وبلاگ

، گره و بحران، تعلیق، کشمکش، هیجان، اوج، پایان) و حقیقت مانندی مورد بررسی و موشکافی واقع می شود.

 

فصل هشتم ناظر است بر نقد و بررسی مکتب ادبی چون رئالیسم، رمانتیسم، ناتورالیسم، سوررئالیسم، سمبولیسم و جریان سیال ذهن در شوهر آهوخانم. فصل نهم پژوهش، در برگیرنده ی سبک رمان می باشد.در این فصل خصوصیات سبکی شوهر آهوخانم در سه سطح زبانی، بلاغی و فکری تحلیل و بررسی می گردد. فصل دهم پژوهش نتیجه گیری است .در این فصل سعی بر آن است تا نتایج حاصل از این پژوهش با توجه به مطالب ارائه شده در فصل ششم، هفتم، هشتم و نهم بیان گردد. فصل یازدهم در برگیرنده ی منابع و مآخذ می باشد.

 

زندگی و آثار علی محمد افغانی:

 

زندگی:

 

علی محمد افغانی در 21 آذر سال 1304 شمسی «1925 میلادی» در کرمانشاه  در یک خانواده کارگر متولد شد .(جمالزاده،1346: 24) پدر و مادرش اصفهانی بودند.پدرش در بحبوحه انقلاب مشروطه از اصفهان به کرمانشاه آمده بود.(کنعان کیایی،1390، 1) وی تحصیلات متوسطه را در کرمانشاه گذراند و برای ادامه تحصیل به تهران آمد.افغانی بعد از این که نتوانست در کنکور پزشکی شرکت کند وارد دانشکده افسری شد. به علت ممتاز بودن موفق به اخذ بورس تحصیلی گشت و عازم آمریکا شد و در آنجا با ادبیات و رمان آشنا گردید.(اسحاقی،1388، 3)

 

او در جوانی به سازمان نظامی حزب توده پیوست،به همین دلیل درجریان سقوط دکتر مصدق در بحبوحه سال 1332 به عنوان یک افسر مخالف، محکوم به پنج سال زندان شد. افغانی نوشتن رمان شوهر آهو خانم را در زندان آغاز کرد و تا سال 1337 به طول انجامید. پس از خروج از زندان در یک بنگاه خصوصی به صورت کارمند مشغول به کار شد و به چاپ رمانش در مهرماه سال 1340شمسی «1960 میلادی» اقدام کرد. (علوی،1343: 142)وی در حال حاضر به عنوان نویسنده در آمریکا زندگی میکند و مشغول چاپ زندگی نامه خود به زبان انگلیسی می باشد.

 

شوهر آهوخانم:

 

شوهر آهوخانم نخستین اثر علی محمد افغانی است که در سال های بعد از کودتای 28 مرداد که نویسندگان کشور رو به ترجمه آثار خارجی آورده بودند نوشته شد.(میرعابدینی،1377: 393 )وی نگارش رمان خود را در سال 1332 در زندان آغاز کرد و تا سال 1337 به طول انجامید.پس از آزادی از زندان اثر خود را به ناشران عرضه کرد اماهیچ ناشری حاضر به چاپ رمانی حجیم به قلم نویسنده ای ناشناس نشد.پس از آن افغانی نخستین چاپ رمانش را با سرمایه ی شخصی خود در سال 1340 شمسی «1960 میلادی» منتشر ساخت .

 

 شوهر آهوخانم شامل 18 فصل می باشد و برشی است 7 ساله از زندگی یک خانواده در کرمانشاه.این رمان در همان نخستین ماه های انتشار و پس از آن، تجدید چاپ های مکرر را برای نویسنده و ناشران آن به ارمغان آورد چنانچه تا سال 91 بیش از پانزده بار چاپ شده و فیلمی هم بر اساس آن ساخته شده است. این رمان که در روزگار خود ،حجیم ترین رمان اجتماعی بوده است دراولین نوبت چاپش حدود 900صفحه حجم داشته ولی نسخه های جدیدش حدود 800صفحه دارد.

