وبلاگ

    کیفیت سود و به عبارتی کیفیت گزارشگری مالی، مورد علاقه کسانی است که از این گزارش ها برای تصمیم گیریهای سرمایه گذاری و انعقاد قراردادهای مختلف استفاده می کنند. علاوه بر این،   می توان گفت که از دیدگاه تدوین کنندگان استاندارد، کیفیت گزارش های مالی به صورت غیر مستقیم نشان دهنده کیفیت استانداردهای گزارشگری مالی می باشد. سود گزارش شده و روابط بدست آمده از آن، معمولاً در قراردادهای حقوق، پاداش و قراردادهای استقراض مورد استفاده قرار  می گیرد.
    تصمیم گیری برای قراردادی که براساس کیفیت سود پایین باشد، باعث انتقال ناخواسته ثروت خواهد شد. برای مثال سودهای بیش از حد نشان داده شده که به عنوان معیار ارزیابی عملکرد مدیریت قرار می گیرد، منجر به انتقال حقوق و مزایای بیش از اندازه به مدیریت خواهد شد. به گونه ای مشابه ، سودهای متورم ممکن است ورشکستگی ناگهانی شرکت را پنهان سازد که این خود باعث اعتبار دادن نادرست از سوی اعتبار دهندگان خواهد شد. از این رو، ضروری است كه اطلاعات حسابداری خصوصیات كیفی مندرج در مفاهیم نظری استانداردهای حسابداری را احراز نماید، تا موجب جابجایی غیرمنصفانه منافع ذینفعان نگردد.
    از دیدگاه سرمایه گذاری،کیفیت سود پایین مطلوب نیست، چرا که نشانگر وجود ریسک در تخصیص منابع به آن بخش می باشد. کیفیت سود پایین کارایی نداشته، چرا که باعث کاهش رشد اقتصادی از طریق تخصیص نادرست سرمایه ها خواهد شد. از طرفی کیفیت سود پایین باعث انحراف منابع از طرح های با بازدهی واقعی به طرح های با بازدهی غیر واقعی می شود و در نهایت، کاهش رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت.
    گزارش های مالی از مهمترین فرآورده های سیستم حسابداری است كه اهداف عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. یکی از اقلام حسابداری که تهیه و ارائه می شود سود خالص است و کاربردهای متفاوتی دارد. از آنجایی که سود از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین کننده ارزش بنگاه اقتصادی تلقی می گردد، موضوع کیفیت سود مورد توجه محققان و دست اندرکاران حرفه حسابداری و مدیریت سرمایه گذاری قرار گرفته است.
1-1-1معیارهای ارزیابی کیفیت سود
    با عنایت به این که تعریف یکسانی از کیفیت سود ارائه نشده است، معیار ارزیابی یکسانی نیز وجود ندارد. بطور کلی می توان معیارهای ارزیابی کیفیت سود و اجزای مربوط به آن را که در سال 2003 توسط توسط کاترین و وینسنت ارائه شده، به صورت زیر طبقه بندی کرد : )اسماعیلی، 1385(
الف )مفهوم کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی ویژگی های سود :
1- پایداری سود.[1]
 2- قابلیت پیش بینی سود.[2]
3-  نوسان پذیری سود.[3]
ب )مفهوم کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود و اقلام تعهدی و وجه نقد
1- نسبت وجه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی[4] به سود
2-تغییر در کل اقلام تعهدی
3-پیش بینی اجزای اختیاری اقلام تعهدی به کمک متغیر های حسابداری
4- پیش بینی روابط بین اقلام تعهدی و جریانات نقدی[5]
ج) مفهوم کیفیت سود بر اساس ویژگی های کیفی چارچوب نظری هیات استاندارد های حسابداری مالی[6]  :
1- مربوط بودن[7]
2- قابلیت اتکا[8]
د)مفهوم کیفیت سود بر اساس تاثیر گذاری در تصمیم
1- قضاوتها و برآوردها، معیاری معکوس از کیفیت سود .
