آمد. از آنجایی که در مودهای بالاتر افزایش جابجایی بام متناسب با افزایش جابجایی سایر طبقات نمی‌باشد و حتی در برخی موارد با افزایش برش پایه طبقه بام در جهت عکس حرکت می‌کند لذا استفاده از جابجایی بام به عنوان نقطه کنترل تغییر مکان در مودهای بالاتر با ابهاماتی روبه‌رو بوده است. در سال 2004 چوپرا وگوئل برای رفع این نقیصه روش MMPA[2] ارائه کردند. در تمام این تحلیل‌ها به علت آنکه الگوی بارگذاری ثابت است و باتوجه به کاهش سختی در طی تحلیل الگوی بار بهنگام نمی شود همچنان این آنالیز ها ازنتایج خوبی برخوردار نبود.

پس از چوپرا وگوئل با انجام مطالعات‌و بررسی‌ها در جهت رفع نواقص روش های قبلی، روش هایی ابداع شد که در هرمرحله با کاهش سختی ناشی از تسلیم اعضاء بارگذاری بهنگام می شود و در سالهای اخیر توسط آنتونیو و پینهو جدیدترین روش های پوش‌آور تطبیقی APA[3] که به صورت یک مدل تحلیل فیبری (Fiber)تحت عنوان روش های FAP[4]وDAP[5]توسعه یافته است. در ادامه پس از بر آنالیز های لرزه ای مورد استفاده در آئین نامه ها به شرح کامل آنالیز استاتیکی غیر خطی خواهیم پرداخت.
 
1-2- بر روش های تحلیل لرزه­ای سازه ها
به منظور بررسی رفتار سازه در مقابل زلزله و همچنین طراحی لرزه‌ای، نیاز به تحلیل لرزه‌ای می­باشد. انتخاب نوع تحلیل بستگی به عواملی همچون دقت مورد انتظار و توصیة آیین نامه­ها دارد. آنالیز لرزه‌ای سازه­ها به چهار روش استاتیکی و دینامیکیِ خطی و غیرخطی انجام می‌شود که در ادامه به آنها پرداخته خواهد شد.
 
1-2-1- تحلیل استاتیکی معادل
این روش از متداولترین شیوه‌های تحلیل لرزه‌ای است که در تمام آیین نامه‌های زلزله دنیا با اختلافاتی جزئی نسبت به یکدیگر از آن استفاده شده است. روش کار بدین گونه است که برش پایه طرح که درصدی از وزن سازه است و توسط ضریبی به نام ضریب زلزله بدست می آید، بر اساس یک الگوی بارگذاری مشخص در امتداد قائم سازه توزیع و به آن وارد می­گردد. پس از این مرحله با بهره گرفتن از ترکیبات بارگذاری توصیه شده توسط آیین نامه­ها، تحلیل سازه با فرضیات و تئوری های حاکم بر رفتار ارتجاعی و خطی، انجام می گیرد و نیروهای داخلی اعضا استخراج و سپس طراحی صورت می پذیرد.
الگوی بارگذاری در آیین نامه طراحی ساختمانها در برابر زلزله (استاندارد 2800 ایران) به شکل مثلثی و برگرفته از شکل مود اول الاستیک سازه است. در استاندارد 2800 ایران، نیروی برشی پایه ، مطابق رابطه زیر در ارتفاع ساختمان توزیع می گردد:
(1-1)
در رابطه (1-1):
: نیروی جانبی در تراز طبقه ام، : ارتفاع طبقه ام از تر از پایه، : ارتفاع طبقه ام از تراز پایه، : وزن موثر طبقه ام، : وزن موثر طبقه ام و  نیروی جانبی اضافی در تراز سقف  که بوسیله رابطه زیر تعیین می شود:
(1-2)
نیروی  نباید بیشتر از  در نظر گرفته شود و چنانچه  برابر یا کوچکتر از  ثانیه باشد، می توان آن را برابر صفر اختیار نمود.
[1] – Modal Pushover Analysis
[2] – Modified Modal Pushover Analysis
[3] -Adaptive Pushover Analysis
[4] -Forc-  based Adaptive Pushover
[5] -Displacment – basedAdaptive Pushover

:

