وبلاگ

:

 

قرص‌های باز شونده‌ی دهانی، اشکال دارویی جامدی هستند که در زمانی کمتر از ۱ دقیقه بدون بر جای گذاشتن باقیمانده‌ای از خود، در حفره‌ی دهان باز می‌شوند. هدف از این تحقیق تهیه و ارزیابی قرص‌های سریع باز شونده دهانی آملودیپین mg5 می‌باشدكه از خانواده بلوك كننده‌های طولانی اثر كانال‌های كلسیمی است كه در درمان آنژین پایدار مزمن، آنژین وازواسپاستیک و فشار خون استفاده می‌شود. در این مطالعه، قرص‌های سریع باز شونده‌ی دهانی آملودیپین با روش تراکم مستقیم تهیه شده‌اند. در این پایان‌نامه از ماده‌ی جانبی جدید F-Meltاستفاده شده است. همچنین از باز کننده‌های کراس کارملوز سدیم و سدیم استارچ گلیکولات با درصدهای مختلف استفاده گردید. بعد از انجام مطالعات پیش فرمولاسیون روی پودر، آزمایش‌های کنترل فیزیکوشیمیایی شامل قطر، ضخامت، یکنواختی وزن، فرسایش، سختی، زمان باز شدن و نیز تست‌های تعیین مقدار ماده‌ی موثره و نیز آزمایش انحلال را روی تمام فرمولاسیون‌ها انجام دادیم. در نهایت فرمولاسیون برتر برای بررسی طعم انتخاب گردید. در این مرحله از شیرین کننده‌ها و طعم دهنده‌های مختلف با درصدهای گوناگون استفاده کردیم و در نهایت فرمولاسیون با بالاترین پذیرش طعم به عنوان فرمولاسیون برتر شناسایی شد. به دلیل عدم وجود این شکل دارویی در بازار جهان، امید است که بتوانیم این محصول را در یکی از کارخانجات داخلی به طور انبوه تولید سازیم.

 

فصل اول: کلیات

 

1-1- ضرورت و اهمیت موضوع

 

آملودیپین دارویی از خانواده بلوك كننده‌های طولانی اثر كانال‌های كلسیمی است كه در درمان آنژین پایدار مزمن، آنژین وازواسپاستیک و فشار خون استفاده می‌شود. راه مصرف این دارو خوراکی است. راه خوراکی سهولت مصرف بالایی دارد. از جمله اشکال دارویی خوراکی، قرص‌ها هستند که با توجه به سهولت ساخت و پایداری مناسبی که دارند و همچنین هزینه کمتر، حمل و نقل راحت‌تر، جز اشکال دارویی پر مصرف هستند. بیش از 50% اشکال دارویی بازار را قرص‌ها تشکیل می‌دهند. به همین علت مصرف این شکل دارویی از اولویت بالایی برخوردار است. اما این شکل دارویی ایرادهایی نیز دارد. اولین ایرادی که به این شکل دارویی وارد می‌شود، مشکل بلع است. بعضی‌ از افراد از جمله کودکان و سالمندان توانایی بلع بالایی ندارند. همچنین افرادی که از بیماری اسکیزوفرنی رنج می‌برند، قرص را در دهان نگاه می‌دارند و آن را نمی‌بلعند. همچنین قرص بعد از بلع باید مراحلی را طی‌ کند. از جمله باز شدن، حل شدن و جذب. باز شدن و تبدیل به فرم محلول، فرایندی زمان‌بر است که موجب به تاخیر افتادن زمان شروع اثر دارو می‌شود و از این دیدگاه اشکال دارویی مایع بر اشکال دارویی جامد ارجحیت دارند. با توجه به اینکه اشکال دارویی مایع حجیم هستند، کاربرد آنها به طور نسبی‌ کمترا‌ز اشکال دارویی جامد می‌باشد. در سال‌های اخیر استفاده از قرص سریع باز شونده دهانی بیشتر از گذشته است، این قرص‌ها این قابلیت را دارند که پس از قرار گرفتن در دهان و تماس با بزاق باز شده و تبدیل به گرانول گردند و در مواردی به طور کامل حل شوند. این قرص‌ها می‌توانند در عین حال که مزایای شکل دارویی جامد را دارا هستند، پس از قرار گرفتن در دهان سریعاً به فرم سوسپانسیون و یا محلول در آمده و از آن پس مزایای اشکال دارویی مایع داشته باشند و امکان جذب سریع‌تر دارو و ورود سریع‌تر به جریان خون و سهولت بلع برای آن سطح شوند. با توجه به مشکلات بلع در سالمندان استفاده از این شکل دارویی برای قرص آملودیپین یک مزیت محسوب می‌شود. بنابراین هدف

 از این پایان‌نامه تهیه قرص سریع باز شونده دهانی آملودیپین mg5 است که بتواند سریع دارو را آزاد نماید و نیز مناسب‌ترین فرمولاسیون را داشته باشد.

