دانشگاه آزاد اسلامی
پایان نامه ارشد رشته مدیریت
باموضوع :
بررسی اجرای طرح هادی روستایی بر زندگی روستائیان
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
– بیان مسئله
با توجه به سابقه برنامه ریزی در ایران که به سال 1327 برمیگردد ، از جمله طرح هایی که در آن به روستاها به عنوان یک سکونت گاه روستایی توجه شد، طرح هادی روستایی است که از سال 1366 تهیه ، تصویب و اجرای آن آغاز گردید . مهمترین هدف طرح های هادی روستایی تجدید حیات روستا به لحاظ ابعاد فیزیکی ، اقتصادی و اجتماعی روستاها است و ساماندهی و اصلاح بافت موجود ، میزان و مکان گسترش آتی و نحوه استفاده از زمین برای عملکردهای مختلف در روستا سه محور اصلی در طرح هادی روستا بشمار می روند(مولائی هشتجین ، 1386 : 102 ). طرح های هادی محلی ترین و موردی ترین طرح هاست که مستقیماً با روستاها و اجتماع روستایی ارتباط دارد. از این نظر طرح های هادی منحصر به فردند و این طرح ها به نوبه خود ، خون جدیدی در کالبد جامعه سنتی و کهن روستاها بوجود می آورد و در فرایند توسعه و عمران روستاها حرکتی مثبت تلقی می شود . اما علی رغم اقدام های انجام شده هنوز هم در فرایند تهیه و اجرای این طرح ها نارسایی هایی وجود دارد که این نارسایی ها ، موفقیت و آثار اقتصادی و اجتماعی حاصل از اجرای این طرح ها را در روند توسعه نواحی روستایی محدود ساخته است ( رضوانی ، 1387 : 171 ) . در این راستا طی سال های اخیر در محدوده مورد مطالعه یعنی بخش مرکزی شهرستان سیاهکل برای بیش از 80 درصد روستاهای طرح هادی تهیه و تصویب شده است که با توجه به ادامه روند اجرای طرح های هادی روستایی ، ارزشیابی و تحلیل اثرات اجرای این طرح ها در بهبود کیفیت زندگی روستاییان می تواند بسیار حساس باشد . زیرا از یکسو اطلاعات لازم را از طریق یک فرایند بازخوردی کارآمد فراهم می آورد تا مدیریت برنامه ها و طرح ها بتواند وسایل مناسب اجرای طرح را انتخاب کند و از سوی دیگر ضعف های اجرایی را آشکار می کند و مشکلاتی را که در مرحله برنامه ریزی پیش بینی نشده است ، آشکار ساخته و در یافتن راه حل های آن یاریمان خواهد نمود . از این رو ، برای تشخیص اینکه آیا روش های انتخاب شده برای تحقق برنامه ها و طرح ها مناسبند و این که هدف ها با حداقل هزینه در شرف تحقق هستند یا نه ، به طور عام ارزشیابی از اجرای طرح های توسعه روستایی و به طور خاص ارزشیابی از اثرات اجرای طرح های هادی بر کیفیت زندگی روستاییان ، ضرورت دارد .
طی سال های اخیر در محدوده مورد مطالعه یعنی بخش مرکزی شهرستان سیاهکل برای بیش از 80 درصد روستاهای طرح هادی تهیه و تصویب شده است که با توجه به ادامه روند اجرای طرح های هادی روستایی ، ارزشیابی و تحلیل اثرات اجرای این طرح ها در بهبود کیفیت زندگی روستاییان می تواند بسیار حساس باشد . زیرا از یکسو اطلاعات لازم را از طریق یک فرایند بازخوردی کارآمد فراهم می آورد تا مدیریت برنامه ها و طرح ها بتواند وسایل مناسب اجرای طرح را انتخاب کند و از سوی دیگر ضعف های اجرایی را آشکار می کند و مشکلاتی را که در مرحله برنامه ریزی پیش بینی نشده است ، آشکار ساخته و در یافتن راه حل های آن یاریمان خواهد نمود . از این رو ، برای تشخیص اینکه آیا روش های انتخاب شده برای تحقق برنامه ها و طرح ها مناسبند و این که هدف ها با حداقل هزینه در شرف تحقق هستند یا نه ، به طور عام ارزشیابی از اجرای طرح های توسعه روستایی و به طور خاص ارزشیابی از اثرات اجرای طرح های هادی بر کیفیت زندگی روستاییان ، ضرورت دارد .
