……………………………………………………………………………………………………………1
فهرست کلی مطالب………………………………………………………………………………………….3
طرح پیشنهادی تحقیق……………………………………………………………………………………..5
فصل اول: جرم و عناصر آن، تعریف قتل عمدی و اجزاء عنصر مادی آن……………………11
گفتار اول: جرم و عناصر آن………………………………………………………………………….12
گفتار دوم: تعریف قتل عمدی و اجزاء عنصر مادی آن……………………………………….29
فصل دوم: بررسی تحقق قتل عمدی با “فعل“……………………………………….54
گفتار اول: بررسی تحقق قتل عمدی با فعل به ندرت کشنده……………………………….55
گفتار دوم: بررسی تحقق قتل عمدی با فعل نوعا کشنده…………………………………….57
گفتار سوم: نوع و نحوه ارتکاب “فعل” در قتل عمدی…………………………………….81
فصل سوم: بررسی تحقق قتل عمدی با “ترک فعل“………………………………..99
گفتار اول: ترک فعل خالص یا مجرد ترک فعل……………………………………………..100
گفتار دوم: ترک فعل مسبوق به تعهد یا قرارداد……………………………………………..104
گفتار سوم: ترک فعل مسبوق به فعل یا دنباله فعل………………………………………..112
نتیجه گیری و پیشنهاد……………………………………………………………………………115
فهرست منابع………………………………………………………………………………………..119
فهرست تفصیلی مطالب………………………………………………………………………….124
طرح پیشنهادی تحقیق
- بیان مسأله
حقوق کیفری بر خلاف اخلاق، که داشتن نیات سوء و پلید را مذموم و سزاوار سرزنش می داند، تنها زمانی وارد عرصه می شود که نیات سوء افراد، منطبق با تعریف قانونگذار، ظهور و بروز خارجی یافته باشد. زیرا علاوه بر اینکه پی بردن به درونیات اشخاص اصولاًَ محال بوده و منجر به تفتیش عقاید می گردد، به علت عدم تعرض به نظم اجتماعی و نیز تغییر مداوم نیات افراد تا مرحله عمل، جرم انگاری آن عبث و بیهوده خواهد بود. در نتیجه حتی در جرائمی مانند تبانی و تهدید که اصولاً به منظور احتراز از ارتکاب جرم اصلی، جرم انگاری شده است نیز، صرف تصمیم بر ارتکاب جرم کافی نبوده و می بایست این تصمیم در قالب توافق اراده ها در تبانی، یا بکاربردن لفظ مشتمل بر تهدید، در جرم تهدید معلوم و مشخص شده و به عبارت دیگر بروز و ظهور خارجی یافته باشد[1]. لذا برای احراز تحقق جرم، دادرس پیش از هر کاری، ناچار به احراز عنصر مادی جرم منطبق با نصوص قانونی است. قتل نیز همانند جرائم دیگر، واجد عنصر مادی بوده و این عنصر شامل رفتار مرتکب، موضوع جرم، نتیجه حاصله و رابطه علیت بین رفتار مرتکب و نتیجه حاصله می باشد. در قسمت رفتار مرتکب، تحقق قتل با فعل و ترک فعل و نیز افعال و صدمات معنوی و نیز فعل نوعاً یا نادراً کشنده مورد بررسی قرار می گیرد. اصل قانونی بودن جرم و مجازات بعنوان پشتیبان حقوق و آزادی های افراد و سدی محکم در برابر استبداد قضایی، مستلزم آن است که رفتار مرتکب، با دقت، صراحت و عاری از هرگونه ابهام در متن قانون ذکر شود. این مطلب در قتل عمدی که بی شک والاترین سرمایه انسانی را نشانه رفته است و بدین علت مستلزم سخت ترین مجازات هاست، مستلزم دقت و صراحتی دو چندان است. عدم اشاره به تحقق یا عدم تحقق قتل عمدی با ترک فعل در متن قانون، عدم مشخص کردن مفهوم عمل نوعا کشنده و در نتیجه حدوث اختلاف نظر در میان حقوقدانان و نیز رویه قضایی در دو مورد گفته شده و نیز مواردی از این دست، همگی ناشی از عدم صراحت قانون و عدم توجه قانونگذار به موارد پیش گفته در عرصه قانونگذاری آنهم در جرم مهمی مانند قتل است. البته باید اذعان نمود که هرچند قانونی با صراحت و دقت و عاری از ابهام تصویب شود، قادر به پیش بینی تمام مصادیق نبوده و در مقام عمل، دادرسان و وکلا به ناچار می بایست با بهره گرفتن از شیوه های تفسیری و مبانی قانون، به تفسیر آن مبادرت ورزند، اما قانونگذار باید در حد امکان و به منظور جلوگیری از تهافت آراء، اقدام به تصویب قوانینی با حداقل ابهام نماید. تحقیق حاضر بر آنست که با توجه به قانون و مبانی فقهی آن که مورد توجه مقنن در تصویب قانون بوده است و نیز با استمداد از دکترین حقوقی و نیز رویه قضایی، مبادرت به روشن نمودن ابهامات و نارسایی های قانونی در مورد رفتار مرتکب در قتل عمدی نماید. همچنین با توجه به اهمیت و فواید حقوق تطبیقی و جنبه روشنگرایانه آن، تلاش شده است که همگام با مطالعه حقوق داخلی، حقوق ایالات متحده آمریکا را نیز بررسی نموده و موارد تشابه و اختلاف آن را با حقوق ایران، جهت هرچه روشن تر شدن ابعاد بحث رفتار مرتکب در قتل عمدی
مشخص نماید.
