وبلاگ

همه ساله به علت عدم توجه به نكات، مقررات و دستورالعمل های مربوط به ایمنی و بازبینی های به موقع شاهد حوادثی در برخی از نقاط مختلف دنیا چه از بعد مالی، جانی و یا هر دو هستیم. در این میان شاید بزرگترین خسارات تاكنون گریبان گیر صنایع به خصوص صنایع شیمیایی بوده كه از آن میان می توان به حادثه بوپال هند اشاره نمود. این نوع وقایع معمولاً از یک اشتباه به ظاهر كوچك و ساده از قبیل بستن و یا باز كردن یک شیر به اشتباه، وارد شدن در داخل یک مخزن بدون مجو زهای لازم، برچسب گذاری غلط روی مخازن و تجهیزات، ناخوانا بودن علائم و پارامترهای انداز هگیری شده توسط ابزاردقیق و درنتیجه اتخاذ واكنش غلط و نابجا، استفاده ناصحیح از تانكرها در تخلیه و یا پر نمودن مواد، عدم اطلاع اپراتورها از میزان خطرات مواد شیمیایی، و یا اتفاقاتی نظیر جرقه های ناشی از الكتریسیته ساكن، لبریز شدن مخازن و تانكرها، پاره شدن شیلن گها، آزاد شدن گازهای قابل انفجار در فضاهای مسدود، شكسته شدن لوله ها، نشت مواد، گرفتگی مشعل ها، همچنین اشكالات پیچیده تر از جمله بروز برخی معایب در مراحل كار و عدم طراحی ایمن، خطاهای سخت افزاری و نر مافزاری، استفاده از مواد نامناسب برای ساخت و در نتیجه ایجاد خوردگی، عدم توزیع صحیح مسئولیت بین افراد و… شروع می شوند.

صنایع شیمیایی و پتروشیمی اغلب با مواد شیمیایی خطرزا و واحدهای عملیاتی تحت شرایط دما و فشار بالا نظیر راكتورها، تانك های ذخیره و … سروكار دارند. بنابراین احتمال وقوع حوادثی مثل آتش سوزی، انفجار و نشت مواد سمی در این واحدها وجود دارد. این حوادث ممكن است به علت اشكالات فرایندی، نقص دستگاه ها و یا خطاهای انسانی ایجاد گردد. رشد صنایع در كنار رشد جمعیت انسانی نه تنها باعث تكرار حوادث بلكه موجب افزایش خسارات ناشی از آ نها نیز شده است. علاوه بر مسائل ناشی از خسارات و عقب ماندن در میدان رقابت جهانی، عوامل دیگری نیز وجود دارد كه در جلب توجه به مسأله ایمنی ایجاد انگیزه می كند. یكی از مهمترین این عوامل، جنب ههای وجدانی و اخلاقی مسأله است. آمار حوادث بیشماری كه منجر به فاجعه و به خطر افتادن جان كارگرانی كه در داخل و یا مردمی كه در اطراف زندگی می كنند، شده است حاكی از این است كه مسأله ایمنی اهمیت دارد و باید به فكر راهی برای فرار، كنترل و یا رفع مخاطرات بود.

برای حفظ ایمنی ابتدا باید مخاطرات بالقوه را شناخته و مهمترین آ نها را تعیین نمود و سپس راهی برای مقابله با آن ها پیدا نمود. بنابراین بحث و بررسی در مورد مخاطرات فرایند دو جنبه دارد. نخست شناخت و معلوم كردن مخاطرات یعنی فهمیدن این مسأله كه در یک واحد صنعتی یا یک فرایند چه خطراتی بالقوه وجود دارند و دوم روش های ارزیابی آن ها به منظور تعیین میزان حذف آن ها و یا محافظت جان انسان ها در مقابل آن ها.
یكی از بهترین تعاریف ایمنی عبارتست از: «میزان فرار از مخاطرات». چون هر روشی برای برآورد خطرها دارای محدودیت خاص خود می باشد و كلیه خطرات، علت ها و پیامدها را پوشش نمیدهد به همین منظور از كلمه «میزان» به منظور نسبی بودن ایمنی استفاده شده است.
یكی از مهمترین مسایل كه در ایمنی صنایع شیمیایی مطرح است بحث اقتصادی بودن یا اقتصادی نبودن سرمایه گذاری برای ایمن بودن فرایند است. با توجه به محدود بودن بودجه و وجود حوادث محتمل زیاد باید توسط مدیریت و ارزیابی ریسك به اولویت بندی آ نها پرداخت. چون ابعاد حادثه با احتمال وقوع آن در اكثر مواقع نسبت عكس دارد بهترین راه یک جا جمع نمودن ابعاد حادثه و احتمال وقوع آن است كه با مدیریت ریسك به آن هدف می توان رسید.
همان گونه كه در شكل مشاهده می كنید جهت ارزیابی ریسك باید مراحل زیر را انجام دهید:
1- شناسایی مخاطرات احتمالی فرایندی با بهره گرفتن از روش های تجزیه و تحلیل مقدماتی خطر آنالیز فهرست های جامع، آنالیز پرسش و…
2- ارزیابی كیفی این مخاطرات با تكنیک هایی مثل HAZOP
3- ارزیابی كمی این مخاطرات با قوانین احتمالات مثل تحلیل درخت خطا
4- بررسی اثر و عواقب حوادث نامطلوب احتمالی با روش آنالیز پیامد
5- با مشخص شدن احتمال حوادث و شدت وقوع پیامد می توان به ارزیابی ریسك پرداخت.
موضوع اصلی این پروژه مرحله سوم آنالیز ریسك یعنی مطالعه و بررسی آنالیز پیامد تانك آمونیاك پتروشیمی آمونیاك و اوره كرمانشاه (اعم از مدل سازی آتش، انفجار و پیامد نشت مواد سمی) می باشد. آنچه در این پروژه آمده است شامل كلیات ایمنی و مخاطرات فرایندی، شرح فرایند مخزن نگهداری آمونیاك مجتمع آمونیاك و اوره كرمانشاه، آنالیز پیامد و روابط حاكم بر آن، مدل سازی پیامد تانك آمونیاك مجتمع آمونیاك و اوره كرمانشاه و در فصل آخر نتیجه گیری و پیشنهادات این مدل سازی ارائه شده است.