وبلاگ

درعصرارتباطات، فناوری و اینترنت جز لاینفک زندگی بشر شده است. روند افزایشی تعداد کاربران اینترنت توسعه ارتباطات،اطلاعات ازجمله شواهدی موجود در تاثیرگذاری سریع این پدیده ارتباطی درجهان امروز است (ابراهیمی،3:1379). اینترنت را باید بزرگ‌ترین سامانه ای دانست که تاکنون به دست بشر طراحی و اجرا گردیده است و ریشه این شبکه نخستین بار با عنوان شبکه‌های اجتماعی اینترنتی درقالب امروزی در سال ۱۹۶۰ در دانشگاه ایلی نویز در متحده امریکا مطرح شد. درسال ۱۹۹۷ نخستین سایت شبکه اجتماعی اینترنتی به آدرس sxDegrees.com “شش درجه”راه‌اندازی شد. كه به کاربرانش اجازه ایجاد پروفایل داد تا آن‌ ها بتوانند لیستی از دوستانشان ایجاد کنند، البته موفق نشد و بعد از سه سال متوقف گردید (افتاده،5:1390). درهمین سال سایت شبکه اجتماعی فیس بوک مارک زاکربرگ،2004 درخوابگاه دانشگاه هارواد راه اندازی شد. هدف زاكربرگ ایجاد دسترسی آزاد به داده های اساسی تلفن همراه است.
سایت البته قبل از این سایت‌ها های مانند(ملاقات و انجمن‌ها و شبكه همکلاسی‌ها) كه امكان ارتباط با دوستان را به كاربران می‌داند اما تنها سایتی كه این دو ویژگی را باهم داشت سایت شش درجه بود كه به عنوان اولین شبكه اجتماعی شناخته شد. این سایت با ارتقای امكانات كاربران زیادی جذب كرد اما بعد سال 2000 به علت استفاده نادرست كاربران مسدود شد (اكبری،4:1390). اگرپیدایش اینترنت را در پایان هزاره دوم مهم‌ترین رویداد تاریخ بشریت بدانیم، می‌توان ظهور شبکه های اجتماعی را از بزرگ‌ترین آثار این پدیده درآغاز هزاره سوم دانست. یک شبکه اجتماعی، مجموعه ­ای از سرویس­های مبتنی بر وب است که این امکان را برای اشخاص فراهم می‌آورد که توصیفات عمومی یا خصوصی برای خود ایجاد کنند، یا دیگر اعضای شبکه ارتباط برقرار كرده، منابع خود رابا آن‌ هابه اشتراک بگذارند (بوید وایسون،212:2007). تعامل در رسانه نوین از نوع تعامل بدون تقابل است. به بیان دیگر تقابل افراد در فضای مجازی، از نوع تقابل درمحیط فیزیكی نیست. این صورت از تعامل بین افراد ناآشنا و از راه دور رایج‌ترین نوع تعامل در فضای مجازی است (150،2005، Holme).
