وبلاگ

با ورود به هزاره سوم، شاهد رقابت فشرد هتر دولت ها و قطب های اقتصادی در جهان به ویژه در بخش تجاری هستیم . هر یک از صاحبان قدرت اقتصادی، اعم از بنگا ه ها و کشورها، اتحادیه ها و تشکل های منطقه ای به عنوان فعالان خرد اقتصادی، و کشورها، اتحادیه ها و تشکل های منطقه ای به عنوان قدر تهای کلان اقتصادی می کوشند تا سهم بیشتری از امتیازات، امکانات و فرصت های موجود در پهنه تجارت جهانی را بدست آورند. ولی پیشرفت علم و تکنولوژی، وضعیت را به مرحله ای رسانده است که صاحبان قدرت اقتصادی به فرصت های موجود اکتفا ننموده و با ایجاد بسترهای لازم، امکانات و فرصت های جدید را خلق می کنند. یکی از مهمترین فرصت های به وجود آمده برای تسهیل تجاری و افزایش رقابتمندی در سطح جهان، استفاده از فناوری نوین اطلاعات و ارتباطات است. تجارت الکترونیکی به عنوان مهمترین محصول و زاییده این فناوری های نوین می تواند فرصت مناسبی را برای کشورها در مبادلات داخلی و بین المللی فراهم نماید. امروزه با پیشرفت روزافزون و رشد چشمگیر ابزارها و تکنولوژی های ارتباطی مدرن، و جایگزینی بسیاری از فعالیتهای سنتی، در بخش تجارت نیز حرکت از سوی تجارت سنتی به سوی تجارت نوین (الکترونیکی)، و سهم 25-20 درصدی آن از کل تجارت بین المللی و پیش بینی نرخ رشد سالیانه آن در حدود 54 درصد، شاهدی بر اثبات این ادعا است. در این میان، کشورهایی بیشتر توانسته اند از این فرصت به وجود آمده بیشترین بهره را ببرند که به وجود آورنده و ترویج دهنده فناوری های نوین و معتقد به اصل رقابت مندی برای حضور در بازارها بوده اند.

 

با مشکلات مختلفی که اقتصاد ایران از آن رنج می برد، استراتژ ی های خاصی جهت توسعه کشور مطرح گردیده است؛ از آن جمله استراتژی جهش صادراتی است که بین سهم نسبی کشور از جمعیت جهان و سهم نسبی آن از تجارت جهانی تعادل ایجاد کند و تجارت الکترونیکی یکی از ابزارهایی است که در این راستا می تواند به کشور و شرکت ها کمک کند. با توجه به موارد ذکر شده می بایست به تجارت الکترونیکی به صورت جدی در کشور و و بخش کشاورزی نگریسته شود.

 

2-1- بیان مسئله

 

در سالهای اخیر تجارت بین المللی رویکردهای نوینی را به خود دیده است اخیرا سازمانها بویژه در کشورهای پیشرفته مثل امریکا استفاده از تجارت الکترونیکی از طریق اینترنت را شروع کرده اند این شبکه به علت داشتن هزینه پایین نسبت به سایر شبکه های خصوصی موجب ترویج هرچه بیشتر تجارت الکترونیکی شده است .

 

بطور کلی قسمت عمده تجارت است از مبادله اسناد و مدارک تجاری در قالبهای پیش ساخته و قابل پردازش با دستگاه ها بین سازمانها از طریق شبکه های ارتباط رایانه ای از مبادله الکترونیکی داده ها می توان برای مخابره الکترونیکی مدارک و اسناد مانند سفارشات خرید ، فاکتورها ، اعلامیه حمل ، تایید وصول کالا و سایر مکاتبات استاندارد بازرگانی استفاده کرد .

 

این فناوری را همچنین می توان برای ارسال اطلاعات مالی و پرداختهای الکترونیکی به کار برد که به آن انتقال الکترونیکی وجوه می گویند مبادله الکترونیکی فراتر از جایگزینی ساده برای تجارت سنتی (کاغذی) است .

 

مبادله الکترونیکی داده ها ابزاری است که روش انجام کار را روان می کند و کارایی و بهره وری را بهبود می بخشد و میتوان آن را با برنامه های کاربردی کاملا تلفیق نمود.

 

با بهره گرفتن از این وسیله مشکلات تجارت سنتی مانند صرف زمان بیشتر دقت کمتر ، هزینه بالای نیروی کار و افزایش ضریب عدم اطمینان از بین می رود در این عرصه تجارت بسیاری از عوامل همچنین رضایت مشتری که در گذشته آن چنان شاید و باید مورد توجه قرار نمی گرفت در این صنعت باید مورد توجه قرار گیرد زیرا فعالیت در حوزه تجارت الکترونیک در محدوده دهکده جهانی بوده و همانطور که مشخص است نه بعد زمان ، نه مکان بر روی فعالیت تجاری تاثیر می گذارد انچه که بسیار حایز اهمیت می باشد برآورده کردن نیاز مشتریان می باشد در این جا شایان ذکر است که رضایت مشتریان با توجه به دسته بندی یا به عبارتی گروه بندی انجام شده با توجه به تحقیقات و پژوهشهای انجام شده می باشد .