دریای خزر یکی از پهنه های آبی بسته جهان به خاطر اهمیت اقتصادی و سیاسی جزء مناطقی است که برای کشورهای ساحلی اطراف آن بسیار با اهمیت است. در گذشته به نامهایی مانند خاواینسکی، دریای هیرکانیان، دریای جرجان (گرگان)، بحر مازندران بحر آبسکون و بحر قانیا خوانده می شد. این دریا دارای سه ناحیه شمالی، میانی، و جنوبی است. که مساحت هر ناحیه به ترتیب عبارتند 91942، 137812 و 118640 کیلومتر مربع است(13). کشورهای روسیه، ترکمنستان، قزاقستان، ایران و جمهوری آذربایجان در حاشیه دریای خزر قراردارند. بیشترین عرض دریای خزر554 کیلومتر و کمترین عرض آن حدود 302 کیلومتر است. طول خطوط ساحلی دریای خزر در قسمت ایرانی حدود 992 کیلومتر است(15). ناحیه خزر جنوبی دارای مساحت حدود 118640 کیلومتر مربع، متوسط حجم آب آن 48300 کیلومتر

 مکعب، در بر گیرنده 64 % حجم آب خزر است. حداکثر عمق ناحیه جنوبی 1025 متر و متوسط عمق آن 300 متر است. میزان شوری خزرجنوبی 13-10 ppt (آب لب شور)، است. تولید اولیه 41 mil. tons organic carbon/year است. طول خط ساحلی با احتساب جزایر 7000 کیلومتر، بدون احتساب جزایر 5580 کیلومتر است، که ایران 725کیلومتر، آذربایجان 600 کیلومتر، روسیه 755 کیلومتر، قزاقستان 2300کیلومتر ، ترکمنستان 1200کیلو متر است(15).

سواحل دریای خزر از نظر ژئو مور فولوژیکی به سواحل شمالی، سواحل شرقی، سواحل غربی و سواحل جنوبی تقسیم میشود. سواحل ایران در قسمت جنوبی دریای خزر قرار دارد که حدود 700کیلومتر را شامل می شود. سواحل ایران را از نظر دانه بندی رسوب، می توان به سه دسته ماسه ای (سواحل گیلان و شرق مازندران) قلوه سنگی (غرب مازندران) و سیلتی – رسی (گلستان) تقسیم بندی کرد اما سواحل جنوبی دریای خزر بیشتر از نوع گلی و ماسه ای است که این حالت باعث میشود بستر حالت سست داشته باشد بنابر این فراوانی و تنوع گونه ای را کاهش می دهد(46). ساحل جنوبی دارای خطوط ساحلی نسبتا مستقیمی است، که بریدگی کمی دارد، دلیل وجود بریدگی کم در سواحل جنوبی خزر، عمق زیاد دریا در این بخش می باشد. حاشیه ساحل در جنوب دریا، از رسوباتی که رودها آن را ایجاد نموده اند و نیز از تپه های ماسه ای تشکیل شده است. ساحل دریا در منطقه مازندران، رسوبی است و از خلیج گرگان به سمت غرب، جلگه ساحلی عریض می شود، به طوری که در شهرستانهای آمل و بابل به حداکثر عرض خود می رسد

1-1- طرح موضوع

 تحقیق و مطالعه در زمینه های اجتماعی با رویکردهای فرهنگی امری خطیر و بس دشوار است. این امر در جهت ارتقای سطح کیفی و کمی زندگی مردم جامعه، تأثیری بنیادین خواهد گذاشت. یادآوری مراسم، جشن ها و گردهمایی ها بعنوان ریشه های فرهنگی و ارزشی هر قوم و ملتی همواره مطرح بوده و هستند که زنده نگهداشتن آنها در محیط هایی می تواند در جهت جلب گردشگر و سرگرم نمودن مردم و ایجاد مکان هایی برای گردهمایی عمل نماید.

انسان به مثابه حیوانی اجتماعی یعنی حیوانی كه قادر نیست در انزوا بسر برد و ناگزیر از تشكیل واحدی از یک قوم و یا ملت است، عمیقاً به چنین تجارب جمعی متكی است. زیرا هویت یک گروه اجتماعی عبارت است از مجموعه مشترك آداب و رسوم، اعتقادات، زبان، اساطیر، قوانین و مقررات رفتاری آنها. ولی از همه مهم تر آن است كه این گروه می بایست قادر به تجربه نمودن هویت خویش باشند. مراسم آیینی یكی از روش هایی است كه هم یک قبیله بدوی و هم یک جامعه بسیار پیشرفته می تواند این هویت را تجربه كند. بنابراین می توان به مراسم آیینی بعنوان رویدادی نمایشی و به نمایش بعنوان مراسمی آیینی نگریست.

در کشور ما، بسیاری از این مراسم ناخواسته فراموش شده اند و هیچ چیز جایگزین آنها نشده است. خلأ برگزاری مراسمی که مردم را در فضاهایی اجتماعی جمع می کند و بسیاری از نیازهای روانی و اجتماعی زیستن آنها را پاسخ می دهد، بی جواب مانده است. فراموش نکنیم که اینگونه مراسم به تجمعی عادی امکان تبدیل شدن به اجتماعی با هویت را می دهند که  می تواند سکویی باشد برای نیاز مردم به گفتن و شنیدن و داشتن اوقاتی خوش.

