موضوع: "بدون موضوع"
احداث سدها، یکی از مهمترین و حیاتیترین پروژه ها در هر کشور محسوب می شود و طرح ایمن و اقتصادی آن نیازمند زمان و هزینه زیادی میباشد.
انواع سدها عبارتند از سد بتنی وزنی که پایداری آن بر اساس وزن آن است، سد بتنی قوسی که ممکن است تک قوسی یا دو قوسی باشد، سد بتنی پایه دار و پشت بنددار، سد پاره سنگی (که سنگی و سنگریزه ای هم گفته می شود)و سد خاکی که عمده مصالح آن مواد خاکی و پاره سنگی است.
به طور کلی سدی که بدنه آن از مصالح خاکی یا پاره سنگی یا از هر دو ساخته می شود به نام سد خاکریز[1] نامیده می شود و اگر عمده مصالح آن خاک باشد، سد خاکی[2] نامیده می شود.
از زمانهای بسیار پیش احداث سدهای خاکی به منظور تنظیم و ذخیرهی آب معمول بوده است،اما به علت امکانات محدود و عدم شناخت قوانین مکامیک خاک و هیدرولیک، ارتفاع سدها و بدنه خاکی از مقدار محدودی فراتر نمیرفت.امروزه با پیشرفت علم مکانیک خاک و توسعه امکانات تکنولوژی و مطالعات دقیقتر توانسته اند سدهای خاکی با ارتفاعهای قابل ملاحضهای احداث نمایند.از دیدگاه تکنیک و روش ساخت سدهای خاکی دو گروه هستند که تقریبا تمامی آنها در گروه غلتکی(کوبیدنی)قرار دارند و تعدادی در گروه هیدرولیکی و نیمه هیدرولیکی طبقه بندی میشوند. منظور از سدهای غلتکی این است که ساخت سد با روش کوبیدن خاک که به وسیله ی غلتک است صورت میگیرد و روش هیدرولیکی این است که با انباشته شدن مصالح ساخت سد صورت میگیرد. از دیدگاه همگنی بدنه سد، سدهای خاکی را می توان به سه دسته تقسیم بندی کرد:سدهای خاکی همگن، سدهای خاکی مطبق یا مغزه دار و سدهای خاکی دیافراگمی.
سدهای خاکی همگن به سدی گفته می شود که تمام بدنه آن از یک نوع مصالح ساخته می شود. سدهای خاکی مطبق یا ناهمگن از معمول
ترین نوع سدهای خاکی است. در این نوع، نقش آببندی سد به عنوان مخزن به عهده مغزه است و نقش استحکام و پایداری را عمدتا پوسته ایفا می کند.سدهای خاکی دیافراگمی بدین صورت است که تمام بدنه از مواد درشت دانه یا مخلوط ساخته می شود و فقط بخشی که نقش آب بند را دارد به صورت دیواره یا پرده غیر قابل نفوذ در بدنه ی سد تعبیه میگردد.
انواع خرابیهایی که در سدهای خاکی رخ می دهد بر حسب اهمیت عبارتند از:
- انهدام حاصل از سرریز آب روی سد
- در اثر زه غیر مجاز و شسته شدن خاک
- گسیخته شدن دامنهها
- شسته شدن کنار تونلها
- در اثر شسته شدن پوشش نفوذ ناپذیر بالادست
با توجه به پر اهمیت بودن گسیخته شدن دامنهها سعی شده در این پایان نامه این مسئله بررسی شود و فرمولهایی برای به دست آوردن ضریب اطمینان شیب سدهای خاکی ناهمگن ارائه گردد.
1-2- تاریخچه
بررس پایداری شیبها و بدست آوردن ضریب اطمینان برای پایداری شیبها مسئله ای میباشد که از اهمیت خاصی برخوردار بوده است .فلنیوس(1927)ابتداییترین روش را برای بدست آوردن ضریب اطمینان به روش باریکههای قائم ارائه نمود ولی به دلیل صرفه نظر کردن از نیروهای بین باریکهای ضریب اطمینان به دست آمده از دقت کافی برخوردار نبود [1].بیشاپ(1955) روش حل صحیحتری را نسبت به روش فلنیوس ارائه کرد در این روش اثر نیروهایی که روی وجوه جانبی قطعات عمل می کنند، نیز تاحدودی در نظر گرفته می شود[2].جانبو (1973-1954) روشهای ساده شده و عمومی چندی را به وجود آورد. روش عمومی جانبو، یک خط اثر فرض شده برای نیروهای بین باریکه در نظر گرفت و معادلات تعادل را بر اساس آن حل نمود[3].تیلور (1948-1937) راه کاری ارائه داد که با روشهای مرسوم متفاوت بود در فصل بعد این روش به طور کامل تشریح شده است [4].اسپنسر(1973-1967) یک روش ساده با دقت کافی ارائه کرد که با بهره گرفتن از یک فرایند پیچیده، تعادل استاتیکی را با فرض اینکه برآیند نیروهای بین قطعهای دارای شیب ثابت و نامعلوم هستند ارضا مینماید[5].مرگنسترن(1963) نموگرامهایی برای پایداری شیب بالادست در هنگام تخلیهی سریع مخزن ارائه نمود[6].(علی شفیعی و همکاران(1385))با بهره گرفتن از روش شبکه عصبی راهکاری را برای پیش بینی ضریب اطمینان و مشخصات سطح لغزش دایرهی بحرانی سدهای خاکی ناهمگن ارائه کردند[7].مندوزا و همکارانش(2009)فرمولهایی برای بدست آوردن ضریب اطمینان سدهای خاکی همگن زیر 10 متر ارائه نمودند[8].