 

بنابراین انچه سبب گرفتن سهم بازار یا به عبارتی دستیابی به مشتریان برآورده کردن نیازهای مشتریان می باشد تجارت الکترونیک که یکی از زیر شاخه های تکنولوژی اطلاعات می باشد .

 

گسترش عملکردهای مبتنی بر وب و تجارت خوشایند شرکتها از بازده و راندمان بالا با تخصیص زمان و سرمایه کمتری نسبت به روش های سنتی ، علاقه مندی موسسات پیش برد برق اسای آن در عرصه بین المللی خواهد شد.

 

ایران از جمله کشورهایی است که در سالهای اخیر شاهد رشدی تصاعدی در زمینه تجارت الکترونیک بوده که این امر مرهون نگاه وسیعتری به استفاده از امکانات وب و اینترنت در کشور بوده است .

 

از همین روی و با توجه به رو به رشد بودن استفاده از اینترنت و توسع تجارت الکترونیک ، بخش کشاورزی با استعدادهای منحصر به فرد خود در مناطق چابهار و ایرانشهر در تولید محصولات هندوانه موز و خرما، تحقیق حاضر در ضدد است تا با تحلیل و بررسی به امکان سنجی توسعه تجارت الکترونیک در زمینه مذکور به پردازد.

 

3-1- سابقه و ضرورت انجام تحقیق

 

تجارت الکترونیک با تمامی زوایای همچنان پنهان از جذابیت بسیاری در میان بازرگانان و بنگاه های اقتصادی برخوردار است این نوع تجارت که فرایند شکل گیری آن در فضای مجازی انجام می گیرد .

 

البته هنوز برای بسیاری هولناک و نا شناخته است ان هم در بازاری که بر پایه های روابط سنتی کاسب و مشتری و اسناد کاغذی استوار است

 و متولیان آن همچنان چرتکه را بر ماشین حسابگر ترجیح می دهند .

 

این وحشت بیشتر به چشم می آید فراموش نمی کنیم که روزگاری مالکیت بسیاری از وسایل الکترونیکی نوعی تجمل محسوب می شد اما دیری نگذشت که ماهواره ها و کامپیوتر را در کنار خود دیدیم تا به این رسید که دیگر داشتن فاکس و کامپیوتر و یک صندوق پست الکترونیکی از نیازهای اولیه راه اندازی یک موسسه اقتصادی به حساب می آید بنابر این گسترش تجارت الکترونیک در یک جامعه نیازمند 3 زیر ساخت اصلی است:

 

1- زیر ساخت فنی

 

2- زیر ساخت فرهنگی ، اموزشی

 

3- زیر ساخت قانونی و سیاست گذاری های دولت 

 

با ایجاد یا به عبارتی بستر سازی زیر ساختهای فوق عوامل دیگر که در تجارت در مکان فیزیکی مورد توجه است همچون رضایت مشتری هم باید در فضای مجازی موردتوجه قرار گیرد در غیر این صورت ما در این فضا نه تنها سهمی از بازار را کسب نمی کنیم بلکه تمامی منابع را به هدر می دهیم .

 

بنابراین به جا است ، همانطور که در بالا گفته شد ضمن توجه به این فضا تحقیقات متعددی انجام شده است بیانگر توجه و نگرش مثبت به این حوزه یا به عبارتی این صنعت می باشد.

 

1-4- پیشینه تحقیق

 

اهم تحقیقات انجام شده به قرار زیر است :

 

تحقیق که ایده این پایان نامه از آن برگرفته شده است به تحقیق بر روی اینکه چگونه صادرات محصولات از طریق فضای مجازی انجام می شود پرداخته شده است این پژوهش در سال2009 در کشور سوئد صورت گرفته است در این پایان نامه به بررسی صادرات محصولات از طریق فضای مجازی پرداخته شده است .