در طول این تحقیق به اثرات مثبت و منفی اجرای طرح هادی در بهبود کیفیت زندگی روستائیان خواهیم پرداخت . به عبارتی دیگر خواهیم دید که اجرای طرح هادی روستایی تا چه میزان بر زندگی روستائیان ، میزان خدمات رسانی به روستاها ، هدفمند کردن ساخت و سازها ، تسهیل در عبور و مرور و کاهش آهنگ مهاجرت و حتی ترغیب به مهاجرت معکوس تاثیرگذار است و آیا این اثرات مثبت هستند . بیان اثرات مثبت اجرای طرح هادی روستایی در کیفیت زندگی روستائیان خود دلیلی بر افزایش مشارکت و سرمایه گذاری در روستاها خواهد شد و بیان اثرات منفی آن راهکاری جهت تغییر روند تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی خواهد بود . به طور کلی تحلیل اثرات اجرای طرح هادی در بهبود کیفیت زندگی روستائیان می تواند زمینه مدیریت موفق روستایی گردد . بر این اساس پژوهش حاضر در صدد پاسخ گویی به این مورد اصلی است که اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیاهکل تا چه حد تاثیر داشته است ؟
1-2- اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به اینکه روستاها می توانند در پیشبرد اهداف اقتصادی و اجتماعی کشور مفید واقع گردند ، اجرای طرح های هادی روستایی در بالا بردن کیفیت زندگی در نواحی روستایی و نهایتاً محقق شدن توسعه روستایی مثمر ثمر واقع خواهد شد .سکونتگاه های روستایی در کشور ما به شکل طبیعی بر اساس نیازهای جوامع انسانی ساکن در آنها شکل گرفته و گسترش یافته اند ، بنابراین شکل گیری و گسترش روستا بر اساس برنامه ریزی صحیح صورت نگرفته و عملا سکونتگاه های روستایی کشور تا قبل از طرح های هادی روستایی دارای هویت و شناسنامه نبوده اند . اهمیت تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی به عنوان پروژه های بخشی یا مقطعی توانست ابتدا به روستاها هویت بخشیده که به عنوان یکی از پروژه های توسعه روستایی در بهبود وضعیت اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و خصوصا بخش فیزیکی و کالبدی تاثیر بسزایی داشته باشد . اهمیت و ضرورت تهیه طرح و اجرای طرح هادی این است که روستاهای دارای طرح هادی از شرایط ویژه ای در عمران و آبادی خویش از قبیل آب رسانی ، راهسازی ، اجرای طرح های عمرانی و تخصیص منابع مالی نسبت به روستاهای فاقد طرح هادی می باشند . لذا تهیه طرح های هادی روستایی و اجرای آن با توجه به ورود امکانات و خدمات زیربنایی و روبنایی بر کیفیت و بهبود زندگی اهالی در بلندمدت موثر است که نشان از اهمیت بررسی تحقیق بر تهیه و اجرای طرح های هادی روستایی است . از دیگر عواملی که روستاهای ایران و همچنین گیلان همواره از آن متاثر بوده مهاجرت نیروی جوان و خلاق به دلایلی از قبیل جستجو برای کار بهتر ، زندگی با کیفیت بالاتر و درآمد بیشتر است و این واقعیت تلخ مانع پیشرفت روستاها و حتی شهرهای پیرامون می گردد .