- سؤال یا سؤالات تحقیق
- آیا ترک فعل در حقوق ایران و آمریکا می تواند موجب تحقق عنصر مادی قتل عمدی شود؟
- آیا صدمات معنوی می تواند در دو نظام حقوقی فوق، موجب تحقق قتل عمدی گردد؟
- فرضیه یا فرضیات تحقیق
- برخلاف حقوق آمریکا، در حقوق ایران ترک فعل نمی تواند موجب تحقق عنصر مادی قتل عمدی گردد.
- در هر دو نظام فوق الذکر مشروط به احراز رابطه علیت بین قتل و صدمه معنوی، قتل عمدی محقق و در غیر اینصورت محقق نخواهد شد.
- سوابق مربوطه
رفتار مرتکب بعنوان قسمتی از عنصر مادی جرم قتل عمدی، در کتابهای موسوم به جرائم علیه اشخاص، بصورت محدود و در حد حوصله آن کتابها، مورد بررسی قرار می گیرد اما چنین عنوانی تاکنون بصورت مجزا مورد تألیف قرار نگرفته است. در میان پایان نامه های دانشجویی نیز پایان نامه ای با این عنوان به چشم نمی خورد. از میان پایان نامه های دانشجویی، پایان نامه های زیر بیشترین قرابت موضوعی را با عنوان تحقیق دارند:
- ترک فعل منجر به قتل در حقوق ایران و انگلیس( مقایسه تطبیقی) حمید فرهمندفر، دانشکده علوم قضایی، 1385
- جرم ترک فعل و جرم فعل ناشی از ترک فعل در حقوق جزای ایران و فرانسه(دوره کارشناسی ارشد)، محمدرضا حسنی رنجبر، دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، 1380
- عمدی بودن قتل براساس بند ب و ج ماده 206 قانون مجازات اسلامی(دوره کارشناسی ارشد)، حسین رفسنجانی مقدم، دانشکده معارف اسلامی و حقوق دانشگاه امام صادق(ع)، 1377
- بررسی تطبیقی قتل عمدی با فعل نوعا کشنده در حقوق کیفری(دوره کارشناسی ارشد)، علیرضا خلیل نژاد، دانشگاه شهید بهشتی، 1376
- بررسی فقهی و حقوقی عناصر تشکیل دهنده قتل عمد(قصد قتل و قتاله)،(دوره کارشناسی ارشد)، مرضیه علی عسکری، دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه قم، 1385.
- اهداف تحقیق
- تطبیق دو نظام حقوقی ایران و آمریکا و تبیین موارد افتراق و اشتراک در موضوع تحقیق.
- ارائه رهنمود لازم به مقنن در جهت رفع ابهامات موجود.
- احراز و تحلیل رویه قضایی و تطبیق آن با قانون.
- تکمیل تحقیقات در جهت پربارسازی نظام حقوقی.
- تعریف مفاهیم
- ترک فعل: واگذاشتن و عدم انجام افعالی را که مرتکب، حسب عرف، اخلاق، قرارداد و یا قانون موظف به انجام آنهاست، ترک فعل گویند.
- فعل مادی: بروز و ظهور خواست مجرمانه، بصورت خارجی و قابل رویت را فعل مادی گویند.
- فعل معنوی: اعمالی بدون ظهور و بروز خارجی، که ادعا می شود با تصرف در علل و عوامل طبیعی، موجب تاثیرگذاری روی مجنی علیه و تحقق قتل می شود(مانند سحر و جادو).
- صدمات معنوی: ورود آسیب و لطمه بر روح و روان مجنی علیه، بدون آنکه مادتاًً قابل رویت باشد(مانند ترسیدن یا هیجانی شدن).
- فعل نوعا کشنده: رفتاری که عادتاً و بصورت غالبی، انجام آن، موجب مرگ انسانها گردد.
- فعل نادراً کشنده: رفتاری که حصول مرگ بر آن، اتفاقی و غیر معمول باشد.
- مشکلات و تنگناهای احتمالی تحقیق
کم بودن منابع، خصوصا در مورد تحقق قتل با صدمات معنوی، سختی دسترسی به موضوع در منابع فقهی بعلت عدم فهرست بندی مطالب و نیز عدم دسترسی به منابع حقوقی آمریکا و کمبود منبع در این خصوص.
- روش تحقیق
روش کیفی به صورت تحقیق کتابخانه ای با بهره گرفتن از کتب فارسی، عربی و انگلیسی، اعم از تالیف و ترجمه، و نیز مقالات و پایان نامه ها، در مورد قتل عمدی در حقوق ایران و ایالات متحده آمریکا.
- سازماندهی مطالب
تحقیق حاضر دارای سه فصل به شرح زیر است:
فصل اول: تعریف جرم و عناصر آن، تعریف قتل عمدی و اجزاء عنصر مادی آن.
فصل دوم: بررسی تحقق عنصر مادی از طریق ” فعل“.
فصل سوم: بررسی تحقق عنصر مادی از طریق ” ترک فعل “.
فرم در حال بارگذاری ...