موضوع این پایان نامه برای بالا بردن سطح فرهنگی جامعه و بازگشت به بعضی از   سنت ها و عادت های فراموش شده مثبت در بطن جامعه (كه مستقیماٌ با مردم و عادتهایشان درگیر می باشد) برنامه ریزی شده است. با توجه به اینكه این موضوع در دو سطح كلان (ملی) و خرد (محلی) مطرح می باشد، در نتیجه در این پروژه مردم در لایه های مختلف و كلیه موسسات و ادارت مربوط به آنها (شهرداری ها، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان میراث فرهنگی…) و همچنین توریست و كلیه موسسات مربوط به آن (فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان ایرانگردی و جهانگردی و …) به عنوان بهره وران مطرح می باشند.

1-2- ضرورت پژوهش

بطور کلی هدف از نمایش عبارت است از دست یافتن به مرحله آگاهی بالاتر، دریافت بصیرتی چشمگیر در مورد ماهیت هستی و بازسازی توش و توان انسان برای رودررو شدن با جهان. به اصطلاح نمایشی: تزکیه و پالایش و به اصطلاح مذهبی: ارتباط، روشنگری و اشراق. بدین ترتیب هنر نمایش، آیینه ای است که در آن جامعه به تماشای تصویر خود می نشیند و جامعه نیز بطور ناخودآگاه تمایل دارد که آنچه را مشاهده می کند در زندگی و شیوه نگرش خود منعکس سازد.

بررسی دیدگاه های مختلف در مورد زنده كردن هویت های اصیل گم شده با تاكید بر زمینه فرهنگی (نمایشی)كه ضمن فراهم كردن محیطی فرهنگی، محیطی در جهت انجام فعالیت های روزمره مردمی و مسائل تفریحی را شامل شود. سخن از محیطی فرهنگی (تاكید بر نمایش) در معماری را می توان در ریشه های عمیق تاریخی در زندگی بشر جستجو كرد. درگذشته فضاهای شهری محل ملاقات و گفتگوی شهروندان بوده، افراد در این مکان گرد هم می آمدند و برمبنای سنت های کهن ( جشن ها، اعیاد، مراسم مذهبی و …) با یکدیگر ارتباط برقرار کرده، معاشرت می نمودند. محیط های شهری جایی بود که در آن انسان به ارضای نیازهای اجتماعی خود می پرداخت. به عبارت دیگر، محیط های شهری حوزه فرهنگی بود. در دوران معاصر فضاهای باز شهری اغلب برای اتومبیل طراحی شده اند، که نه تنها برای ارضای نیازهای اجتماعی مناسب نبوده، سبب قطع رابطه اجتماعی و نادیده گرفتن سنت ها و فرهنگ جوامع نیز شده است. به این ترتیب شکل ظاهری فضاهای بازِ شهری برای حرکت اتومبیل نقش اصلی را یافته و نقش مردمی که قرار است از فضاهای باز شهری به عنوان فضاهای اجتماعی- فرهنگی استفاده کنند، نادیده انگاشته شده است. مشکلاتی که این دیدگاه به وجود آورد و صدماتی را که بر جوامع و هویت شهرها وارد کرد، متفکرین را بر این داشت که فضاهای باز شهری را برای عملکردهای مختلف به وجود آورند. این موضوع را نه تنها در ابعاد قومی و محلی بلكه با دیدی بازتر در ابعاد ملی و فراملی می توان نگریست.

1-3- هدف از پژوهش

با توجه به موضوع پژوهش، توجه به دیدگاه های مختلف و جدید در برخورد با محیط های شهری در پژوهش مطرح خواهد بود. ایجاد محیط شهری مطلوب در جهت بهتر شدن زندگی مردم و مشاركت مردم در زمینه های تفریحی و نمایشی، همچنین بالا بردن سطح فرهنگی و ایجاد گفتگوی معنایی و بصری با آن در هر لایه اجتماعی و كاربردی كردن موضوع پروژه با در نظر گرفتن تمام مسائل طراحی آن، هدف از پژوهش است.