 

آثار منتشر شده:

 

1-شوهر آهو خانم :1340

 

2-شادکامان دره قره سو :1345

 

3-شلغم میوه بهشته:1355

 

3-دکتر بکتاش:1364

 

5-سیندخت :1360

 

6-بافته های رنج :1361

 

7-همسفرها:

 

8-محکوم به اعدام:1370

 

 

 

9-بوته زار :

 

10-دختر دایی پروین:1384

 

11صوفی صحنه ،دزد کنگاور

 

12-دنیای پدران و دنیای فرزندان

 

13-حاج الله باشی

 

14-خداحافظ دخترم

 

پیشینه پژوهش:

 

علی محمد افغانی یکی از معروف ترین نویسندگان معاصر می باشد و رمان شوهر آهوخانم مشهور ترین اثر ایشان سهم بسزایی در ساختن زبان فارسی داشته و جایگاه ویژه ای در ادبیات معاصر یافته است. باتوجه به اینکه در زمینه ی عناصر داستانی،سبک و نوع رمان شوهر آهوخانم، تا کنون کاری مستقل و جامع صورت نگرفته و در تمامی پژوهش های موجود تنها برخی از عناصر داستانی به صورت گذرا پرداخت شده است،جای بحث    درباره عناصر داستانی، سبک و مکتب ادبی این رمان خالی است .از این رو تحقیق درباره آن بسیار لازم و ضروری می نماید.

 

 حمیدعبداللهیان در کتاب «کارنامه نثر معاصر»پس از اشاره مختصر به زندگی نامه و آثار علی محمد افغانی، به بررسی کلی مضمون و محتوای آثار افغانی در صفحات 108-107 می پردازد.وی در مورد رمان مذکور     می نویسد:«شوهر آهوخانم از جهت طرح،شخصیت ها و نظم نوشته اثری محکم و قابل قبول است و با صبر و حوصله به تشریح قضایای اجتماعی و خانوادگی پرداخت است.» (عبدالهیان،1376: 107)

 

 زکریامهرورز،در«بررسی داستان امروز»صفحات 94تا98 کتاب خود را به بررسی رمان شوهر آهوخانم اختصاص داده است.وی شوهر آهوخانم را«توصیف لحظه های گوناگون زندگی خانواده ای در طول هفت سال پیاپی بدون گسست در زمان تک خطی و با تفصیل های بالزاک مآبانه»می داند.(مهرورز،1381: 94) او نگاهی گذرا به شخصیت سیدمیران دارد و بدون هیچ گونه نقد و بررسی به وجود تلمیح، تشبیه، تشخیص و استعاره دراین رمان اشاره می کند. (همان:99)

 

 جمال میرصادقی،در صفحات 137تا144«داستان نویس های نام آور معاصر ایران»به بررسی کلی شوهر آهوخانم می پردازد.وی معتقد است شوهر آهوخانم از نظر ساختار و معنا ویژگی های رمان غربی را داراست و از نظر زبان عالمانه و فضل فروشی شامل خصوصیات قصه های بلند فارسی است.(میرصادقی، 1382: 137) در کتاب «عناصر داستان» پس از توضیح زاویه دید دانای کل ،شوهر آهوخانم را از جمله رمان هایی می داند که به این زاویه دید روایت شده است. (میرصادقی،1376: 398)

 

 عبدالعلی دستغیب در «کالبد شکافی رمان فارسی» رمان شوهر آهوخانم را در صفحات متعدد مورد نقد و ارزیابی محتوایی قرار داده است.وی شوهر آهوخانم را اثری رئالیستی می داند و می نویسد :«رویدادهای آن به فراروند بسط شهرها و افزایش جمعیت و گسترش بورژاوازی بازرگانی سال های 1313تا1320 پیوند تنگاتنگ دارد. (دستغیب،1383: 104)

 