1-3- اهداف پایان نامه
در این پایان نامه با توجه به اینکه تا کنون فرمول قابل اطمینانی برای بدست آوردن ضریب اطمینان شیب سدهای خاکی ناهمگن ارائه نشده بود سعی بر آن شد که با بهره گرفتن از نرم افزار Geo-Slope بانک اطلاعاتی وسیعی از سدهای خاکی ناهمگن زیر 100 متر تولید شود و با توجه به بانک اطلاعاتی و الگوریتم برنامه نویسی ژنتیک فرمولهایی برای بدست آوردن ضریب اطمینان سدهای خاکی ناهمگن زیر 100 متر ارائه شود.
1-4- ساختار پایان نامه
سازماندهی این پایان نامه بدین صورت است که فصل دوم مروری بر پایداری شیب و شیروانیها، انواع آنها و روش آنالیز آنها میباشد فصل سوم در ارتباط با الگوریتم برنامه نویسی ژنتیک توضیح داده شده و فصل چهارم نحوه مدلسازی با نرم افزار Geo-Slope و ارائه فرمول برای شیب پایین دست سدهای خاکی میباشد فصل پنجم به جمعبندی و نتیجه گیری پایان نامه و ارائه پیشنهادها اختصاص داردفصل ششم نیز منابع و مراجع ارائه شده است.
1. 1. 1- مهندسی دریا(ساحل)
تلاش برای برخی مسائل در منطقه ساحلی نظیر فرسایش سواحل و طراحی سازه ای و کاربری بنادر به قرن ها قبل باز میگردد بران(1972 Bruun) مباحثی را در مورد فرسایش دریا و کنترل سیل در کشورهای هلند ،انگلیس و دانمارک در قالب بر کارهای حفاظتی در دریا از قرن دهم میلادی به بعد ارائه نمود اینمان (Inman 1974) از مطالعه در مورد بنادر قدیمی اطراف دریای مدیترانه دریافت که بنادرساخته شده در هزار تا دو هزار سال قبل از میلاد مسیح ،”بیانگر یک درک عمیق غیر علمی خیلی بالا از امواج و جریانات دریایی هستند که به پیشرفت مفاهیم قابل توجه در مقابل نیروهای طبیعی منجر شده است”.
کارهای ساحلی بطور تاریخی مربوط به مهندسین عمران و امور نظامی بوده است.عبارت مهندسی دریا با برگذاری اولین کنفرانس مهندسی دریا درلانگ بیچ[1] کالیفرنیا در سال1950در زمره رشته های مهندسی با کاربرد عمومی تعریف گردید.اوبرین (Obrien 1950) در پیشگفتارمجموعه مقالات کنفرانس فوق نوشت که مهندسی دریا یک رشته مهندسی جدید یا جداگانه نبوده و تربیت مهندسین و انجمن جدید مورد نظر نبوده است .مهندسی دریا اساساً شاخه ای از مهندسی عمران میباشد که بطور قابل توجهی بر علومی مانند اقیانوس شناسی ، هوا شناسی، مکانیک سیالات، الکترونیک و مکانیک سازه و سایر رشته اتکا دارد.
در مقایسه با سایر زمینه های مهندسی عمران، طراحی و مهندسی دریا کمتر بوسیله آئین نامه هاکنترل میشود دلیل این امر نیز طبیعت محیط ساحلی است که کمتر قابل استناد بوده و فقدان نسبی تجربیات پایه ای مورد نیاز جهت تدوین آئین نامه نیز مزید علت بوده است.
- 1. 1. 2- تاریخچه مطالعات
تحقیقات و مطالعات در زمینه رسوب گذاری در بنادر در زیر آمده است:
منگور و چاندراوانسا (Mangor, Chandravansa 1991) مدل فیزیکی برای حل مشگل کم عمقی در بندر ماهیگیری برووالا در سریلانکا ساخته اند و ایشان توصیه به ساخت یک موج شکن ثانویه جدید در سمت پایین دست موج شکن موجود کرده اند. همچنین تاکید کردند که موج شکن جدید قرینه موج شکن اصلی باشد.
در آزمایشگاه دانلی(Danlee1986) مشگل کم عمقی بندر دینگ وال در کانادا مورد مطالعه قرار گرفت و پیشنهاد شد که با تغییر شکل دهانه ورودی بندر جریانی ازطرف داخل به خارج مخزن ممکن است ایجاد و تولید شود که می تواند از ته نشین شدن رسوب جلوگیری کند. در بندر ماهیگیری گومیزاکی ژاپن ، نودا(Noda1966) پیشنهاد کرد که طول موج شکن اصلی زیاد شود.
مطالعات برای مشگل رسوب گذاری بندر ماهیگیری یاکاکنت در ترکیه بوسیله گونبک(1990 Gonbac) انجام شده و پیشنهاد به ساخت یک موج شکن اصلی و یا آب شکن در بالا دست بندر کرده اند.