باتوجه به اهداف پژوهش و نتایج بدست آمده می توان به اصولی منطقی در جهت كاربردی كردن آن رسید. ایجاد محیطی در جهت گفتگوی معنایی با مردم در راستای بالا بردن و آشناكردن مردم با اصالت های فرهنگی خود و همچنین شناساندن اصالت های فرهنگی در حد ملی و فرا ملی در جهت تحقق اهداف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه از جمله اهداف کلان طرح هستند. همچنین ایجاد محیطی با بهره گرفتن از تكنولوژی مدرن (با توجه به بستر مكانی و زمانی) و دمیدن روح و معنای ریشه های هویتی و فرهنگی در آن با در نظر گرفتن

 كلیه شرایط مطلوب از نظر معماری، استفاده از دیدگاه های جدید و پذیرفته شده برای طراحی محیطی و فرهنگی و تفریحی با تاكید بر فعالیت های نمایشی در آن برای جذب مردم و هرچه بیشتر زنده شدن فضاهای شهری، به كارگیری شیوه های مبتكرانه در جهت پیوند مردم با نمایش، استفاده از معنا و مفهوم معماری گذشته در قالبی نو، و تبدیل آن فضا به فضای مطلوب و به یاد ماندنی، اهداف پروژه را میسر خواهد كرد.

با توجه به این اهداف، سوال اصلی پژوهش را می توان اینگونه بیان کرد: چگونه می توان یک فضای شهری را همساز با مردم و فعالیت هایشان بوجود آورد، بطوریكه پتانسیل های اصلی مطرح شده در آن رنگ و بوی فرهنگی و تفریحی داشته باشد؟

1-4- روش پژوهش

به وجود آوردن فضای شهری در بستری تفریحی، خدماتی و فرهنگی ریشه ای تاریخی در معماری دارد. انسان از زمانی كه شهرنشینی را تجربه كرد و دارای تمدن شد با این فضاها و مسائل مربوط به آن درگیر بوده است. نتایج بدست آمده از این تحقیقات بوجود آمدن فضاهایی نظیر Balboupark و Puppet Theater در آمریكا یا مراكز شهری یونان و رم باستان و Cultural Tours-Kruger Park در آفریقا و  … می باشد. توجه به نگرش های جدید در این موضوع و دیدگاه های مختلف در برخورد با آن، چه از نظر عملكردی و چه از نظر محتوایی، در پروژه التزام خواهد داشت. بدین ترتیب اینگونه بنظر می رسد كه می توان رمزگشایی اصول پژوهش را بر پایه روند تاریخی و تجربه های بدست آمده در بستر محیطی و تحلیل و توصیف تاثیر تمدن های مختلف بر روی هم جستجو كرد.

1-5- روش جمع آوری اطلاعات

مطالعات، اطلاعات و داده های لازم از تحقیقات کتابخانه ای شامل مراجعه به مجموعه منابع و مأخذ مرتبط با موضوع، تهیه پرسشنامه، مصاحبه با افراد صاحبنظر ، فیش نویسی و       بانک های اطلاعاتی داخلی و بین المللی می باشد. در مرحله طراحی، از نقشه ها و عکس های هوایی، تحقیقات میدانی شامل مجموعه مطالعات منتهی به انتخاب سایت جهت طراحی و بررسی های محیطی لازم از قبیل دسترسی ها، جانمایی ها در سایت، ارتباط این مجموعه با مجموعه های اطراف در جهت طراحی مطلوب، به منظور گردآوری اطلاعات استفاده می شود.

1-6- فرایند پژوهش

پس از بررسی و مطالعات مقدماتی برای شناخت ابعاد مختلف موضوع به روش كتابخانه ای به منظور دست یافتن به تعاریف كلی و مفاهیم پایه ای و كلید واژه های اصلی پژوهش، با قیاس واستنتاج اطلاعات با یکدیگر و با بررسی نمونه های موردی مشابه داخلی و خارجی به برنامه ریزی فیزیکی و ابعاد و سرانه های مورد نیاز در طرح خواهیم رسید. با توجــه به اینكه این پژوهش در نهایت به كار طراحی منجر خواهد شد، لازم است بررسی انتخاب سایت طرح انجام گیرد. مراحل مقدماتی طراحی نیز همین مرحله انجام می شود كه شامل ایده اولیه طرح، شناسایی فضاهای مورد نیاز، استانداردها و تحلیل اطلاعات، جمع بندی و نتیجه گیری انجام گرفته و درنهایت فاز اصلی طراحی در قالب نقشه های معماری، ماكت و انیمیشن های داخلی و خارجی می باشد.