زیرا با مهاجرت این افراد نه تنها روستاها از افراد جوان و خلاق خالی گشته و پیشرفتی نخواهد داشت بلکه زندگی در شهرهای اطراف مشکلاتی از قبیل ایجاد شغلهای کاذب اضافه می گردد که باعث کاهش کیفیت زندگی در شهرها خواهد شد . برای یافتن راه حل مناسب کافی است به روستاهای کشورمان توجه بیشتری گردد. زیرا اگر کیفیت زندگی در ابعاد مختلف زندگی روستائیان افزایش یابد و آنها در محل سکونت خود احساس آرامش و آسایش نمایند ، نه تنها از روستاهای محل زندگی خود خارج نشده ، بلکه باعث برگشت مهاجرین به روستاهای خود می شود و حتی محیط روستایی چنان خواهد گشت که افراد شهرنشین به زندگی در روستا راغب شوند. از جمله عواملی که می تواند بر کیفیت زندگی روستائیان موثر باشد تهیه و اجرای طرح هادی روستایی است . به همین دلیل در این پژوهش سعی شده با انتخاب روستاهایی از بخش مرکزی شهرستان سیاهکل میزان تاثیر تهیه و اجرای طرح هادی روستایی بر کیفیت مردم سنجیده شود . بدین وسیله می توان راهکارهای مناسب جهت افزایش کیفیت زندگی و یا حتی افزایش کیفیت تهیه و اجرای طرح هادی در روستاها پیدا نمود.
1-3 – هدف تحقیق
اهداف این تحقیق شامل دو دسته اهداف اصلی و فرعی می باشند :
1-3-1- هدف اصلی
– تعیین اثرات اجرای طرح هادی در بهبود کیفیت زندگی روستائیان بخش مرکزی شهرستان سیاهکل .
1-3-2- اهداف فرعی
– ارزیابی اثربخشی آگاهی روستائیان از اجرای طرح هادی بر کیفیت زندگی .
– ارزیابی اثربخشی طرح هادی روستایی بر کیفیت زندگی روستاهای دارای طرح هادی و روستاهایی که طرح هادی در آنها اجرا شده است .
1-4 – سوال های تحقیق
سوالهای این تحقیق با توجه به اهداف آن عبارتند از :
- اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیاهکل تا چه حد موثر بوده است ؟
- آگاهی مردم در اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی روستائیان تا چه حد موثر بوده است ؟
- کیفیت زندگی در روستاهای دارا و فاقد طرح هادی اجرا شده تا چه حد متفاوت است ؟
1-5- فرضیه های تحقیق
با توجه به مباحث نظری مطرح شده در زمینه اجرای طرح هادی و تاثیر آن بر کیفیت زندگی که بدان ها اشاره خواهد شد ، به نظر می رسد اجرای طرح هادی می تواند بر بهبود کیفیت زندگی روستائیان موثر باشد و در این میان آگاهی اهالی روستا از این طرح و اثرات آن بی تاثیر نیست و با مقایسه کیفیت زندگی در روستاهای دارای طرح هادی اجرا شده و روستاهای دارای طرح هادی می توان بر اهمیت این مهم تاکید نمود. بنابراین با توجه به نقش اجرای طرح هادی بر کیفیت زندگی روستائیان می توان فرضیه های زیر را مطرح نمود:
- اجرای طرح هادی بر بهبود کیفیت زندگی در روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیاهکل موثر بوده است.
- میزان اگاهی مردم در اجرای طرح هادی و اثربخشی آن بر بهبود کیفیت زندگی روستائیان موثر است.
- کیفیت زندگی در روستاهای دارا و فاقد طرح هادی اجرا شده متفاوت است.