بوتین(Butin 1991) که مجموعه ای از مطالعات و تحقیقات آزمایشگاهی را در 59 بندر در آمریکا جمع آوری کرده است آشکار ساخت که محل و شکل ورودی بندر به طورجدی بر میزان کم عمقی تاثیر می گذارد.برای جلو گیری از مشگل بندر مریلند در کانادا اولت و انکتیل(1983 Olet, Anctill) گزینه های مختلف را در آزمایشگاه آزمایش کرده اند و مناسب ترین شکل موج شکن ثانویه را تعیین کردند. توسط تحقیقات تکمیلی تاکیدشدکه مشگل فرایندکم عمقی با پارامتر های مختلف موج شکن تناسب دارند. اکثر مطالعات فوق در موردکم عمقی در یک منطقه خاص و تلاش برای بر طرف ساختن مشکل همان نقطه را دارند. تا زمانیکه این مشگل در سرتاسر جهان فرا گیر است تعیین پارامترهایی که تاثیر بر کم عمقی می گذار ند حائز اهمیت میباشد. در این تحقیق به بررسی روند رسوب گذاری در بنادر با بهره گرفتن از مدل فیزیکی در دانشگاه شهید باهنر کرمان و همچنین آزمایشهای مربوط به کاربرد صفحات مستغرق در دهانه بندرجهت جلو گیری و کنترل ورود رسوب به بندر پرداخته شده است.
- 1. 2- هدف از این تحقیق
رسوبات بستر توسط امواج و جریانات دریایی در مقابل موج شکن اصلی به سمت لبه موج شکن انتقال می یابند. با شکسته شدن امواج در نزدیکی ورودی بندر این رسوبات به حالت تعلیق درآمده و توسط امواج ضعیف به درون مخزن بندر انتقال می یابند و در نتیجه این فرایند از عمق مفید ناحیه داخل بندر کاسته شده و همین امر موجب می گردد که کشتیها و شناورها برای ورود و کناره گیری با مشگل رو برو گردند. جهت تامین عمق لازم برای عبور و مرور شناور ها می بایست بندر لایروبی گردد و با توجه به بالا بودن حجم رسوب وارد شده به
بندر و پایین بودن حجم واحد لایروبی میزان هزینه جهت انجام عملیات لایروبی بسیار قابل توجه می باشد. لذا هدف این تحقیق تلاش در جهت ارائه راهکاری جهت کاستن از ورود رسوب به بندر و در نتیجه صرفه جویی اقتصادی در نگهداری از بنادر می باشد.
تعریف بنادر صیادی
بنادر ماهیگیری به بنادری اطللاق میگردد که برای قایقهای ماهیگیری و سایر شناورها طراحی و ساخته می شوند. بطور کلی این سازه ها دارای دو جزء زیر می باشند:
الف: موج شکن اصلی
قسمتی است که طول بیشتر دارد و در قسمت بالا دست ساخته شده و با امواج غالب مقابله میکند.
ب: موج شکن فرعی
قسمتی از بندر است که دارای طول کمتر نسبت به موج شکن اصلی بوده و در قسمت پایین دست برای مقابله با امواج ضعیف تر ساخته می شود.
یک بندر برای پناه دادن به کشتی ها در مقابل امواج و به منظور یکی ازموارد زیر احداث می شود:
الف) توقف کشتی در انتظار حرکت به مقصد دیگر
ب) انجام عملیات تجارتی، که عبارت از سوار و پیاده کردن مسافران، بار اندازی، بار گیری ، سوختگیری، آبگیری و تامین خوراکی می باشد.
ج) ساختمان کشتی، نگهداری و تعمیرات آن می باشد.
نقش اول یعنی پناهگاه بودن برای کشتیها از دو کار دیگر مهم تر است. بنادر بر حسب کار های تخصصی که دارند به پنج قسمت تقسیم می شوند. ولی البته یک بندر می تواند دو یا چند کار تخصصی را انجام دهد.
– بنادر نظامی
– بنادر تجاری
– بنادر صید ماهی
– بنادر ساختمانی
– بنادر کشتیرانی تفریحی
دسته بندی بنادر بر حسب موقعیت جغرافیایی
1) بنادری که در خودها یا لنگر گاه های طبیعی مستقر می شوند.
2) بنادر خارجی :
این بنادر یا با پیشروی در دریا ساخته می شوند و یا با حفر زمین در خشکی و ارتباط آن با دریا بوجود می آیند.
3) بنادر داخلی
این نوع بندر بنادری هستند که در شط ها و رودخانه های بزرگ ساخته می شوند، و با کانال دریایی به دریا متصل می گردند.
4) بنادر دور از ساحل
در بعضی موارد بنادر را به صورت جزیره ای خارج از ساحل می سازند و آن را توسط پل به ساحل ارتباط میدهند.
2. 2- شرایط حاکم بر طرح ریزی بندر
- 2. 2. 1- شرایط اقتصادی
با توجه به هدف از ساخت بندر که جهت امور ترانزیت کالا و باز گانی می باشد ، ساخت بندر به امور اقتصادی مربوط می گردد.
- 2. 2. 2- شرایط فیزیکی طرح استقرار بندر که شامل تعیین محل و امتداد ساختمانهای خارجی (موج شکن ها و …) و نوع این ساختمانها می باشد، در درجه اول به وضع پستی و بلندی بستگی دارد که از آن ، ار تباطات بندر با خشکی و محوطه های قابل استفاد ه برای ایجاد تاسیسات داخلی بندر نتیجه می شود.