1-7- تعاریف و مفاهیم کلی پژوهش

1-7-1- تعریف نمایش

   جوهره بنیادین و زیربنایی قالب نمایشی چیست و نمایش چه چیزی را می تواند رساتر از هر رسانه ارتباطی دیگری بیان كند؟ هزاران كتاب درباره نمایش نوشته شده و بنظر نمی رسد هنوز تعریف جامعی از این واژه بدست آمده باشد. فرهنگ آكسفورد نمایش را چنین معنا     می كند: «تألیفی به نثر یا نظم كه داستانی را از طریق گفت و شنود و كنش بازگو می كند و برای آوردن به روی صحنه آماده شده و با صحنه پردازی، جامع آرایی و حركتهای همراه آن، به مثابه زندگی واقعی عرضه می شود.» این تعریف نه تنها ناشیانه و پر طول و تفصیل است، بلكه مطلقاً نادرست نیز هست. از عبارت «تألیفی از نثر یا نظم» چنین استنباط می شود كه متن نمایش می باید از قبل تدوین شده باشد، بنابراین تعریف مزبور را نمی توان برای نمایشهای    فی البداهه بكار گرفت. عبارت «داستانی را از راه گفت و شنود بیان می نماید» نیز قابل انطباق بر نمایشهای بی كلام(پانتومیم) نیست. «برای آوردن به روی صحنه آماده شده» نیز حق مطلب را در مورد نمایش های تلویزیونی، رادیویی و سینمایی ادا نمی كند و اما عبارت «با صحنه پردازی و جامه آرایی…» نیز همیشه صادق نیست. نمایشهای خوبی وجود دارند كه بدون هیچگونه آرایه و پیرایه ای در جامه و صحنه، به اجرا در آمدند. در عبارت «به مثابه زندگی واقعی عرضه می شود» هم اندكی زیاده روی شده است چنین فرضی مستلزم آن است كه تمام نمایشها به شیوه واقعگرایانه تهیه شوند. تعاریفی كه در فرهنگ های دیگر وجود دارد نیز به همین اندازه نادرست وگمراه كننده است. واقعیت این است كه هنر نمایش چنان در ژرفای تار و پود و سرشت انسان تنیده شده كه تعیین حد و مرز قاطعی بین فعالیت های عام تر و نمایش بطور اخص تقریباً ناممكن است. بطور مثال، می توان نمایش را همان تجلی غریزه ی بازی دانست. كودكانی كه نقش پدر و مادر و یا سرخپوست و كابوی را بازی می كنند به یک تعبیر در كار بداهه سازی نمایشی هستند یا می توان به نمایش بصورت مظهری از مراسم آیینی كه یكی از ابتدایی ترین نیازهای اجتماعی بشریت است، نگریست. مراسم رقص های قبیله ای و مناسك مذهبی و رویدادهای ملی، همگی از عناصر نمایشی قوی برخوردار هستند. نمایش و آیین هر دو در  تجربه های جمعی همراه با پشتوانه سه جانبه بازخورد بازیگر به تماشاگر و تماشاگر به تماشاگر و بازیگر به بازیگر هستند. (مارتین، 1382، ص32-31)

همچنین می توان نمایش را پدیده ای دانست كه برای دیدن عرضه می شود و انسان به قصد دیدن آن می رود، بعبارت دیگر تماشاواژه- Spectacle- (چیزی كه باید دیده و یا شنیده شود) است. همان طور که در فرهنگ یونان نیز واژه تئاتر به معنای مكانی است كه انسان برای تماشای چیزی می رود. ورود پیروزمندانه یک امپراطوری فاتح به روم و یا مبارزات گلادیاتورها و شیرهای وحشی، مراسم اعدام در ملاء عام، تمامی مسابقات ورزشی، همه و همه جنبه های نمایشی داشته و دارند. هیچ یک از این امور را نمی توان نمایش بطور اخص نامید، ولی        حد فاصل بین هر یک از آنها و نمایش بسیار مبهم است. پس نباید هیچگاه تعاریف را بصورت مطلق بكار برد، زیرا در این صورت، خودِ همین تعاریف مانعی در راه گسترش و پیوند اشكال نوین و نوآوری در نمایش می شوند. بطور کلی نمایش، كنشی تقلیدی است. كنشی برای تقلید و یا بازنمایی رفتار بشر. بنابراین نمایش یک قالب ادبی محض نیست. عنصری كه نمایش را می سازد فراسوی واژه ها قرار دارد و عبارت است از كنش یا عملكردی كه اندیشه و مفهوم مورد نظر پدید آورنده اثر را تحقق كامل می بخشد. بنابراین می توان گفت هنر نمایش ملموس ترین و عینی ترین شكل بازآفرینی موقعیت ها و روابط انسانی است و این امر ناشی از آن است كه نمایش برخلاف قالب های روایی كه به بازگویی رویدادهای گذشته گرایش دارند، در ابدیت زمان حال جاری است، در «اكنون» و«اینجا» نه در «آن وقت ها» و «آنجا». از طرفی نمایش، اجتماعی ترین نوع هنر است و همین از جمله امتیازات عمده تئاتر زنده بر انواع نمایش های ضبط شده ماشینی است. نمایش بنا به ماهیت ذاتی خود، آفرینشی جمعی است. برتولت برشت، نیز نمایش را شیوه ای عملی و تئاتر را آزمایشگاهی برای آزمون رفتار انسان تحت شرایط گوناگون می دانست. بدین ترتیب می توان شیوه ای دانست كه به كمك آن می توان وضعیتی را بر روی صحنه طراحی كرد و پیامدهای آن را آزمود. (مارتین، 1382، ص27)