1-6- جامعه آماری ، حجم نمونه و متغیرهای تحقیق
جامعه آماری در این پژوهش ، روستائیان بخش مرکزی شهرستان سیاهکل می باشد . بخش مرکزی شهرستان سیاهکل در سال 1390 دارای 3 دهستان ، 111 روستا ، 5586 خانوار و 17742 نفر جمعیت می باشد . با توجه به حجم جامعه آماری و بر اساس جدول استاندارد مورگان حجم نمونه آماری 380 نفر از روستائیان می باشد که با بهره گرفتن از روش نمونه گیری تصادفی ، اقدام به توزیع و تکمیل پرسشنامه در سطح روستاهای مورد مطالعه گردیده است . در این تحقیق از مجموع 111 روستا ، 6 روستا به عنوان روستاهای نمونه ( که نیمی از آنها دارای طرح هادی اجرا شده و نیمی دیگر دارای طرح هادی بوده اند ) ، مورد بررسی قرار گرفته است و روستاها بر اساس روستاهای کوچک ، متوسط ، بزرگ طبق جدول (1-1) ، طبقه بندی و سهم هر طبقه و تعداد نمونه های هر روستا مشخص گردید. متغیر وابسته در تحقیق حاضر بهبود کیفیت زندگی روستائیان در ابعاد : محیطی ، اقتصادی ، اجتماعی و کالبدی و متغیر مستقل آن اجرا شدن و نشدن طرح هادی روستایی می باشد.بعد از انجام مراحل فوق الذکر با بهره گرفتن از جدول مورگان و با سطح اطمینان 95/0 و با توجه به
مجموع جمعیت دو گروه که برابر 7070 نفر می باشد ، می بایست از 380 نفر از جامعه انتخابی به جمع آوری اطلاعات پرداخته شود . حال با بهره گرفتن از نسبت جمعیت هر روستا به تعداد کل نمونه ، مشخصگردید که از هر روستا ، چند پرسشنامه تکمیل و اخذ گردد.
جدول 1-1 :طبقه بندی روستاهای بخش مرکزی شهرستان سیاهکل بر اساس جمعیت
| جمعیت | روستاهای دارای طرح هادی
اجرا شده |
تعداد روستای منتخب | روستاهای دارای طرح هادی
اجرا نشده |
تعداد روستای منتخب | ||
| تعداد | درصد | تعداد | درصد | |||
| کمتر از 250 نفر | 2 | 8/1 | 1 | 16 | 40/14 | 1 |
| 500-250 نفر | 5 | 50/4 | 1 | 15 | 50/13 | 1 |
| 1000-500 نفر | 6 | 40/5 | 1 | 6 | 40/5 | 1 |
| بیشتر از 1000 نفر | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
| مجموع | 3 | 3 | ||||
منبع : بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان سیاهکل ، 1393
جدول 1-2 :جدول روستاهای دارای طرح هادی بخش مرکزی شهرستان سیاهکل
| طرح هادی اجرا شده | جمعیت | خانوار | دهستان | نام روستا | شهرستان | ردیف | |
| 254 | 73 | توتکی | کرف پشته | سیاهکل | 1 | ||
| √ | 720 | 220 | توتکی | لیش | 2 | ||
| 350 | 105 | توتکی | مهربن | 3 | |||
| 272 | 80 | توتکی | اشکجان پهلو | 4 | |||
| 210 | 60 | توتکی | سوتگوابر | 5 | |||
| 75 | 29 | توتکی | بالارود | 6 | |||
| 199 | 59 | توتکی | توشی | 7 | |||
| √ | 275 | 82 | توتکی | آسو | 8 | ||
| 419 | 133 | خرارود | کلامسر | 9 | |||
| √ | 489 | 289 | خرارود | فشتال | 10 | ||
| 130 | 46 | خرارود | کاجان | 11 | |||
| 390 | 124 | خرارود | کجیل | 12 | |||
| 233 | 65 | خرارود | لیشک | 13 | |||
| √ | 375 | 124 | خرارود | پنابندان | 14 | ||
| √ | 972 | 288 | خرارود | تازه آباد جانکاه | 15 | ||
| 409 | 132 | خرارود | چالشم | 16 | |||
| √ | 902 | 266 | خرارود | خرارود | 17 | ||