- 2. 2. 3- شرایط کشتیرانی
یک بندر قبل از هر چیز برای پناه دادن به کشتی ساخته می شود که در اینجا لازم است اثرعوامل طبیعی را برکشتی وخصوصاً باد و موج و جریانات دریایی یاد آوری شود.
- 2. 2. 3. 1- اثر باد
کشتی برای اینکه دور بزند ،بایستس مقداری منحرف شده و هر قدر شعاع گردش کوتاهتر باشد انحراف بیشتر است. کشتی که با سرعت کم در حال حرکت است ، اگر در معرض باد یا جریان از عقب قرار گیرد مانور آن به خوبی صورت نمی گیرد.
- 2. 2. 3. 2- اثر موج
موج در داخل محوطه بندر تلاطمی ایجاد می کند که هر قدر بلندی آن بیشتر باشد و طول موج نز دیکتر به طول کشتی باشد، حر کتی که در کشتی مشاهده می شود بیشتر خواهد بود. این حرکت ممکنست سبب جدا شدن مهر های کشتی و برخورد احتمالی آن با جدار اسکله گردد.
- 2. 2. 3. 3- اثر جریا نها
اگر از جلوی دهانه ورودی بندر جریانی عبور کند ، مانور کشتی در موقع ورود به بندر مشگل می شود ، زیرا زمانیکه قسمت جلوی کشتی داخل معبر ورودی می شود، در معرض جریان نمی باشد، قسمت عقب کشتی هنوز تحت تاثیر جریان است و این سبب انحراف بیشتر کشتی می گردد.
- 2. 3- شرایط مربوط به حفظ عمق آب در قسمتهای مختلف بندر
هزینه های ایجاد عمق کافی و حفظ آن همیشه زیاد است. قیمت واحد برای عملیات لایروبی گل یا شن و ماسه با ماشینهای قوی زیاد نیست، ولی میزان حجم رسوب که بایستس برداشته شود به قدری زیاد است که هزینه را به طرز چشمگیری بالا میبرد.در بسیاری از بنادر میزان حجم رسوب که باید لایروبی گردد بالغ بر یک میلیون متر مکعب است.
عملاً فقط با بررسی جدی بر روی مدل کوچک با کف متحرک بعد از کسب اطلاعات دقیق از پدیده های طبیعی و اندازه گیری ضروری می توان طرح بندر را با اطمینان از حفظ عمق آن در دراز مدت ارائه نمود.
دكتر محمد رضا شفیعی كدكنی به چاپ رسیده‌اند؛ منابع اصلی بوده‌اند و منابع مورد استفاده ی دیگر به تفصیل در فهرست منابع ذكر شده‌اند. نگارش و تدوین این مجموعه با نظر به گستردگی آن بدین ترتیب صورت گرفت:
1) مطالعه‌ی سه مثنوی عطار كه زمینه‌ی كار هستند؛ سپس استخراج حكایت طنز‌آمیز آن و یادداشت برداری به صورت فیش و برگرداندن آن به صورت نثر روان
2) مطالعه كتب و مقالاتی كه مربوط به زندگی نامه‌ی عطار، تاریخ نیشابور و معاصران او و تاریخ پیدایش عقلای مجانین و فیش برداری ازآن
3) مطالعه منابعی در باب طنز، انواع آن، شگردهای طنز پردازی در متون و تطابق دادن آن با حكایات طنز استخراج شده از آثار عطار
4) مطالعه آثاری اعم از كتاب و مقاله در باب عرفان، ادبیات عامیانه و مسایل اجتماعی ـ سیاسی قرن ششم و یادداشت برداری از آن ها.
5) مرتب كردن و بخش كردن یادداشت ها بر اساس موضوع و فصل بندی پایان نامه
6) افزودن یافته‌های شخصی اعم از بررسی جزء به جزء هر حكایت از لحاظ ساختار، تیپ‌شناسی ، شخصیت‌پردازی و كشف چگونگی ایجاد طنز در متن اعم از موقعیت، كلامی و… در هر كلام و مرتبط كردن آن با جابه جا شدن مداوم تیپ های شخصیتی
7) ارائه سه تعریف علمی و مجزا از تیپ‌های « عاقل»، «نادان» و «دیوانه» و تفكیک شخصیت‌های موجود در حكایات طنز برحسب این تعاریف از طریق واكاوی دقیق حكایت‌ها و توجه به رفتار و كردار هر شخصیت.
8 ) سعی در اثبات این فرضیه كه « عقلای مجانین» غلط مصطلحی بیش نیست، زیرا این گروه به واقع دیوانه بودند كه مطابق با دیدگاه و افكار خود چنین روشی را برای زندگی و برخوردهای اجتماعیشان برگزیده بودند معمولا بسیار برتر والاتر از عاقلان ؛ عمر خود را سپری می كردند . فقط به خاطر انتقادهای بی امان و مبارزات اجتماعی ـ سیاسی كه داشتند ؛این چنین مطرود صاحبان قدرت بودند و از فضای جامعه دور نگه داشته می شدند.