1-7-2- عوامل اصلی تشکیل دهنده نمایش

 نمایش در وسیع ترین مفهوم خود بر دو عامل حركت و صدا استوار است. زمانی یكی بر دیگری برتری یافته و در شرایطی، عكس آن مصداق پیدا كرده است. در نهایت به ساختمانی پیچیده و متعادل دست یافتند. اجزاء و عناصر تشكیل دهنده این فرایند عبارتند از: بازیگران، كارگردانان، طراحان لباس، گروه فنی نور و صدا، نمایشنامه، تماشاگران، محل واقعه یعنی محلی ثابت یا سیار برای اجرای نمایش.

1-7-2-1- تعریف بازیگر

 به گفته استلا آدلر، استاد بازیگری، بازیگر بعنوان تعبیرکننده نمایشنامه، مهمترین عنصر نمایش بوده و بدون آن نمی توان یک نمایش داشت. در حقیقت بازیگر كلامی است كه در قالب جسمانیتی زنده درآمده است. بعبارتی دیگر او متن ارائه شده ازسوی نویسنده را تفسیر نموده و بدان جسمانیت می بخشد. برخی معانی فعل بازی كردن طبق آنچه در فرهنگ «وبستر» آمده، عبارت است از اجرا روی صحنه، بازآفریدن، تجسم بخشیدن، نقش بازی كردن، وانمود كردن و یا اجرای نقشی مشخص. اما بازی كردن چیزی بیشتر از معنای عام آن است. بازیگر نقش هایی را ایفا می كند كه كس دیگری است. همه بازیگران صرفنظر از زمان و مكان اشتراكاتی دارند. آنها دو وظیفه اصلی دارند: یكی آنكه باید محور اصلی نقش را دریابند و دیگر آنكه، باید آن را به تماشاگر منتقل كنند. از این رهگذر می توان وظیفه بازیگر را در ابلاغ جوهر نقش به تماشاگر در سه نوع از رابطه مورد توجه قرارداد: 1- رابطه بازیگر و شخصیت نمایشی، 2- رابطه بازیگر و موضوع، 3- رابطه بازیگر و تماشاگر.

1-7-2-2-تعریف تماشاگر

نویسنده و گردانندگان نمایشنامه فقط نیمی از فرایند كل را تشكیل می دهند. نیم دیگر متشكل است از تماشاگر و واكنش های او. بدون تماشاگر، نمایشی وجود نخواهد داشت و آن نمایشنامه ای در شمار ادبیات محض است. در اجرا، نمایشنامه یا مورد پذیرش تماشاگر قرار   می گیرد و یا مردود می شود. با توجه به برداشت تماشاگر نسبت به موضوع می توان مضمون نمایش را در چند قلمرو قرار داد: اگر تماشاگر كاراكترها را مانند خدایان و موجوداتی فراتر از خویش بیابد در قلمرو اسطوره واقع می شود، اگر تماشاگر به كاراكترها مانند انسانهایی بسیار برتر و بالاتر از خویش بنگرد در قلمرو حماسه قرار می گیرد، هرگاه تماشاگر كاراكترها را هم تراز خویش بداند با سبك واقعگرا روبرو است و بالاخره اگر تماشاگر كاراكترها را موجوداتی پست تر از خویش بیابد در حوزه طنز قرار دارد. (مارتین، 1382، ص47)

بیوتکنولوژی دانشی است که در رابطه با بهره گرفتن از موجودات و یا متابولیت های آنها جهت تولید فرآورده های مختلف دارویی ، غذایی ، شیمیایی و غیره در مقیاس صنعتی بحت می کند. روند تکاملی بیو تکنولوژی در طی هزاران سال شکل گرفته و نهایتا به علمی تبدیل شد که با جهت گیری کاربردی میکروبیولوژی و بیو شیمیایی ، ارتباط نزدیکی با مهندسی شیمی ایجاد نموده است ( 48 ).