شکل دهی به فرهنگ، هویت، باورها و ارزش‌های اجتماعی، اهمیت این پژوهش را در این زمینه افزایش می‌دهد. بسیاری ازنظریه پردازان ارتباطات، اینترنت و شبکه های اجتماعی را گامی مهم در پیشرفت کشورهای در حال توسعه قلمداد می‌کنند(شجاعی،116:1387). شبکه های اجتماعی پیشینه ای به قدمت حیات بشر و پیوندی آشکار با همزیستی انسان‌ها درکنار یکدیگر دارند. آنچه قابلیت شبکه های اجتماعی عصر کنونی را از گذشته متمایزمی سازد بسترشکل گیری شبکه های اجتماعی ومکانیزم های ارتباطات درونی آن‌ ها است. این قابلیت‌ها، توانایی تغیر در معادلات سنتی قدرت را نصیب این شبکه‌ها نموده است(نجاتی حسینی،86:1392). به بیانی ساده تر شبکه های اجتماعی یک پدید نوین در فضای رسانه است که همه به صورت آزاد به آن دسترسی دارند. وبه تبادل اطلاعات می‌پردازند. درعصر شبکه‌ها زندگی می‌کنیم، زندگی ما با شبکه های اجتماعی پیوند خورده و ارتباطاتی در هم تنیده و به هم پیوسته تمامی حوزه‌ها، معانی و مفاهیم و به طور کلی همه چیز را تحت تأثیر قرار داده‌اند. کاستلز معتقداست جامعه تحت تأثیر شبکه‌های اجتماعی ورسانه‌هایی که به سوی شبکه‌ شدن پیش می‌رود. كه یكی از پیامد های مهم گسترش فناورهای اطلاعات وارتباطات نوین مبتنی بر فرهنگ‌هاست (كاستلز، مانوئل،28:1380). رسانه های این عصر ارزان، قابل انعطاف، در دسترس با سرعت بالا كه باعث گرایش شدید مخاطبان نسبت به آن‌ ها شده است. این امر ناشی از مجموعه کارکردها و نقش‌هایی است که ابزارهای ارتباطی نوین برای مخاطبان به ارمغان آورده ‌است. به‌طور کلی در شبکه های اجتماعی فرد در دوره مدرنیته ازجا کنده می‌شود واضطراب‌های وی افزایش پیدا می‌کند. اینترنت نه تنها این وضع را متحول کرد بلکه به آن شدت بخشیده است (سلطانی فر،53:1389). همانگونه كه مك كوائیل یادآوری می‌کند، زمینه های اجتماعی در میزان نفوذو تغییرات ناشی از فناوری مؤثر است. اما مقاومت های اجتماعی و سیاسی كه در برابر نفوذ فناوری نوین انجام گرفته است به دلیل ویژگی های آن، چندان پایدار و مؤثر نبوده است و همچنین بر این باور است كه نیازی نیست كه یک جبرگرای فناوری باشیم تا اعتقاد پیداكنیم قالب فناوری متضمن یک وسیله، می‌تواند تاثیرات زیادی برمحتوا و دریافت آنچه مربوط به ارتباطات وآثار احتمالی‌اش بگذارد. فناوری ارتباطات لازمه‌اش كاربردها وقالب های بیانی وارائه انتخاب های نوین به كاربران است(مک کوائیل ،2007).” نرم افزارهای کاربردی

 گوشی های اندرویدی یک از فناوری های  نوین جهانی که فلج کننده زندگی عادی انسانها شده است این فناوری باتمام جذابیت ها و قابلیت های چند کارکردی تاثیرات منفی مخرب در زندگی اجتماعی فرد وارد کرده است. هدف این شبکه ای موبایلی حفظ ارتباط کاربران در محیط نرم افزاری هاست. واین روابط همبستگی اجتماعی را مستحکم می کنند”