9) جمع بندی و نتیجه گیری
10) فهرست منابع مآخذ
(در فایل دانلودی نام نویسنده موجود است)
تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :
(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)
فهرست مطالب:
پیشگفتار 1
1- فصل اوّل: كلیات.. 3
1-1.بیان مساله و تبیین موضوع پژوهش….. 4
1-2.اهمیت وضرورت تحقیق… 4
1-3. هداف وفوائد تحقیق… 5
1-4. پرسش‌های تحقیق… 5
1-4-1. سوال اصلی… 5
1-4-2. سوالات فرعی… 5
1-5. فرضیه‌های تحقیق. 5
1-6. روش تحقیق. 6
1-6-1. نوع روش تحقیق… 6
1-6-2. روش گرد آوری اطلاعات…. 6
1-6-3. ابزار گردآوری اطلاعات…. 6
1-6-4.روش تجزیه و تحلیل اطلاعات…. 6
1-7. مشکلات و محدودیت‌های تحقیق. 6
1-8. ساختار و سازمان دهی تحقیق. 6
1-9. پیشینه‌موضوع تحقیق. 7
2- فصل دوّم: ابتلاء، شناخت و مبانی آن. 8
2-1. تعریف ابتلاء 9
2-1-1. معنای لغوی ابتلاء. 9
2-1-2. واژه‌های مرتبط با ابتلاء. 12
2-1-2-1. فتنه. 12
2-1-2-2. امتحان.. 13
2-1-2-3. تمحیص…… 14
2-1-2-4. تمییز.. 16
2-1-3. معنای اصطلاحی ابتلاء. 17
2-2. ارکان ابتلاء 18
2-2-1. امتحان گیرنده. 18
2-2-2. آزمایش شوندگان.. 19
2-2-2-1. طاقت و توان.. 19
2-2-2-2. اختیار. 19
2-2-2-3. داشتن ابزار شناخت…. 20
2-3. مبانی ابتلاء 20
2-3-1. خداشناسی… 20
2-3-1-1. مالکیت…. 21
2-3-1-2. ربوبیت…. 21
2-3-1-3. شرآفرینی… 24
2-3-2. معاد شناسی… 27
2-3-3. انسان شناسی… 29
2-4. شرایط و زمینه‌های فزونی ابتلاء 33
2-5. فلسفه و اهداف ابتلاء 38
2-5-1. اهداف اخلاقی… 38
2-5-1-1. ظهور انسانیت انسان.. 38
2-5-1-2. ظهور ملکات اخلاقی… 39
2-5-1-3. ظهور رفتار اخلاقی‌تر.. 40
2-5-1-4. تنبیه و تربیت…. 41
2-5-2. هدف اعتقادی… 42
2-5-2-1. اتمام حجت پروردگار. 42
2-6. اسباب و ابزار ابتلاء 43
2-6-1. دینی و شرعی… 44
2-6-1-1. تکالیف عمومی… 44
2-6-1-2. تکالیف ویژه. 50
2-6-2. طبیعی و انسانی… 52
2-6-2-1. نعمت‌ها و خوشی‌ها. 52
2-6-2-2. گرفتاری و سختی‌ها. 59
2-7. آفات ابتلا. 68
2-7-1. آفات ابتلاء به نعمت‌ها و خوشی‌ها. 68
2-7-1-1. عجب…. 68
2-7-1-2. دل بستن به نعمت…. 69
2-7-1-3. غفلت…. 70
2-7-2.آفات ابتلاء به سختی وناخوشی‌ها. 71
2-7-2-1. تحقیر.. 71
2-7-2-2. ناخوشنودی از خداوند.. 71
2-7-2-3. بی‌تابی و بی‌قراری… 72
2-7-2-4. ناامیدی… 72
2-7-2-5. حسد.. 73
2-7-2-6. غفلت…. 74
3- فصل سوّم: تزکیه اخلاقی، شناخت و مبانی آن. 76
3-1- تعریف تزکیه 77
3-1-1. معنای لغوی تزکیه 77
3-1-2. واژه‌های مرتبط با تزکیه 78
3-1-2-1. تهذیب…. 78
3-1-2-2. زکات…. 78
3-1-2-3. جهاد اکبر.. 79
3-1-2-4. تطهیر.. 80
3-1-2-5. تقوا 80
3-1-3. معنای اصطلاحی. 80
3-1-3-1. تزکیه در قرآن.. 81
3-1-3-2. تزکیه در احادیث…. 82
3-1-3-3. تزکیه در عرفان.. 83
3-1-3-4. تزکیه در اخلاق… 84
3-2. مبانی تزکیه اخلاقی. 88
3-2-1. خداشناسی… 88
3-2-2. معاد شناسی… 90
3-2-3. انسان شناسی… 91
3-3. شرایط تزكیه 94
3-3-1. ارادى و اختیارى بودن.. 95
3-3-2. امكان «خودتزكیه گى». 97
3-3-3. عدم مغایرت تزکیه نفس با تکالیف فردی… 98
3-3-4. ایمان.. 98
3-4. اهداف وفلسفه تزکیه 99
3-4-1. لایق خلیفـه‌ی خدا بودن.. 99
3-4-2. حفظ امانت الهی… 100
3-4-3. تزکیه مقدم بر تعلیم و تربیت…. 101
3-4-4. تابش نور معرفت…. 101
3-4-5. آزادی و حکومت عقل… 102
3-4-6. تزکیه عامل رستگاری… 102
3-4-7. درک حقایق قرآن.. 102
3-4-8. جلب محبت خداوند.. 103
3-4-9. قرب به خدا 103
3-5. اسباب و ابزار تزکیه 105
3-5-1. دینی و شرعی… 105
3-5-1-1. توفیق الهی… 105
3-5-1-2. توبه. 106
3-5-1-3. تقوا 107
3-5-1-4. پیامبران و اولیای دین… 108
3-5-1-5. کتب آسمانی… 108
3-5-1-6. خوف خداوند.. 108
3-5-1-7. عبادات…. 109
3-5-1-8. رعایت احكام و قوانین شرعی… 110
3-5-2. طبیعی و انسانی… 112
3-5-2-1. ایمان و عمل صالح… 112
3-5-2-2. مراقبت…. 112
3-5-2-3. تخلیه، تحلیه، تجلیه. 113
