وبلاگ

خانواده به عنوان کوچک‎ترین مجموعه‎ی تشکیل دهنده‎ی جامعه دراعتلا ویاانحراف آن نقش مؤثری داردکه به اعتلا ویا انحراف خودخانواده پیوندخورده است. براین اساس یکی ازعواملی که موجب ثبات واعتلای خانواده خواهدشدآن است که اعضای این مجموعه‎ی کوچک حقوق یکدیگررارعایت کنند. اگر چه اصل خانواده پدیده ای الهام گرفته از فطرت است، اما نزد اقوام مختلف و تحت تاثیر شرایط زندگی و آداب و رسوم و اعتقادات متفاوت قومی، قرار گرفته و متناسب با این عوامل گسترش یافته و تا کنون نیز بر خلاف تأثیرات حقوق دیگر، نظیر تعهدات و قرار دادها، تفاوتهای سیستمهای حقوقی متنبع را در اندیشه ها و پندارها به وجود آورده است.مکتب گهر بار اسلام نیز برای زن و شوهر که دو رکن مهم و اساس یک خانواده هستند در مقابل هم وظایفی مشخص کرده و آن ها را امر به انجام این وظایف نموده است تا کانون خانواده ها را گرم ترو پر عاطفه ترنموده است. وفقه امامیه با اتصال به اندیشه های اهل بیت (ع) این مهم را به اوج خود رسانیده است. اما آنچه که مهم و لازم به ذکرمی باشداین است که برای انجام دقیق و شناخت احکام خانواده بایستی دلایل محکم و قاطع داشته باشیم. گرچه قوانین مربوط به حقوق خانواده هم در کتب فقهی وهم در کتب قانونی و هم مقالات نوشته شده به صورت پراکنده در آثارشخصیت های همچون استادشهید مطهری ومحمد روشنی و علی محمد حیدری نراقی وجود دارد .بدیهی است که احکام صریح و دقیق حقوق خانواده را می توانیم با دقت درآثار فقهی و تفسیری وسایرکتب آیت الله جوادی آملی بدست آورد و اینجانب در حد توان وسع علمی و آموخته هایم در این تحقیق اشاره خواهم نمود.

 

1-1پرسش اصلی تحقیق:

 

 دیدگاه های فقهی آیت الله جوادی آملی در خصوص حقوق خانواده چیست؟

 

1-2 پیشینه تحقیق:

 

سوابق مربوط( بیان مختصر سابقه تحقیقات انجام شده در باره موضوع و نتایج به دست آمده در داخل و خارج از کشور نظرهای علمی موجود در باره مو ضوع تحقیق) قوانین مربوط به حقوق خانواده هم در کتب فقهی و هم در کتب قانونی و هم در مقالات نوشته شده به صورت پراکنده وجود دارد که به طور مختصر به برخی از سوابق این موضوع اشاره می گردد:

 

نظام حقوق زن در اسلام (شهید مطهری،صدرا، سال نشر1369)

 

حقوق خانواده (دکتر محمد روشنی،انتشارات جنگل، سال نشر1391)

 

حقوق خانواده (دکتر صفایی و امانی،ناشرمیزان ،سال نشر 1370)

 

اما آنچه که باعث اهمیت این تحقیق شده جمع آوری نظرات آیت الله جوادی آملی درخصوص حقوق خانواده است که تاکنون کسی به این صورت کاری  منسجم انجام نداده و یا اگر انجام شده این جانب اطلاعی ندارم.

 

1-3 پرسش‌های تحقیق:

 

1-ازمنظر قرآن كریم شالوده اجتماع وریشه پیدایش آن چیست ؟

 

2-راز حرمت ازدواج با مشرك در چیست؟

 

3-حکم عقد بدون تعیین میزان مهریه درهنگام طلاق چگونه است؟

 

4-آیاشوهرحق داردازبیرون رفتن زن ازخانه جلوگیری نمایید ؟

 

5ـ آیا عدم تعین مهریه در صحت عقد موقت تاثیر دارد؟

 

6- آیا مرد بر زن قیومیت دارد؟

 

1-4 فرضیه ها:

 

1-از نظر قرآن شالوده اجتماع و پیدایش آن خانواده است.

 

2- ازدواج زن و مرد مسلمان با مشرك حرمت دارد.

 

 

 

3-حکم عقد بدون تعیین مهریه درهنگام طلاق قبل از مباشرت دادن مال به زن واجب است.

 

4-شوهرحق دارد از بیرون رفتن همسرش در صورت تماس با نامحرم جلوگیری کند .

 

5- عدم تعین مهریه در صحت عقد موقت تاثیر دارد و گاهی ممکن است آن را به عقد دائم تبدیل کند درصورتی که مدت آن هم مشخص نباشد.

 

6- قیومیت مرد بر زن تام نبوده ودر شرایطی محدود و شکننده می شود.

 

1-5  اهداف تحقیق:

 

1-بررسی تفاوت حقوق زن و مرد در خانواده ازنظر آیت الله جوادی آملی .

 

2-بررسی حقوق زن در خانه و اجتماع ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

3-بررسی قیومیت مرد بر زن ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

4-بررسی حقوق متقابل زن و شوهرو فرزندان درقرآن ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

5-بررسی عظمت حقوق اجتماعی زن در قرآن ازنظر آیت الله جوادی آملی.

 

 6-بررسی حکم عقد بدون تعیین  مهریه از منظر آیت الله جوادی آملی.