گوشی های موبایل از جمله نمود های این تكنولوژی است كه باتوجه به گستره وسیع پوششی و نداشتن محدودیت های گوشی های غیر هوشمند خود به یكی از بحث انگیز ترین مسائل حوزه های اجتماعی وارتباطی بدل شده است (نیازی، ،22:1390). این روزها برنامه های کاربردی موبایل حرف اول را در دنیای نرم افزارها می‌زنند. در این میان استفاده از نرم افزاربه رغم سابقه فعالیت کوتاهی که دارد، کاربران زیادی را جذب خود کرده است (گیبینز وریمر،1388: 78). به سبب گسترش دامنه تاثیررسانه های جمعی بویژه اینترنت و شبکه های اجتماعی مجازی، جامعه اطلاعاتی امروزه بعدی جهانی پیدا کرده ومنحصر به کشور خاصی نمی‌شود اما در عین حال نمی‌توان از این ایراد چشم‌پوشی کرد که وسایل ارتباطی به‌تدریج نقش فزاینده‌ای در سست کردن انسجام اجتماعات واقعی و ذره‌ای کردن جوامع انسانی دارد وباعث رشد یک فرهنگ شخصی‌ شده واین حاصل تخیلات، تصورات و پندارهای فردی است (سلطانی‌فر،53:1389).میزان تأثیر پذیری کاربران دراستفاده از شبكه ای اجتماعی با توجه به شرایط فرهنگی و اجتماعی که فرد در آن زندگی می‌کند متفاوت خواهد بود. هرچه فرد بیشتر درمعرض و مواجهه محتوای شبکه‌ها اجتماعی قرار گیرد در جهت بازبینی هویت دینی خود تأثیر می‌پذیرد.”تاثیرات شبکه های موبایلی بر احساسات و عواطف ذهنی فرد بیشتر است تا رفتارو کردار،چرا این این رسانه نوین با احساسات و علایق فرد درگیر است و تمرکز اصلی بر تغییر و تحول عواطف فرد گذاشته است. وقتی یک رسانه عواطف ذهنی فرد را به درگیر خود می کنند. در یک ارتباط سه وجهی مشخص و قابل تبین می باشد .هرچند ممکن است دراین درگیر شدن ها ویژگی های فردی و بافت مذهبی کشور  هم  دخیل می باشد. “
هویت حاصل تفكر است كه در قالب های گوناگون ظهور می‌کند و با توجه به عرصه مجازی زندگی بشر این حقیقت غیر قابل انكار است. این فضای مجازی با كاربر ارتباطی دوسویه قرار دارد و نحوه تفكر او را تحت تأثیر قرار می‌دهد ودر مقابل گستره وسیعی را فراهم می‌آورد كه كاربر هویت خود را براساس ترجیحات خود ابراز می‌کند و به منصه ظهور می‌رساند (بارتل، ریچارد،164:2004). هویت به عنوان یکی از منابع شناخت از مسائل مهم جوامع بشری است. بدون تردید می‌توان گفت که هویت از نیازهای روانی انسان و پیشنیاز هرگونه زندگی جمعی است (قادری ودیگران، 194:1388). از مهم‌ترین عوامل بروز بحران هویت درجوامع فعلی، گسترش صنعت ارتباطات و به‌ویژه فضای مجازی اینترنت وشبکه های اجتماعی سایبری است. هویت­های دینی و ملی در ایران امروز، هر یک به گونه­ ای، با نوعی از بحران هویت مواجه‏اند و با توجه به عصر اطلاعات و نیاز كاربران به دانسته های دینی، مبانی اسلامی در كنار تولید سایر محتواها امری ضروری است كه انجام آن تدابیر و اقدامات هوشمندانه ای را می‌طلبد. تولید محتوای دینی و توزیع آن در فضای مجازی از مهم‌ترین مسائل است. که ضمن بالابردن دانش دینی در اینترنت، فی نفسه و فارغ از اینكه توسط چه كسی انجام شده باشد با ارزش و سودمند است. ترویج مبانی اسلامی نیازمند اندیشمندان قوی دینی است تا بتوانند با روان شناسی مناسب، فرهنگ اسلامی را در جامعه و فضای مجازی ریشه دار كنند. جنگ نرم امروزی كه دامنگیر بسیاری از كشورها شده زنگ هشداری برای كشورهای مسلمان است تا بتوانند با بهره گیری از ابزارهای دشمن با قالب و اشكالی مناسب ترویج دهنده افكار ایرانی و اسلامی در فضای مجازی باشند. روی آوردن طلاب و اندیشمندان دینی به فضای مجازی یكی از بهترین عوامل گسترش دین اسلام در عصر حاضر است. دین درجامعه ایرانی همواره موضوعیت داشته و نحوه بروز و ظهور آن محل چالش های اجتماعی و سیاسی تا چالش های درونی وفردی بوده است، گوناگونی درسبک ها و شیوه های دینداری وبروز تفاوت‌هایی درصورت بندی های مجازی و واقعی دینداری ازجمله مهم‌ترین تغییرات فرهنگی وهویتی دراین زمینه است.