3-5-2-4. ابتلائات و گرفتاری… 113
3-6. موانع تزکیه اخلاقی. 114
3-6-1. تداوم گناه. 115
3-6-2. تعلقات دنیایی… 115
3-6-3. پرخوری… 116
3-6-4. سخنان غیر ضروری… 117
3-6-5. ضعف اراده. 118
3-6-6. حبّ ذات…. 119
3-6-7. شیطان.. 119
3-6-8. كفر و نفاق… 120
3-6-9. عصیان و گناه. 120
4- فصل چهارم: رابطه ابتلاء و تزکیه اخلاقی. 121
4-1. تاثیر ابتلاء بر تزکیه اخلاقی. 122
4-1-1. گذر از نفس و رجوع به خدا 122
4-1-2. بیداری و یاد حق… 123
4-1-3. خودیابی و یافتن جایگاه خویش….. 124
4-1-4. شکوفا شدن استعداد عبودیت…. 125
4-1-5. تقویت روحیه آزادگی… 126
4-1-6. تنبیه و تکان دادن.. 127
4-1-7. از بین رفتن جهل و نادانی و بارور شدن عقل و اندیشه. 129
4-1-8. توحید در استعانت…. 131
4-1-9. خالی کردن دل از اعتماد و دلبستن به دنیا. 132
4-1-10. از بین رفتن سستی و به وجود آوردن عزم و اراده. 134
4-1-11. پاکی و دوری از گناه. 135
4-1-12. توبه و بازگشت به خدا 136
4-1-13. خالی کردن دل از حب به دنیا و شوق دیدار خداوند.. 138
4-1-14. از بین رفتن کینه‌ها. 139
4-1-15. افزایش یاد مرگ و کاهش طول امل… 139
4-1-16. ازبین رفتن عُجب و تکبر.. 141
4-1-17. شکسته شدن دیوارهای غفلت…. 143
4-1-18. شکوفایی فضایل اخلاقی… 144
4-1-19. اصلاح دین و ایمان.. 145
4-1-20. از بین رفتن بی‌تابی و جایگزینی صبر.. 146
4-1-21. انابه. 146
4-1-22. صعود به مقامات بالای معنوی… 146
4-1-23. اخلاص…… 149
4-1-24. رسیدن به مقام صدیقین… 149
4-1-25. یافتن جایگاه عبودیت…. 150
4-1-26. لقای پروردگار. 151
4-2. تاثیر تزکیه اخلاقی بر ابتلاء 154
4-2-1.آمادگی برای ابتلا و پرهیز از بی‌تابی… 154
4-2-2. ارتقای نورانیت دل و درک حضور خداوند.. 156
4-2-3. امید به گشایش و پرهیز از یأس و ناامیدی… 157
4-2-4. سپاس و ستایش در مقابل نزول بلاء. 159
4-2-5. صبر و بردباری… 161
4-2-6. واهمه و حساسیت نسبت به خطا و لغزش….. 164
4-2-7. پوشاندن بلاء از دید دیگران.. 165
4-2-8. توجه به نعمت‌ها. 166
4-2-9. پرهیز از اقدام نادرست…. 166
نتیجه 168
پیشنهاد 169
فهرست منابع. 170
چكیده
این تحقیق به ابتلاء و تزکیه اخلاق پرداخته است و در صدد پاسخگویی به شناخت کلی ماهیت ابتلاء و تزکیه اخلاقی و چگونگی تاثیر آن دو بر یکدیگر میباشد. انسان موجودی است كه با قدرت انتخاب وتصمیم گیری می‌تواند خود را به سرحد كمال ارتقاء دهد؛ برای این منظور خداوند آزمایش و ابتلاء را بر سر راه بندگانش قرار می‌دهد و از آن جایی كه ابتلاء سنّت دائمی و فراگیر است، تزکیه اخلاقی باعث میشود تا انسان عكس العمل مناسبی را در صورت مواجه شدن با بلایا داشته باشد، چرا که بی‌تابی در برابر این سنّت الهی اثرات سوئی را برای فرد به دنبال دارد. روش جمع آوری اطلاعات در این پژوهش، روش كتابخانه‌ای تحلیلی و توصیفی است كه با مراجعه به كتاب‌های معتبر و دست اول تدوین شده است. سنّت ابتلاء یک سنّت عمومی است وشامل همه‌ی انسان‌ها میشود و انبیاء الهی نیز از این حكم مستثنی نیستند. خداوند متعال با آزمایش انسان می‌خواهد، استعدادهای درونی آن ها را شكوفا و بارور سازد. امتحان موجب میشود که انسان تزکیه اخلاقی یافته و شایستگی‌های رشد وكمال خودرا نشان دهد. از نظر قرآن سنّت ابتلاء، آثارتربیتی و نقش سازنده‌ای در تزکیه اخلاقی وتكامل انسان دارد. تزکیه اخلاقی نیز یکی از اهداف مهم پیامبران الهی میباشد که به گفته قرآن، موجب رستگاری و فلاح و سعادت انسان میگردد، که با اختیار آدمی و اطاعت اوامر الهی امکان پذیر است؛ گاه انسان‌ها در برابر ابتلائات الهی کمر خم می‌کنند و چون در قلبشان تزکیه نیست، نسبت به خدا غضب می‌ورزند و آخرت خود را تباه می‌سازند. تزکیه اخلاقی باعث میشود که انسان در مواجهه با ابتلائات برخورد درستی داشته باشد و آن را فرصتی برای نیل به قرب الهی بداند. درواقع هدف ابتلاء و تزکیه اخلاقی مشترک است و هر دو موجب کمال انسانی و قرب الهی میشوند.