 

میثم صفاری ن‍ژاد (1382) در پایان نامه ای تحت عنوان “تحلیل وضعیت وب سایتهای تجارت الكترونیک در ایران” بیان می کند که هدف پایان نامه اش علاوه بر آشنایی با تجارت الكترونیكی و شناخت روش های اجرای موفقیت آمیز آن، بررسی وب سایت های تجاری در ایران بر اساس دو استراتژی كلی و دوازده مدل طراحی وب سایتهای تجاری كه در سال 2001 توسط ژوزف اچ ون ارائه شده، می باشد و در ادامه با شناسایی نیاز های كاربران در قالب مدل QFD (نیاز های اساسی، كاركردی و انگیزشی) میزان موفقیت سایت های مورد مطالعه در این تحقیق در جلب رضایت كاربران سنجیده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد استفاده از زبان فارسی، داشتن موتور جستجو و سهولت استفاده از سایت مهمترین نیاز های كاربران ایرانی اینترنت بوده و مدل ارتقایی بیشترین رضایت را در نمونه این تحقیق بدست آورده است.

 

میثم شیرخدایی (1384) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی عوامل موثر بر اعتماد مشتری در تجارت الكترونیك” چنین بیان می کند هدف او بررسی عوامل موثر بر اعتماد مشتریان در EC می باشد و در این راستا فرضیات او عبارتند از : متغیر های فردی مشتریان و متغیر های مربوط به شركت و متغیر های زیرساختی كه تاثیر آن بر اعتماد سازی مشتری تائید نشد و متغیر دوم عبارتست از اینكه مشتریانی كه به صورت الكترونیكی خرید می كنند به فروشگاه های اینترنتی اعتماد دارند. تائید این فرضیه بیانگر نقش مهم و تاثیر گذار اعتماد مشتریان در انجام تجارت به صورت الكترونیكی می باشد. فرضیه سوم عبارت بود از اینكه متغیر های موثر بر اعتماد مشتری در تجارت الكترونیكی به ترتیب اولویت عبارتند از : 1- متغیر های زیرساختی 2- متغیرهای مربوط به شركت و 3- متغیر های فردی كه تائید شده است. پیشنهادات محقق عبارتند از : 1- ایجاد زیر ساخت های مخابراتی ایمن در جهت اعتماد سازی بیشتر در فضای سایبر توسط وزارت ارتباطات و فن آوری اطلاعات 2- ایجاد زیر ساخت های مورد نیاز برای استقرار كامل تكنولوژیهای مربوط به امكان پرداخت الكترونیكی.

 

داریوش بستانی (1382) در پایان نامه ای تحت عنوان “حمایت از مصرف كننده در تجارت الكترونیك” به مقایسه نوع برخورد با مصرف كننده در دنیای الكترونیک و جامعه سنتی پرداخته است و در پایان نتیجه گرفته است كه حمایت از مصرف كننده، امری ضروری و اجتناب ناپذیر است         به خصوص مصرف كننده ای كه در عرصه تجارت الكترونیک وارد می شود، چون در این عرضه هر سایتی برای انجام معامله، روش ها و شیوه های متنوعی دارد كه از پیچیدگیهای خاصی برخوردار است و ممكن است حقوق مصرف كننده به دلیل ناآشنایی با آن روش ها مورد نقض واقع گردد و دچار ضرر و زیان گردد.

 

روح الله مصطفائی (1385) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی نقاط ضعف و چالش های سیستم متداول حسابداری در شركت های فعال در تجارت الكترونیک در ایران” به بررسی نقاط ضعف سیستم حسابداری متداول در شركت هایی كه از اینترنت جهت مبادلات مالی و بازرگانی خود استفاده می نمایند، می پردازد. او بیان می كند كه از آنجاییكه این ضعف می تواند ناشی از ماهیت حسابداری، ابزارها و امكانات و یا كاربران كه سه جزء اساسی و كلی یک سیستم حسابداری را تشكیل می دهند، حاصل گردد، هر كدام از عوامل ذكر شده به عنوان یكی از فرضیه های تحقیق مطرح و مورد بررسی قرار گرفته است. فرضیه اول یعنی مفروضات و اصول حسابداری و همچنین فرضیه دوم یعنی عدم آشنایی كاربران طی محاسبات آماری رد شده و فرضیه سوم تائید می گردد و پیشنهاد می شود كه با توجه به ماهیت و موضوع تحقیق كه پارامترها و عوامل تاثیرگذار كاملاً خارج از كنترل مدیران و تصمیم گیرندگان موسسات و شركت ها بر كلیت موضوع می باشد لیكن می بایست برای بهبود موضوع اخیر كه در قالب دانش حسابداری مورد بحث قرار گرفته است به انجام تحقیقات میدانی دست بزنیم تا بر نحوه عمل صحیح و كارآمد در این زمینه، هر چه بیشتر دست یابیم.