بین انسانها و میکرو ارگانیسمها ، از ابتدا ارتباط حیاتی بسیار نزدیکی وجود داشته که این ارتباط می تواند مضر و یا مفید باشد. پس از آنکه رابرت کخ در سال 1880 برای اولین بار کشت خالص باکتری ها را به دست آورد ، توجه زیادی به عوامل بیماری زا شد و مطالعات بعدی نشان داد که با وجود این که برخی میکروبها عامل بیماری در انسان ، حیوان و گیاه هستند ، عده زیاد دیگری کاربرد صنعتی داشته و در

 تولید مواد غذایی، داروها ، آنزیم ها ، اسید های آمینه و غیره نقش دارند(52).

در دهه 1940 و 1950 که آنتی بیوتیکهای اولیه نظیر پنی سیلین کاربرد بالینی پیدا کرده و به عنوان داروهای ایجازگر شناخته شده بودند ، با از بین بردن بسیاری از باکتری ها عامل وخیم ترین بیماری های عفونی انسان ، جان میلیونها تن حفظ شد. اما مدتی پس از کشف آنتی بیوتیک ها ، به دلایل متعدد، از جمله استفاده نادرست و یا بیش از حد از آنها ، مثلا استفاده تنها جهت فربه کردن دام ، سویه های میکرو ارگانیسم در مقابل آنتی بیوتیک ها مقاوم شدند ، بطوریکه امروزه مجددا بیماری های عفونی ناشی از میکرو ارگانیسم ها تهدیدی جدی برای سلامتی در دنیا محسوب شده و هزینه های بسیار زیادی برای درمان آنها مصرف می شود.

طی سالهای 1925 تا 1965 استفاده از میکروبها در صنایع دارویی به صورت یک تحول اساسی زمینه را برای بکارگیری میکروارگانیسمها در تولید داروها و بویژه آنتی بیوتیکها فراهم ساخت و با گذشت زمان این روند تکامل یافت به طوری که امروزه بیو تکنولوژی در حال ورود به مرحله جدیدی است و به عنوان یک علم در عصر پیدایش و ساخت آنتی بیوتیکها توسعه چشم گیری داشته و در حال حاضر تولید انبوه فرآورده های میکروبی نظیر  آنتی بیو تیک ها  به صنعت چند میلیارد دلاری مبدل شده و از نقطه نظر اقتصادی ، آنتی بیوتیکها مهم ترین فراورده های صنعتی دنیای میکروبها محسوب می شوند(12).  بدین ترتیب بالا بردن راندمان تولید و اقتصادی تر کردن فرایند تولید آنتی بیوتیک ها جز اهداف ضروری است که با تلاش متخصصین در شاخه های مختلف علوم نظیر میکرو بیو لوژی ، بیو شیمی، مهندسی شیمی،بیوتکنولوژی و غیره می توان به آن دست یافت. در صنعت بیوتکنولوژی برای تولید محصولاتی نظیر آنتی بیوتیک ها دو بخش عمده وجود دارد :

1- عملیات بالا دستی(Up stream ) : که شامل دو بخش توسعه سویه و توسعه محیط کشت و تخمیر است و در این بخش ها نقش مهندسی شیمی و میکروبیولوژیست حائز اهمیت است. هدف از بخش توسعه سویه ، شناخت، تهیه و تثبیت میکروارگانیسم مولد محصول و هدف از بخش توسعه محیط کشت ، بهینه سازی محیط کشت از نظر میزان و نوع مواد، شرایط تولید و اقتصادی تر نمودن فرایند می باشد.

2- عملیات پایین دستی( D. stream) : در این بخش که در واقع فرآوری پس از تخمیر است، نقش مهندسان در جهت دهی فرایند تخمیر به سمت نتایج بسیار مهم می باشد. هدف از این مرحله، جداسازی و خالص سازی محصول می باشد. ( 17)

امروزه تحقیق بر روی سلول­های بنیادی به دانش پیشرفته­ای تبدیل شده است که نه تنها در حیات علمی، بلکه در بعد اقتصادی نیز موثر قلمداد می­ شود ]1[. سال­هاست که این تفکر در ذهن دانشمندان شکل گرفته که با توجه به امکان تقسیم سلولی آیا می­توان درمان را بر پایه این سلول­ها بنا نهاد. این تفکر و تحقیق به تدریج به طرف طب جدیدی سوق داده می­ شود که از آن به عنوان reparative (regenerative) medicine نام برده می­ شود] 2[. پر واضح است برای رسیدن به این هدف، درک کامل بیولوژی سلولی و ماهیت سلول­های بنیادی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است. خصوصا” علی­رغم تحقیقات وسیع، هنوز ابهامات متعددی پیرامون نحوه عملکرد سلول­های بنیادی وجود دارد ]3[.