پیشگفتار
انسان می‌تواند در هر مرحله‌ای از حیات خود فضیلت و كمالی كسب كند و سرانجام به عالی‌ترین مراحل ومراتب فضیلت برسد چرا که نظام حیات انسانی، نظام تكامل و پرورش و شكوفایی استعدادهای نهفته است. او در این سیر با تزکیه اخلاقی می‌تواند استعدادهای خویش را شكوفا، و نیز حقیقت و هویت خود را بسازد و خدا برای رسیدن به این مهم، با ابتلائات الهی او را یاری میکند. سنّت الهی نیز بر این است كه همه‌ی مردم، حتی پیامبران خدا نیز آزمایش و امتحان شوند، خداوند بندگان خویش را می‌آزماید تا آن‌چه در اندرون و نهانخانه‌ی دل دارند، آشكار و مستحق پاداش وكیفرگردند. زیرا غایت و هدف از آفرینش انسان، برخلاف بسیاری از موجودات دیگر، تنها در سایه‌ی انتخاب وگزینش آگاهانه دست یافتنی است. به همین دلیل، كمال آدمی، كمالی اختیاری و اكتسابی است كه می‌تواند آن را در زندگی خویش به دست آورد.
به این ترتیب انسان با تزکیه اخلاقی، خود را لایق عبودیت میکند و امتحان سبب بروز شایستگی‌ها، مایه تكامل و پیشرفت او و در نهایت «رحمت الهی» میشود. همانند معدنی كه برای استخراج منابع آن ابزار و وسایل ویژه‌ای نیاز است، نیروهای درونی انسان نیز با «ابتلاء» آشكار میشود.
این نوشتار برخی از جنبه‌های ابتلاء و تزکیه اخلاقی را با رویکردی درون دینی وبا توجه به آیات و روایات، در چهار فصل ارائه میکند:
فصل اول: به بیان کلیات پرداخته و در آن عناوین نه گانه طرح تحقیق مطرح شده است.
فصل دوم: ابتلاء، شناخت و مبانی آن نام دارد، به ارائه شناختی اجمالی درباره مفهوم لغوی و اصطلاحی ابتلاء، مفاهیم مترادف با آن پرداخته است و نیز به بررسی مبانی ابتلاء و شبهات مطرح شده در باب مسئله شر در جهان هستی، ارکان و شرایط ابتلاء، پرداخته شده است و در ادامه به ابزار و وسایلی که خداوند با آن ها انسان‌ها را آزمایش میکند و فلسفه آزمایشهای الهی و آفات ابتلاء را مورد بررسی قرار داده است.
فصل سوم: تزکیه، شناخت و مبانی آن نام دارد، به ارائه شناختی اجمالی درباره مفهوم لغوی و اصطلاحی تزکیه و مفاهیم مترادف با آن، و معنای تزکیه در قرآن، احادیث و عرفان پرداخته شده است؛ و ویژگی و راه‌های تزکیه اخلاقی بیان شده است. همچنین به بررسی مبانی تزکیه و ابزار و موانع تزکیه اخلاقی و فلسفه آن با توجه به آیات و روایات پرداخته شده است.
فصل چهارم: ابتلاء و تزکیه اخلاقی نام دارد و به بررسی تأثیر دو سویه ابتلاء و تزکیه اخلاقی پرداخته شده است که در آن به آثار تربیتی ابتلاء بر نفس انسان که تزکیه اخلاقی را به همراه دارد و شامل آثار متعددی میشود، پرداخته شده است و در ادامه به بررسی رابطه تزکیه اخلاقی با ابتلاء که باعث برخورد درست در مواجهه با ابتلائات الهی و در نهایت، پیروزی در آزمایشات الهی میگردد، می‌پردازد.