 2- رابطه معکوس بین کیفیت سود و تغییر استاندارد های حسابداری
1-2تشریح و بیان مسأله
     در سال های اخیر تجدید ارائه صورت های مالی توجه بسیاری از صاحب نظران را به خود جلب کرده است.. مطالعات انجام شده در سال های 1997 تا 2006 بر روی تعدادی از شرکت ها در بخش     خزانه داری امریکا حاکی از این است که تعداد اقلام تجدید ارائه شده رو به افزایش می باشد و تعداد این اقلام تا کنون به هفده قلم رسیده است.تحقیقات مشابه ای که در ایران انجام شده نیز اشاره به این دارد که، درصد بالایی از شركت‌های ایرانی، به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری، صورت‌های مالی را تجدید ارائه و رقمی را تحت عنوان تعدیلات گزارش می‌كنند.
    ازآنجا كه به نظر می‌رسد این روند همچنان ادامه می یابد، می‌توان انتظار داشت كه صورت‌های مالی دوره جاری نیز در سال‌های بعد

 دستخوش اصلاح اشتباه شود و سودی كه به عنوان سود خالص دوره جاری به سود (زیان) انباشته ابتدای دوره اضافه شده و مبنای تقسیم سود بین سهامداران و اعطای پاداش به مدیران قرار گرفته است، با رقم تعدیلات اصلاح گردد. بنابراین، درصورت افزایش یا ثابت ماندن تعداد این قبیل شركت‌ها، به‌ویژه با توجه به وجود شركت‌هایی كه تقریبا همه ساله چنین رقمی را گزارش می‌كنند و نیز با توجه به اهمیت رقم تعدیلات نسبت به سود خالص دوره، این تصور می‌تواند به ذهن برسد كه اشتباه حسابداری و اصلاح آن در دوره‌های آتی منافعی را برای مدیریت شركت‌ها به همراه دارد و اطلاعات حسابداری، علاوه بر این كه عاری از اشتباه نیست،‌ از تمایلات جانبدارانه نیز عاری نمی‌باشد.

    این موضوع می تواند تاثیر مستقیمی بر اتکا پذیری اطلاعات مالی داشته و نیازمند توجه و بررسی دقیق تری می باشد. همراه با  تجدید ارائه  در شرکتها و افزایش تعدیلات، از قابلیت توان صورتهای مالی کاسته شده و تاثیر منفی بر بازار می گذارد، یعنی مدیران با تهیه صورتهای مالی تجدید ارائه شده قصد فریب بازار و جلب رضایت سرمایه گذاران را دارند. با توجه به اهمیتی که به سود تجدید ارائه شده معطوف می شود، تحقیقاتی نیز برروی ماهیت سود تجدید ارائه شده، انجام شده است و بیشتر این تحقیقات به تاثیر سود تجدید ارائه شده بر بازار، متمرکز بوده است. تجدید ارائه تعداد زیادی از اقلام صورت های مالی در شرکتها، نه تنها بر روی ارزش بازار شرکتها تاثیر می گذارد بلکه بر روی کیفیت داده های مالی آن شرکت هم موثر است زیرا این امر در دوره‌های قبل تبعات منفی متعددی را به همراه دارد.
    رقم سود، مبنای محاسبه پاداش مدیریت، مالیات، و سود تقسیمی به سهامداران است. علاوه بر این، ‌سود هر سهم(EPS) و نسبت قیمت به سود هر سهم(P/E) از جمله شاخص‌هایی است كه مورد استفاده تحلیل‌گران و سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرد. بنابراین، رقم سود بر مناسبات اقتصادی ذینفعان تاثیرگذار است. محتوای اطلاعاتی این تعدیلات، اصلاح یا تعدیل سودی است كه در دوره‌های قبل مبنای تصمیم‌گیری‌های اقتصادی قرار گرفته، اما این تعدیل، با تاخیر و پس از اتخاذ تصمیمات مرتبط ارائه می‌شود. از این رو،‌ در بسیاری از موارد امكان بازاندیشی در تصمیمات گذشته و یا اصلاح جریانات نقدی مبتنی بر این اطلاعات وجود ندارد.