(خانیکی،73:1390). تعامل انسان با انسان سنگ‌بنای فرهنگ است.مدل توسعه فرهنگی”لوریا و ویگوتسكی” نشانگر نیاز به بذل توجه به فرهنگ های فضای مجازی درخصوص ارتباطات انسانی اینترنت محور است چراكه این امر مستلزم كنش‌های ارتباطی ورفتاری‌ است كه انسان‌ها به هنگام تعامل با محیط اطراف خود انجام می‌دهند. دین در شبکه جهانی و در میان انبوهی از گروه­های خبری و اتاق های گفتگو حضور دارد. به همین سبب مسله هویت دینی از مهم‌ترین موضوعات است. از این رو مطالعه وتحقیق درمورد تأثیر فناوری های نوین اطلاعاتی وارتباطی در شبکه ای مجازی برروی هویت دینی امری مهم وضروی محسوب می‌شود. پیشرفت در فناوری راه و روش انسان را درثبت وضبط تاریخ تغییر داده است. باتوجه به آسیب های روانی شبکه های اجتماعی مجازی با رشد رسانه های نوین، جهان وارد عصر دوم رسانه‌ها شده است که برخلاف دوره مدرن و عصر نخست، آینده آن به طور کامل قابل پیش بینی هستند، زیرا در عصر دوم رسانه‌ها که در آن بحث رسانه های الکترونیک جدید، حاکمیت دارند و اطلاعات حرف آخر را می‌زنند، پدیده‌ها کمتر قابل پیش بینی‌اند (گل محمدی، 268:1386). به قول آنجل آدریان همان قدر كه تجارت و اقتصاد الكترونیک از تجارت جدا نیست هویت های الكترونیكی در فضای مجازی نیز از هویت‌های واقعی قابل بازشناسایی نیستند شبكه های اجتماعی موبایلی امروزه دارایی با ارزش هركاربر به شمار می‌رود.
شایدآنگاه كه فردریش نیچه فیلسوف آلمانی، با بیانی جهان گیر، مرگ خدا را به جهانیان اعلام كرد. كمتركسی فكر می‌کرد كه دیگری خبری ازخدا، دین و معنویت باقی بماند. به گمان نیچه وهودارانش، انسان با دانش و فناوری پیشرفته خود به تدریج باید جای خدا را می‌گرفت وباورهای مذهبی و غیرمادی رخت برمی بست. اما گذشت زمان ازخیال های خام او پرده برداشت وبرهمگان روشن ساخت كه نه تنها خدا ودین نمرده است. بلكه همگام با پیشرفت تكنولوژی روزبه ویژه فناوری اطلاعات، بازگشت به دین واحیای شعائروجنبش های مذهبی نیز به طور چشم گیری فزاینده بوده است (نبوی،8:1390). “رسانه‌ها می‌توانند بر میزان مذهبی بودن ما تأثیر بگذارند.چرا که هویت براساس تمایلات انسانی شکل می گیرد.”افرادی كه به میزان متفاوتی در مقابل رسانه‌ها قرار می‌گیرند عقاید مشابهی درباره خدا و مسائل معنوی ندارند. چرا كه پیشرفت تكنولوژی سبب تنوع فرهنگی ودینی می‌شود افراد خودشان تصمیم می‌گیرند كه چه چیزی را باور كنند.چرا که طبیعت رسانه این است كه خود را بر ذهن وروح فرد غالب می‌کند. ودراین راستا عقاید افراد هم بر رسانه تأثیر می‌گذارد. هوور معتقد است که ظهور و گسترش رسانه‌ها باعث شده است که پدیده های دینی جنبه عمومی پیدا کند. از نظراو در جهان معاصردین ورسانه هرچند نه بطورکامل همگرایی بالایی دارندو نقاط مشترک همگرایی آن‌ ها بسیارمعنادار است (غندالی،157:1382).