:
در جامعه اسلامی، معاملات و به خصوص عقود لازمه، از مهمترین مسائل زندگی به شمار می‌آیند؛ و این امر در فقه اسلامی و حقوق موضوعه ایران، از اهمیت به سزایی برخوردارمی باشد؛ زیرا اجرای صحیح آن ها طبق مقررات شرع و قانون، موجب میگردد که هر معامله‌ای عاری از امور حرام و مسائل اختلاف‌برانگیز شود. ولی برخی از موضوعات فقهی حقوقی، به شکلی منسجم و جامعه و در مبحثی مستقل بیان نگردیده و باعث مشکلات عدیده‌ای از قبیل دسترسی نداشتن افراد جامعه، به دستورات شرعی و ضوابط قانونی با روشی سهل و آسان شده است؛ در نتیجه این روش سبب عملی نشدن آن ها و ایجاد مرافعات گوناگون در جامعه میشود؛ و از سوی دیگر، همین پراکندگی مباحث و عدم جامعیت برخی از قوانین موضوعه، منجر به اطاله دادرسی در محاکم قضایی خواهد شد؛ بنابراین، تلاش در جهت جمع آوری مباحث گوناگون فقهی و تفکیک آن ها از یکدیگر و تشریح قوانین موضوعه، امری ضروری و لازم میباشد. در این راستا از جمله موضوعاتی که دارای چنین معضلاتی میباشد، موضوع آثار و احکام انحلال عقود میباشد.
از آن هنگام که بشر به زندگی اجتماعی روی آورد، برای رفع نیازهای خود و تأمین مایحتاج زندگی به معامله و دادوستد با دیگران پرداخت، همپای تحول در سایر بخش‌های زندگی و به‌موازات تغییر و ازدیاد نیازهای بشر، معاملات نیز دستخوش دگرگونی و تحول شده و اقسام مختلفی از عقود و تعهدات ایجادشده‌اند. پس از انعقاد عقد هر یک از طرفین به مفاد آن ملزم و پایبند شده و نمی‌تواند به میل و اختیار، خود را از بار تعهدات ناشی از آن برهاند تا طرف دیگر اطمینان داشته باشد که به نتایج و منافع عقد دست خواهد یافت. این ضرورت که از آن به «قاعده لزوم» تعبیر میشود، قدمتی دیرین دارد و متون فقهی انعکاس یافته است. در حقوق ایران نیز با پشتوانه عظیم و غنی فقهی خود این قاعده ازجمله قواعد مهم و اساسی حاکم بر معاملات و عقود است.
عدم ثبات اقتصاد و نوسانات شدید در بازار امروزی و کاهش بی‌رویه ارزش پول، همچنین تلف یا معیوب درآمدن مورد معامله به‌طوری‌که ادامه وجودی آثار عقد، موجب عسر و حرج و ضرر و زیان مالی و غیرمالی به هر یک طرفین معامله میشود؛ برای مثال دو فردی که هرکدام
هدف خاصی را دنبال می‌کنند و در پی به دست آوردن سود بیشتری، با یکدیگر معامله می‌کنند تا از این معامله به مقصود خود برسند، اگر دریابند که به خواسته و منظور خود نمی‌رسند یا در اثر آفت آسمانی یا به‌واسطه شخص بایع یا شخص ثالثی تلف یا معیوب شود یا در یا شخصی در معامله‌ای فریب بخورد یا دچار غبن شود و… در این موارد شارع مقدس برای رفع این ضرر چه احکام و قوانینی دارد؟
دین اسلام، دین عدالت، امانت، احسان، مساوات و ایثار است و با هرگونه ظلم و اجحاف و ضرر و زیان و سایر مفاسد مبازره میکند. شارع مقدس اسلام برای رهایی از این زیان و ضرر اسبابی را مطرح کرده است و طرفین عقد را از لزوم به تعهدات عقد می‌رهاند این اسباب عبارت‌اند از:
1- انحلال به تراضی که اقاله گویند که آن، برهم زدن معامله است با تراضی و سازش طرفین معامله که به جهت اینکه رضایت طرفین در آن شرط است از آن به تفاسخ و تقابل نیز تعبیر میشود.
2- انحلال ارادی که فسخ گویند و آن عبارت است از پایان دادن به هستی حقوقی عقد به‌وسیله یکی از دو طرف یا شخص ثالث.
3- انحلال قهری که انفساخ گویند که عبارت است از اینکه هرگاه عقد صحیحا واقع شود و سپس به سببی از اسباب قهراً منحل شود به‌طوری‌که قصد و انشاء فعلی بر انحلال لازم نباشد.
بنابراین، معلوم شد که قلمرو لزوم عقود نامحدود نیست، به‌گونه‌ای که طرفین عقد نتوانند تحت هیچ شرایطی آن را منحل نماید؛ بلکه علاوه بر عقد جایز که به‌حکم طبیعت خاصشان قابل‌فسخ بوده و هر یک از طرفین عقد بدون هیچ علتی می‌تواند آن را منحل نماید، در عقود لازم نیز قانون‌گذار دو سبب ارادی (فسخ و اقاله) و یک سبب غیرارادی و قهری (انفساخ) برای انحلال عقد پیش‌بینی کرده است.
این تحقیق از دو فصل تشکیل‌شده است، در مبحث اول از فصل اول، ابتدا مفهوم عقد در لغت و اصطلاح را بیان کرده و سپس به مفهوم لغوی و اصطلاحی سه واژه اساسی (فسخ، اقاله و انفساخ) می‌پردازیم. همچنین در مبحث دو این فصل در بیان ماهیت و احکام و مبنای این سه واژه اختصاص یافته است و در مبحث سوم نیز به شخصیت فقهی مختصرا اشاره شده است. فصل سوم نیز که عنوان اصلی پایان‌نامه میباشد به احکام انحلال عقود و نتیجه آثاری که بر آن ها بار میشود، تدوین شده است.