 

لیلا رشیدی (1384) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی عوامل موثر بر استقرار موفقیت آمیز تجارت الكترونیک در سازمان مدیریت صنعتی” بیان می دارد كه سازمان مدیریت صنعتی علیرغم تمایل به استفاده از تجارت الكترونیک در ارائه خدمات مشاوره ای، آموزشی و پژوهشی خود و تلاش در جهت جذب فن آوری های جدید و بومی سازی آنها برای صنایع كشور، هنوز نتوانسته است الگوی مناسبی در این زمینه فراهم نماید و آنرا عملیاتی سازد. از سوی دیگر با توجه به ماهیت خدماتی فعالیتهای سازمان مدیریت صنعتی و جذابیت بررسی عواملی كه جهت استقرار تجارت الكترونیكی در این دست سازمانها وجود دارد، در این تحقیق سعی بر آن شده است تا این عوامل در سازمان مدیریت صنعتی شناسایی شده و اولویت بندی گردند. متغیر های بكارگرفته شده در این تحقیق عبارتند از عوامل فنی و تكنولوژیك، عوامل ساختاری، عوامل مربوط به نیروی انسانی، مشتریان و رقبا. كه از این بین، عوامل فنی و تكنولوژیک در این سازمان مهیا بوده و در مورد سایر عوامل با ضعف هایی روبه رو بوده اند.

 

مهنوش ابتیاع (1385) در پایان نامه ای تحت عنوان “بررسی اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت(MIS) شركت تجارت الكترونیک بانك پارسیان از نظر كاربران” اظهار می دارد كه اطلاعات یكی از مهمترین داراییهای سازمان است و باید مانند دیگر داراییها به خوبی اداره شود تا موفقیت سازمان تضمین گردد. با ورود فناوری اطلاعات امكان بهره گیری از مزایای جدید پردازش اطلاعات فراهم شده است. با بهره گرفتن از سیستم های اطلاعاتی(IS) می توان اطلاعات و گزارش های مفیدی برای مدیران فراهم ساخت ولی در محیط پرتلاطم، این سیستم ها باید مورد بازبینی قرار گیرند تا نقاط ضعف مشخص و برطرف گردد و نقاط قوت نیز تقویت شوند. نگرش ها و شاخص های مختلفی در این زمینه قابل طرح است. در این پژوهش، تنها به شاخص «اثربخشی» این سیستم ها تكیه شده است و اهداف آن عبارتند از : شناخت میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت شركت تجارت الكترونیک بانك پارسیان در ارائه اطلاعات مطلوب به مجریان و شناخت میزان اثربخشی سیستم اطلاعات از بعد زمان و اینكه اطلاعات و گزارش های مدیریت در شرایط حساس تصمیم گیری با چه سرعت و دقتی به دست مدیران می رسد و آخرین مورد اینكه شناخت میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت از بعد محتوی. یافته های پژوهش بیانگر این مطلب است است كه میزان اثربخشی سیستم اطلاعات مدیریت در شركت تجارت الكترونیک پارسیان در دو بعد محتوی و شكل در حد بالاتر از متوسط(نسبتاً زیاد) و در بعد زمان پایینتر از حد متوسط(كم) می باشد.

 

لوی و پاول (2003) مدلی چهار مرحله ای رابرای بكارگیری تجارت الكترونیكی و بلوغ شركتهای كوچك و متوسط ارائه نمودند. مراحل مذكور برای این شركتها از دید آنها شامل تجارت سنتی تعدیل شده، تجارت الكترونیكی و كسب و كار الكترونیكی می باشد. (Levy, Powell, 2003) شورای بهره وری هنگ كنگ نیز در گزارش پروژه بكارگیری تجارت الكترونیكی، مدل بلوغ شش مرحله ای را برای تجارت الكترونیكی معرفی می كند كه به طور كلی این مراحل از دید این شورا شامل سطح عدم استفاده و عدم تمایل، سطح تمایل، سطح بكارگیری اولیه، سطح مشتری یابی، سطح ادغام تجاری و سطح تحول كسب و كار می باشد(HKPC,2004) مارتین و مالتای مدلی پنج مرحله ای برای بكارگیری تجارت الكترونیكی جهت شناسایی مراحل بلوغ تجارت الكترونیكی ارائه كرده اند كه مراحل مذكور شامل پست الكترونیكی، سطح وب سایت، سطح تجارت الكترونیكی، كسب و كار الكترونیكی و سطح سازمان متحول شده می باشد.(, Martin , Maltay2001) كوپر نیز با ارائه مدل میكا، سه مرحله برای بكارگیری تجارت اینترنتی توسط شركتهای كوچك و متوسط معرفی نمود. (,cooper 2000) این سه مرحله عبارتند از : ترفیع، تدارك و پردازش. كین اوانز نیز مفهوم چرخه حیات الكترونیكی را مطرح نمود. چرخه مذكور نشان دهنده چگونگی پیشرفت كسب و كار الكترونیكی در طی زمان می باشد. چرخه حیات الكترونیكی از دید اوانز شامل مراحل بروشور، تجارت الكترونیكی، كسب و كار الكترونیكی و بنگاه الكترونیكی می باشد.