| 143 | 42 | خرارود | سلش | 18 | |||
| 435 | 130 | خرارود | ملک رود | 19 | |||
| √ | 585 | 171 | خرارود | دوست لات | 20 | ||
| 263 | 79 | خرارود | گاوکول | 21 | |||
| 98 | 30 | خرارود | گیل بام | 22 | |||
| √ | 441 | 147 | مالفجان | ازبرم | 23 | ||
| √ | 118 | 40 | مالفجان | چوشل | 24 | ||
| 212 | 63 | مالفجان | زیارتگاه | 25 | |||
| 258 | 84 | مالفجان | رجورازبرم | 26 | |||
| 97 | 32 | مالفجان | کرفستان | 27 | |||
| 499 | 106 | مالفجان | نمک رودبار | 28 | |||
| √ | 349 | 107 | مالفجان | هلستان | 29 | ||
| 116 | 46 | مالفجان | چوفلکی | 30 | |||
| √ | 966 | 319 | مالفجان | مالفجان | 31 | ||
| √ | 235 | 89 | مالفجان | دهبنه | 32 | ||
| 218 | 83 | مالفجان | سپردان | 33 | |||
| √ | 283 | 108 | مالفجان | بیدرون | 34 | ||
| 349 | 127 | مالفجان | لشکریان | 35 | |||
| 159 | 48 | مالفجان | خوشل | 36 | |||
| 186 | 68 | مالفجان | مالده | 37 | |||
منبع : بنیاد مسکن انقلاب اسلامی شهرستان سیاهکل ، 1393
در خصوص چگونگی بررسی اعتبار محتوای این پرسشنامه ، پرسشنامه اولیه را ابتدا تنظیم و سپس با بهره گرفتن از نظر استاد راهنمای محترم ویرایش و تنظیم گردید.
از آنجایی که ضریب آلفای کرونباخ معمولا شاخص مناسبی برای سنجش قابلیت اعتماد ابزار اندازه گیری و هماهنگی درونی میان عناصر آن است ، بنابراین قابلیت اعتماد پرسشنامه مورد استفاده در این تحقیق را به کمک آلفای کرونباخ در نرم افزار SPSS ارزیابی خواهد شد . این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه یا آزمون هایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کنند ، به کار می رود. ( سرمد و همکاران ، 1385)
از نتایج بدست آمده در جدول( 1-3 ) مشخص می گردد که پایایی پرسشنامه تحقیق ، در ابعاد مختلف در سطح قابل قبولی قرار دارد .
جدول 1-3 : جدول ضریب آلفای کرونباخ برای متغیرهای پرسشنامه
| مولفه ها | تعداد سوالات | ضریب آلفای کرونباخ |
| شاخص های کالبدی | 8 | 72/0 |
| شاخص های اقتصادی | 7 | 87/0 |
| شاخص های اجتماعی | 10 | 91/0 |
| شاخص های محیطی | 10 | 90/0 |
منبع : یافته های تحقیق ، 1393
1-7- محدوده مورد مطالعه
بخش مرکزی شهرستان سیاهکل در قسمت شمالی این شهرستان واقع شده است و از نظر موقعیت ریاضی در 49 درجه و 43 دقیقه تا 50 درجه 09دقیقه طول شرقی و 36 درجه 38 دقیقه تا 37 درجه و 12 دقیقه عرض شمالی واقع شده است . این بخش در پهنه جلگه ای واقع شده است و براساس نقشه توپوگرافی که توسط سازمان نقشه برداری کشور تهیه شده است ، شیب عمومی بخش از جنوب به شمال می باشد .
همچنین از نظر موقعیت نسبی بخش مرکزی سیاهکل از شمال به شهرستانهای لاهیجان و آستانه اشرفیه ، از شرق به شهرستان لاهیجان ، از غرب به بخش سنگر از شهرستان رشت و از سمت جنوب به بخش دیلمان شهرستان سیاهکل همجوار است . این بخش دارای 3 دهستان به نامهای خرارود ، مالفجان و توتکی می باشد . ( سالنامه آماری استان گیلان ، 1390 ) .
لازم به ذکر است محدوده مورد مطالعه توسط نقشه و با جزییات بیشتری در فصل سوم تحقیق حاضر ارائه خواهد شد .
فرم در حال بارگذاری ...