    تحقیق حاضر درصدد است تا به این سوال پاسخ دهد که آیا سود تجدید ارائه شده با ارائه تعدیلات، بر روی کیفیت سود حسابداری دارد یا خیر؟ یعنی اینکه کیفیت سود تجدید ارائه شده نسبت به سود سال قبل چگونه است. به عبارت دیگر، کیفیت کدام سود بهتر است؟ سود اعلام شده یا سود تجدید ارائه شده. با تجدید ارائه سود توسط شرکتها استفاده کنندگان نمی دانند برای پیش بینی، کیفیت کدام سود بهتر است تا در اخذ تصمیم  بهینه به  آنها کمک کند. در این تحقیق برای اندازه گیری کیفیت سود، از دو معیار قابلیت پیش بینی و پایداری سود استفاده شده و در بخش های بعدی به تشریح آنها پرداخته می شود.
3-1اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
    تحلیل گران اوراق بهادار، مدیران شرکت ها، سرمایه گذاران و افرادی که در بازار سرمایه مشارکت دارند بیشترین توجه خود را به رقم سود خالص به عنوان آخرین قلم اطلاعاتی صورت سود و زیان معطوف می کنند. تاکید بیش از حد بر سود، تداعی کننده آن است که بازار، سایر شاخص های عملکرد را  نادیده  می گیرد.
    سود به عنوان نتیجه نهایی فرایند حسابداری که به میزان زیادی مورد توجه و تاکید              استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری است، تحت تاثیر رویه های حسابداری که مدیریت انتخاب کرده محاسبه شده است. امکان انتخاب رویه های حسابداری به مدیریت فرصت می دهد تا در مورد زمان شناخت و اندازه گیری هزینه ها و درآمدها تصمیم گیری کند . مدیریت انگیزه دارد با به کارگیری غیر محافظه کارانه رویه های حسابداری ، رشد سود شرکت را ثبات بخشد. این اعمال نظر مدیریت، کیفیت سود حسابداری را کاهش می دهد، زیرا همان گونه که مدیریت، سود را افزایش می دهد اقلام تعهدی افزایش یافته و سود بر جریان نقدی فزونی می یابد.
    هرچه فاصله سود و جریان نقدی افزایش یابد کیفیت سود کاهش و از توانایی سود برای توضیح تغییرات بازده سهام کاسته می شود. زیرا اقلام تعهدی با بازده آتی سهام رابطه منفی دارد              (کنان 2001)[9]. بنابراین ضعیف بودن ارتباط سود با بازده به کیفیت پایین سود نسبت داده می شود.
هرچه سود به جریان نقدی نزدیک تر باشد، اقلام تعهدی آن کمتر و کیفیت سود بالاتر است( لو 1989)[10]. در سالهای اخیر و به خصوص در نتیجه رسواییهای مالی تعدادی از شرکت های بزرگ، توجه روز افزونی به موضوع کیفیت سود معطوف شده است. روسین و همکاران[11] سودی را با کیفیت تلقی می کنند که پایدار تر باشد. از دیدگاه ریچارد سون و همکاران[12](2001) کیفیت سود، درجه پایداری عملکرد عایدات در دوره آتی است. پنمن و ژانگ [13]، کیفیت سود را توانایی سود در نشان دادن عایدات آتی تعریف می کنند. شیپرو و وینسنت [14]، کیفیت سود را میزان توانایی سود در بیان صادقانه سود توصیف می نمایند. میکاییل و همکاران [15]، کیفیت سود را میزان محافظه کاری در سود گزارش شده می دانند.
    امروزه با وجود محدودیت هایی که در مورد سود گزارش شده حسابداری وجود دارد،         سرمایه گذاران, کیفیت سود را همچنان، شاخص بهتری برای نحوه تخصیص منابع خود می دانند. بطور کلی یکی از راه های تصمیم گیری بهینه جهت تحصیل سهام شرکتها، کیفیت سود بالا می باشد. سود حسابداری زمانی از کیفیت لازم برخوردار است که از استمرار و قابلیت پیش بینی برخوردار باشد. چنانچه سود دارای کیفیت بالا باشد سهامداران با اطمینان می توانند نسبت به انتخاب سهام برای سرمایه گذاری، اقدام نمایند. (محمدرضا شورورزی،1378 (
    ارقام مندرج در صورتهای مالی شرکتها به ویژه رقم سود، آثار مالی به همراه دارد. این ارقام مبنای توزیع سود به سهام داران شرکت ، محاسبه پاداش مدیران و پرداخت مالیات است . علاوه براین سود گزارش شده می تواند بر تصمیم گیری های سرمایه گذاران و اعتبار دهندگان موثر باشد به همین دلیل رقم سود برای استفاده کنندگان از صورتهای مالی بسیار مهم است، از این رو آنها نمی دانندکه کیفیت کدام سود بهتر است، سود اعلام شده یا سود تجدید ارائه شده. از طرف دیگر، شرکتها سودشان را تجدید ارائه  می کنند و استفاده کنندگان نمی دانند برای پیش بینی،کیفیت کدام سود بهتر است. اگر چه تحقیقاتی پیرامون کیفیت سود انجام شده، اما تحقیقی در خصوص کیفیت سودهای تجدید ارائه شده در ایران انجام نگردیده است. در این راستا، تحقیق حاضر به بررسی کیفیت سودهای تجدید ارائه شده از دو زاویه، قابلیت پیش بینی و پایداری سود می پردازد.