 

2-1- بیان مسأله

 

رایج‌ترین راه مصرف دارو، راه خوراکی است. راه خوراکی سهولت مصرف بالایی دارد و با توجه به سطح وسیع دستگاه گوارش، احتمال جذب وسیع را فراهم می‌کند. از جمله اشکال دارویی خوراکی، قرص‌ها هستند که با توجه به سهولت ساخت و پایداری مناسبی که دارند و همچنین هزینه کمتر، حمل و نقل راحت‌تر، جزء اشکال دارویی پر مصرف هستند. بیش از 50 درصد اشکال دارویی بازار را قرص‌ها تشکیل می‌دهند. به همین علت مصرف این شکل دارویی‌، از اولویت بالایی برخوردار است. یکی از ایرادهای قرص این است که برای افرادی که مشکل بلع دارند (کودکان و سالمندان) ایجاد مشکل می کند و نیز قرص بعد از بلع باید مراحل باز شدن، انحلال و جذب را طی نماید. مرحله باز شدن و تبدیل به فرم محلول، فرایندی زمان‌بر است که موجب تأخیر در شروع اثر درمانی می‌گردد و از این دیدگاه اشکال دارویی مایع بر اشکال دارویی جامد ارجحیت دارند. با توجه به اینکه اشکال دارویی مایع حجیم هستند، کاربرد آنها به طور نسبی کمتر از اشکال دارویی جامد می‌باشد که در سال‌های اخیر استفاده از قرص سریع باز شونده دهانی بیشتر گشته است. این قرص‌ها این قابلیت را دارند که پس از قرار گرفتن در دهان و تماس با بزاق، باز شده و تبدیل به گرانول شده و در مواردی به طور کامل حل شوند و به همین دلیل عوارض گوارشی این سیستم‌های دارویی کم می‌باشد (1، 2، 3).

 

مسدودكننده‌های كانال‌های كلسیمی علاوه بر اثرات ضد آنژین و ضد آریتمی، مقاومت عروق محیطی و فشار خون را نیز كاهش می‌دهند. مكانیسم عمل آنها در فشار خون بالا (و تا حدودی آنژین) مهار ورود كلسیم به سلول‌های عضله صاف شریانی می‌باشد (3، 4).

 

طراحی سیستم‌هایpregastric absorbtion باعث بهبود فراهمی زیستی و کاهش دوز دارو شده و با کاهش عوارض جانبی دارو، باعث بهبود عملکرد کلینیکی دارو می‌شوند.

 

3-1- اهداف

 

اهداف اصلی

 

تهیه فرمولاسیون قرص سریع باز شونده دهانی آملودیپین، متعاقباً بررسی‌ خصوصیات فیزیکوشیمیایی فرمولاسیون‌های تهیه شده به منظور دستیابی به فرمولاسیون نهایی که در این حال با دارا بودن خصوصیات فیزیکوشیمیایی مطلوب که از پایداری مناسبی برخوردار است، طعم مطلوبی داشته باشد.

 

اهداف فرعی

 

1- بررسی‌ خصوصیات فیزیکوشیمیایی آملودیپین

 

2- تهیه و فرمولاسیون‌های گوناگون از داروی آملودیپین در راستای دستیابی به قرص‌های سریع باز شونده

 

3- انجام آزمون‌های مختلف فیزیکوشیمیایی جهت ارزیابی فرمولاسین‌های تهیه شده

 

4- بررسی‌ طعم فرمولاسیون‌های منتخب به منظور دستیابی به فرمولاسیون با طعم مطلوب

 

فصل دوم: بررسی متون و مطالعات دیگران در این زمینه

 

بخش اول: قرص های سریع بازشونده

 

1-2- قرص

 

قرص­ها بیشتر از سایر فرم­های دارویی مورد استقبال پزشک و بیمار قرار گرفته­اند. امروزه تقریباً 60% از کل اشکال دارویی به­صورت قرص به بازار عرضه می­گردد. علل این استقبال عبارتند از:

 

• قرص­ها یک فرم دارویی خوراکی بوده و معمول­ترین و راحت­ترین راه تجویز دارو نیز راه خوراکی می‌باشد.

 

• هر قرص حاوی یک دوز معین از یک دارو است که بیمار می ­تواند بدون نیاز به وسایل اندازه ­گیری نظیر قاشق و غیره آن را مصرف نماید. قرص­ها و حب­ها از اشکال معمول و مورد استفاده در طب قدیم بوده ­اند. در کتاب پنجم قانون ابن­سینا انواع مختلف قرص و موارد استفاده و طرز ساخت آنها شرح داده شده است.

حکیم مومن، انواع قرص و حب را تعریف می­ کند. در قرن 12، در کتاب قرابادین کبیر هم قرص توسط محمد حسین عقیلی خراسانی شیرازی تعریف می­ شود.

 

تا قرن نوزدهم میلادی داروسازان و اطبا قرص را توسط دست تهیه می­کردند تا این که به دنبال تحولات صنعتی در اروپا تهیه­ قرص­ها نیز به تدریج متحول شد و ماشین­هایی جهت ساخت قرص اختراع گردید. تکنولوژی تهیه­ قرص­ها در قرن بیستم پیشرفت قابل توجهی کرد. هر چند از نظر مکانیکی، اصول علمی کار ثابت ماند. با اینکه در اواخر قرن نوزدهم میلادی برای اکثر امراض، قرص­های ساخته شده به طریق صنعتی در بازار یافت می­شد، ولی مدت زمانی طول کشید تا قرص­ها به­ طور رسمی وارد فارماکوپه­های کشورهای مختلف گردید. به عنوان مثال در فارماکوپه­ی آمریکا، اولین قرص در سال 1916 وارد فارماکوپه­ی نهم شد. فارماکوپه­ی انگلیس در 1885 اولین قرص را پذیرفت که قرص TNG بود ولی تا مدت 60 سال دیگر قرصی وارد این فارماکوپه نگردید تا اینکه در سال 1945 متمم هفتم فارماکوپه 1932 شامل 35 قرص منتشر شد (5,6,7).