 محمد حنیف،شوهر آهوخانم را یکی از رمان های موفق ادبیات داستانی ایران می داند (حنیف،1379: 116) وی می نویسد: « علی محمد افغانی در رمان شوهر آهوخانم از روش های گوناگونی برای پرداخت       شخصیت هایش سود جسته است .1-توصیف مستقیم 2-توصیف در خلال گفت و گو 3-توصیف در خلال حرکت.» (همان:116)

 

حسن میرعابدینی در جلد دوم «صدسال داستان نویسی ایران» زیرعنوان اجتماع نگاری های شتابزده به بررسی کلی شوهر آهوخانم در صفحات 398-393  می پردازد و از آن تحت عنوان برجسته ترین رمان اجتماعی دهه چهل یاد می کند.

 

محسن ذوالفقاری در کتاب «تحلیل سیر نقد داستان در ایران» در صفحات 119-115 به نقل از سیروس پرهام، فریدون آموزگار، احمد مسعودی و جمالزاده می پردازد.

 

 مقالاتی اندک نیز در نشریات و محیط های اینترنتی در دسترس هستند که جسته و گریخته برخی از عناصر داستانی شوهر آهوخانم را ارزیابی کرده و به بررسی زبان ،سبک و ساختمان فنی رمان پرداخته است، اما هیچیک به گونه ای در خور عناصر داستانی، سبک و ساختمان فنی رمان مذکور را ارزیای نکرده است.

 

 بزرگ علوی در مقاله ای با عنوان«شوهر آهوخانم»در مجله کاوه می نویسد:«هر زمان به وسیله گفت وگوها، افکار و احساساتشان بیان می شود یا وقتی وضع روحیشان به وسیله نویسنده وصف می شود همیشه بیان تصنعی خواننده را آزار می دهد.» (علوی،1343: 140)

 

 جمالزاده درمجله نگین با نقل از دیگران عیب شوهر آهوخانم را زیر پا گذاشتن قواعد دستور زبان می داند. (جمالزاده،1346: 48)

 

 احمدمسعودی در مجله بازار رشت از ضعف شخصیت پردازی نویسنده سخن می گوید و معتقد است «این سید که 887صفحه از ادبیات ایران را اشغال کرده است اسیر پایین تنه است در حالی که نویسنده او را تبرئه کرده است.» (مسعودی،1346: 2)

 

 دکتراسدالله واحد در مقاله اینترنتی «شوهر آهو خانم و مکتب های ادبی»در سایت ادبی به تحلیل و بررسی مکتب های موجود در شوهر آهوخانم پرداخته است.

 

 نادیاعزیزی،دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی تهران در سال 1379 پایان نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی خود را با عنوان«نقش دلاویز»نوشته است و در آن به نقد و بررسی آثار علی محمد افغانی از نظر اوضاع سیاسی،اجتماعی،گویشی،عقاید و باورها،خرافات،زیبایی های کلامی و گفتاری، روانشناسی و ضرب المثل پرداخته است.

 

 سحر کریمی مهر نیز مصاحبه ای با علی محمد افغانی انجام داده است و حاصل آن را درمقاله ای با عنوان «گفت و گو با علی محمد افغانی» در پایگاه اینترنتی بلوط جمع آوری کرده است.

 

 همانطور که مشاهده شد در هیچ یک از این پژوهش های مذکور و در هیچ پژوهش دیگری ،به صورت تخصصی ویژگی های شوهر آهوخانم پرداخت نشده است. بنابراین با توجه به جایگاه خاصی که نویسنده شوهر آهوخانم در داستان نویسی معاصر احراز کرده است، تحلیل و بررسی اثرش بسیار ضروری می نماید. از این رو نگارنده در این نوشتار بر آن است تا نوع رمان، مکتب ادبی و سبک شوهر آهوخانم را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد و بیشتر عناصر داستانی را جداگانه بر اساس معیارهای رمان شناسی معاصر در بوته نقد و بررسی قرار دهد.