سلول­های بنیادی، سلول­های زایای غیر بالغ­اند که قادر به خود تکثیری (Self-renewal) هستند و از این طریق جمعیت سلولی خود را حفظ می­ کنند]4[. هر سلول بنیادی در کنام یا نیچ تنظیمی خود قرار گرفته است. کنام یک سلول، مجموعه ­ای از عوامل فیزیکی و شیمیایی است که سلول را احاطه کرده است. از اعمال مهم کنام سلول­های بنیادی، تنظیم توازن بین خود نوزایی و تمایز است. یکی از مکانیسم­های تنظیم کننده این توازن کنترل تقسیم متقارن و نامتقارن می­باشد. در تقسیم نامتقارن، از تقسیم سلول ­بنیادی دو سلول دختری ایجاد می­گردد که یکی در کنام باقی مانده و دیگری کنام را ترک کرده تا تعداد زیادی پیش­ ساز ایجاد نماید و در نهایت به سلول­های بالغ تمایز پیدا می­ کنند. در عوض در تقسیم متقارن، دو سلول­دختری ایجاد می­گردد که هر دو در کنام باقی مانده و به صورت بنیادی باقی می­مانند] 5، 6[. بنابراین سلول­های بنیادی، سلول­های تمایز نیافته­ای می­باشند که توانایی خود تکثیری، تولید نسل تمایز یافته عملکردی و ترمیم بافت بعد از صدمه را دارا هستند ]7[.

سلول­های بنیادی بر اساس قابلیت تمایز به سه گروه تقسیم می­شوند:

همه توان: جزء اولین سلول­هایی هستند که در جنین شکل می­گیرند ( از تخمک لقاح یافته 1-3 روزه)،  قابلیت تمایز به انواع سلول­های ارگانیسم را دارند] 4[.

پر توان: از توده سلولی داخلی در مرحله بلاستوسیست 100تا 200 سلولی منشاء می­گیرند. این سلول­ها دارای توانایی تمایز و تکثیر نامحدود هستند و قادرند به هر سه لایه سلولی تمایز یابند]7[.

چند توان: این گروه را سلول­های بنیادی بالغ و یا سلول­های بنیادی سوماتیک نیز می‌نامند که بصورت خاموش و غیر متعهد حفظ می­شوند تا در آینده و بر اساس نیاز فعال شده و به سایر دودمان­های مربوط به همان بافت تمایز یابند]8[، به عنوان مثال سلول­های بنیادی خونساز در مغز استخوان به تمام انواع سلول­های خونی مانند گلبول‌های قرمز، لنفوسیت‌های B وT  و … تمایز می‌یابند [9،10[.

سلول­های بنیادی از لحاظ منشاٴ به دو دسته­ی، سلول­های بنیادی جنینی (ESCs) و سلول­های بنیادی بالغ تقسیم می­شوند. از آنجا که استفاده از سلول­های بنیادی جنینی با مسائل اخلاقی و قانونی بسیار مواجه است و یا پیوند این سلول­ها خطر ایجاد بافت توموری را در پی خواهد داشت ]7،11[، بنابراین کلید حل این مشکل به دست آوردن منبع عظیمی از سلو­ل­هاست به گونه­ ای­که قابلیت تمایز بالایی داشته باشد و قادر باشند به دفعات نامحدودی در محیط کشت تکثیر شوند تا تعداد کافی سلول قابل دسترس برای پیوند و یا هر کاربرد درمانی و پژوهشی فراهم آورد]4[.

سلول­های بنیادی مزانشیمی از مهم­ترین سلول­های بنیادی بالغ است. این سلول­ها اولین بار توسط مطالعات Friedenstein  و Petrokova در سال 1966 استخراج شدند ]12[. سلول­های بنیادی مزانشیمی توان تمایز به چندین دودمان سلولی ازجمله استخوان، عصب، غضروف و كبد را دارند] 13 .[این سلول­ها به عنوان یک منبع ایده­آل برای سلول درمانی، ژن درمانی و به عنوان ابزاری برای درمان بیماری­های مادرزادی محسوب می­گردند] 14[. گزارش­هایی مبنی بر استفاده از این سلول­ها در مدل­های حیوانی برای درمان جراحات نخاعی] 15،16[، سكتة مغزی ]17 [و پاركینسون] 18 [وجود دارد.

1 progenitor

2  Niche

3 symmetric

4 asymmetric

1 Totipotent

2 Pluripotent

3 Inner cell mass

4 Multipotent

5 adult Stem Cell

6 Embryonic Stem Cell