4-1 اهداف تحقیق
    با در نظر گرفتن زمینه تحقیقات گذشته و نتایج آن،که در پیشینه به آنها اشاره می شود، در این تحقیق تلاش شده با بهره گرفتن از اطلاعات سیستم حسابداری مالی، به بررسی مقایسه‌ای کیفیت سود گزارش شده با سود تجدید ارائه شده پرداخته شود. هدف تحقیق حاضر بررسی این سوالات است:
1- آیا سود تجدید ارائه شده در مقایسه با سود گزارش شده قبلی معیار بهتری برای سود آوری       می باشد یا خیر.
2- آیا تجدید ارائه منجر به تغییرات اساسی در کیفیت گزارشگری مالی شرکتها می شود یا خیر .
3- آیا سود های تجدید نظر شده بر بهبود کیفیت سود تاثیری دارد یا خیر.
5-1 سوابق تحقیق
    روسین و دیگران (1999) و بدای و دیگران[16] (2002)و پنمن و ژانگ (2002)،به این نتیجه رسیدند که به کارگیری اصول حسابداری یکنواخت منجربه نگهداشت یا پایداری بیشتر سودها شده و باعث می شود که سودهای جاری یک پیش بینی کننده خوبی برای سودهای آتی باشد. همسو با این دیدگاه که یکی از ویژگی های کیفیت سود عبارت است از توانایی سودهای جاری در        پیش بینی سودهای آتی؛ ارائه مجددی که ناشی از انحراف بکارگیری اصول حسابداری باشد می تواند به این منجر شود که سودهای جاری معیار اثربخشی برای سودهای آتی نباشند. درک اولیه استفاده کنندگان از اطلاعات مالی می تواند این باشدکه ارائه مجدد سود نشانه ای از سودهای آتی باشد؛ زیرا باور عمیق به ارائه ی مجدد این است که بر اثر به کارگیری صحیح قواعد حسابداری به وجود       آمده اند، تحقیقات حسابداران این نظریه را ارائه می کنند که ممکن است سودهای تجدید ارائه شده نشانه کوچکی از سودهای آتی باشند.
     هی[17] (2008)، در تحقیقی به بررسی کیفیت سود و پایداری سود پرداخت و به نتایج زیر رسید:
– سودهای تجدید ارائه شده دارای پایداری بیشتری نسبت به سودهای گزارش شده اولیه هستند.
 – ارائه ی مجدد دارای یک اثر معنادار بر پایداری سود فراتر از سال تجدید ارائه می باشد.
 – نوع حساب تجدید ارائه شده دارای اهمیت می باشد.و شرکت هایی که حساب های اصلی را تجدید ارائه کرده اند دارای پایداری بیشتری نسبت به شرکت هایی هستند که حساب های غیر اصلی را تجدید ارائه کرده اند.
 – شرکت های تجدید ارائه کننده سود پایداری بیشتری نسبت به شرکت های غیر تجدید ارائه کننده سود دارند.
– تجدید ارائه یک اثر پایداربر سیستم های گزارشگری مالی شرکت های تجدید ارائه کننده دارد.
    ثقفی و کردستانی(1383)، در مطالعات خود به این نتیجه رسیدند که، پایداری سود به معنی تکرار پذیری و استمرار سود جاری است. هر چه پایداری سود بیشتر باشد، شرکت توان بیشتری در حفظ سود های جاری دارد و کیفیت سود شرکت بیشتر است.