 

1-6 روش کار تحقیق:

 

باتوجه به نظری بودن پژوهش ،نوح روش تحقیق بر طبق استاندارد هاو موازین نظری می باشدکه بر پایه مطالعات کتابخانه ای بوده و از روش استدلال و تحلیل منطقی استفاده می شود که در قالب توضیح و تبیین مفاهیم و نظرات و آرای مطروحه بوده و بر اساس معیار های معتبر فقهی و حقوقی و بررسی و تایید آرای پرداخته می شود و با نتیجه گیری خاتمه می یابد.

 

1-7 مشکلات و دشواری­های تحقیق:

 

گستردگی موضوع و مصادیق بسیار زیاد آن و عدم وجود منبعی خاص در این زمینه با کلام آیت الله جوادی آملی کار را بسیار سخت نمودبه نحوی که شخص را مجبور به مطالعه همه آثار این نویسنده می­کرد به همین دلیل کار در نظر محقق بسیار سخت و دسته بندی و جمع آوری مطالب را دو چندان دشوار تر می کرد.با توجه به عدم وسع علمی و دانش فقهی کافی و عدم کار پژوهشی در این مورد بطوری که مصادیقی خاص از حقوق خانواده از منظر آیت الله جوادی آملی را کسی مورد تتبع علمی قرار نداده بود سختی کار را دو چندان می کرد.

 

1-8 مفاهیم

 

1-8-1 خانواده در لغت:

 

خاندان، اهل خانه ، اهل بیت ، دودمان،تیره. (معین ،فرهنگ لغت، زیر کلمه خانواده ،سال نشر 1350)

 

1-8-2 خانواده در اصطلاح:

 

 عبارت است از مجموعه ی افراد ،دارای پیوند سببیی یا نسبی که درزیریک سقف زندگی می کنند که شامل پدر و مادر و فرزندان می شوند را گویند. (معین ،فرهنگ لغت، زیر کلمه خانواده ،سال نشر 1350)

 

1-8-3 تعریف خانواده از منظر قرآن :

 

از منظر قرآن خانواده یک واحد اجتماعی است که هدف از آن در نگاه قرآن ، تأمین سلامت روانی و ، ایجاد آمادگی برای بر خورد و رویاروی با پدیده های اجتماعی برای سه دسته ؛ زن و شوهر ، پدر و مادر و فرزندان است. ( جوادی آملی ، تسنیم، سال نشر1388 ،ج1 ص ،158)

 

 1-8-4 حقوق در لغت:

 

به معنای حق خلاف باطل است وحق واحد است که جمع آن حقوق می باشد. وحقة  اخص ازآن است گفته می شود: هذه حقتی ای حقی.([جوهری، القاموس المحیط، سال نشر1423 ،ج4/ص 1460)، دست مزد، راستی ها ، دوستی ها،حصه ها، بهره ها ،وظایف ، تکالیف ، شهریه ها. (معین ،فرهنگ لغت، زیر کلمه خانواده ،سال نشر 1350)

 

1-8-5 حقوق در اصطلاح:

 

حقوق عبارت است از مجموعه قواعد و مقرراتی است که نظم اجتماعی را تأمین میکند.( مالکی. فرهیخته ، زیر کلمه حقوق،سال نشر 1382) همانند سایر واژه ‏ها و كلمات، دارای دو معنای لغوی و اصطلاحی است.

 

حق (حَ ق ق) در قاموس لغت به معنای ثبوت، ضد باطل و موجود ثابت،  وجود ثابتی كه انكار آن روا نباشد، ونیز حق به معنای وجود مطلق و غیر مقیدی كه به هیچ قیدی تقیید نشده باشد، یعنی ذات اقدس باری تعالی آمده است. این واژه هرگاه به صورت مصدری به كار رود، به معنای «ثبوت» و اگر به شكل وصفی استعمال شود، به معنی «ثابت» است. (الجواهری، القاموس المحیط، سال نشر1423، ج4/ص1460) .حق در اصطلاح عام، حكم مطابق با واقع را گویند كه بر اقوال و عقاید و مذاهب وادیان اطلاق می‏شود. از نگاه ما، تردیدی وجود ندارد در اینكه حق در برخی موارد دارای ماهیت اعتباری عقلانی و در بعضی موارد شرعی است و شكی نیست كه حق در همه موارد معنا و ماهیت واحد داشته و میان مصادیقش مشترك معنوی است، مفهوم آن اعتباری بوده و امكان تعریف حقیقی از نوع حد و رسم منطقی برای آن ممكن نیست. (جوادی آملی .حق و تكلیف در اسلام، سال نشر1387،ص 24)

 

1-8-7 معنای فلسفی حق:

 

علمای علم منطق قضیه‏ای را كه مطابق با واقع و موافق با نفس الامر باشد،«حق» می‏نامند و در مورد تفاوت آن با صدق می‏گویند: «حق» حكم مطابق با واقع است و شامل اقوال و عقاید می‏شود در برابر باطل؛ ولی صدق مخصوص به اقوال است در برابر كذب. گاهی گفته می‏شود تفاوت صدق و حق در این است كه مطابقت، در حق از جانب واقع و در صدق، از جانب حكم است. فلاسفه از واژه «حق» گاهی وجود عینی و خارجی را اراده می‏كنند و گاهی موجود واجبی را كه قائم به ذات است مدّ نظر دارند(جوادی آملی .حق و تكلیف در اسلام، سال نشر1387،ص 25)