:
گیاهان انگلی در حدود یک درصد از گونه های نهان دانه را به خود اختصاص میدهند(Darwish,2005). گیاهان انگلی جهان شامل سه تا پنج هزار گونه هستند كه در هفده تیره گیاهی قرار دارند (Musselman ,1993). گیاهان انگلی گیاهانی هستند كه برای بقاء خود به گیاهان دیگر وابسته اند. گیاهان انگلی كامل فاقد کلروفیل بوده و قدرت فتوسنتزی ندارند، گیاهان نیمه انگل حاوی كلروفیل بوده و قادر به انجام فتوسنتز می باشند ولی برای تامین آب و مواد غذایی به میزبان خود وابسته اند. مرز بین گیاهان نیمه انگل و تمام انگل دقیق و مشخص نیست. به عنوان مثال گونه علف جادو( Striga sp ) گیاه نیمه انگل محسوب می شود كلروفیل اندكی دارد و تنها مقادیر ناچیزی فتوسنتز انجام میدهد (Musselman,1993).
مسلمان (Musselman,1993) گیاه نیمه انگل علف جادو( Striga spp )و گیاه تمام انگل گل جالیز(Orobanche sp) را از جمله مهم ترین علف های هرز انگلی خسارت زا در اراضی زراعی معرفی می كند.
گل جالیز متعلق به تیره Orobanchaceae است. این تیره دارای هفده جنس و بیش از صد و پنجاه گونه است. که مجموعا” شانزده میلیون هکتار از اراضی زراعی جهان را (که معادل یک و دو دهم درصد از کل اراضی زراعی جهان می شود) آلوده کرده است. تیره گل جالیز شامل گروهی از گیاهان انگل پیدازاد و اجباری است كه فاقد كلروفیل می باشند و عموماً تیره های حبوبات، بادمجانیان، چلیپائیان، مركبان، چتریان و كدوئیان و دیگر دو لپه ای ها را پارازتیه می كنند. اما این گیاه انگل تا به حال روی تك لپه ایها دیده نشده است (موسوی1376). گل جالیز به سیستم ریشه گیاهان میزبان چسبیده و بوسیله مكینه های خود آب و تمام مواد غذایی مورد نیاز را از میزبان دریافت می كند و سبب كاهش عملكرد محصول می شود. به سختی می توان برآورد دقیقی از میزان كاهش محصول در نتیجه گل جالیز را عنوان كرد، چرا كه ایجاد کرتهای عاری از گل جالیز برای مقایسه با كرتهای آلوده به آن در مجاور هم امکان پذیر نیست(Jain,1992).
میزان كاهش محصول ناشی از گل جالیز در مزارع آفتابگردان را در تركیه پنجاه درصد و در اسپانیا سی درصد تخمین زده اند (Rusoet al., 1996).
روش های گوناگونی برای کنترل این گیاه انگل بکار گرفته شده است که هر یک از آنها دارای مزایا و نقاط ضعفی هستند. کنترل پایدار گل جالیز نیازمند شناخت کامل از خصوصیات بیولوزیکی این گیاه و نیازهای بقائی آن است. این تحقیق به منظور شناخت بهتر نیاز های اکولوژیکی گل جالیز و تعیین توانائی آنها در کنترل گل جالیز انجام می شود
1 – 2 – اهداف طرح :
در این طرح اهدافی مورد بررسی قرار گرفت که مهمترین این اهداف به شرح زیر می باشند:
o شناخت تأثیر مکان جغرافیائی تشکیل و نمو بذر گل جالیز بر توانائی جوانه زنی گل جالیز در حضور میزبان های آفتابگردان، گوجه فرنگی و توتون.
o تعیین اثر نوع كود نیتروژنه بر میزان آلودگی گیاهان میزبان آفتابگردان، گوجه فرنگی و توتون.
o شناخت اثر محل تشکیل بذر گل جالیز واقع در روی سنبله بر میزان جوانه زنی و خسارت زائی گل جالیز به میزبان های توتون، گوجه فرنگی و آفتابگردان.
2-1- اهمیت گل جالیز:
خانواده گل جالیز عمومأ در مناطق گرم شمالی و معتدل دیده می شوند و علاوه بر آن ده درصد از گونه های این گیاه در مناطق گرمسیر و
یک درصد آن در مناطق سردسیر مشاهده شده است(Goldwasser & Joder, 2001). گل جالیز باعث خسارت قابل توجهی به محصولات کشاورزی در دنیا می شود و به خصوص در مناطق خشک وگرم اروپا، آفریقا و آسیا مشكل جدی ایجاد كرده است.
مكان اصلی آلودگی گل جالیز منطقه مدیترانه است. مناطقی با اقلیم مشابه كالیفرنیا، غرب استرالیا و كوبا نیز مورد تهاجم این گیاه قرار دارند (Nandula,1998). گل جالیز مشكل جدی در مناطق گرم و خشك آفریقا و مناطق نیمه خشك آسیا است، علاوه بر آن در مناطق نیمه خشك مدیترانه، خاورمیانه و شرق اروپا نیز مشكل ساز است(Dhanapal et al., 1996). گونه های O.crenata و O.cernua خسارت آفرین ترین گونه های گل جالیز هستند. گونه اول در اروپای مركزی، اتحاد جماهیر شوروی سابق، مدیترانه، جنوب غربی آسیا و خاورمیانه گسترش دارد اما گونه O. crenata محدود به مدیترانه است(Rakesh & Foy ,1989).
به هر حال گل جالیز در چهارده كشور كه عمدتاً در منطقه آسیا می باشد و شامل كشورهای افغانستان، پاكستان، ایران، تركیه، لبنان، اسرائیل، مصر، عربستان، كوبا و نپال، سوریه، یونان، عراق، ایتالیا، اسپانیا می شود گسترش دارد(Goldwasser & Joder, 2001). گل جالیز از جمله مشكل آفرین ترین گیاهان انگل گلدار این كشورها محسوب میشود (Achaya et al., 2002). گونه O. aegyptiaca از مهم ترین گونه های گل جالیز ایران می باشد(بلند اندام،1357و بنی هاشمی و احمدی،1365). گونه O.ramosa اكثراً در خاورمیانه دیده می شود، گونه های O.cernua و O.cumana عمدتاً در خاورمیانه و بخش های شرقی و جنوبی اروپا و شمال آفریقا دیده می شود و گونه O.crenata به خاورمیانه محدود می گردد(Aly,1990).
مشکل آفرین ترین گونه های گل جالیز عبارتند(Igbinnosa & Okonkowa ,1992) از :
جدول شماره 1- 1- گونه های مهم گل جالیز و میزبانهای اصلی آنها.
گونه گل جالیز میزبانهای مهم
O.crenata پارازیت باقلا، نخود و هویج
O.ramosa گوجه فرنگی و توتون، سیب زمینی، هندوانه، کلم
O.aegyptiaca توتون، گوجه فرنگی و بادنجان، کلم، هویج، باقلا، آفتابگردان
O.cumana آفتاب گردان، توتون، هویج، بادام
2-2 – انتشار گل جالیز:
بذر گل جالیز به راحتی توسط خاك، ماشین آلات مزرعه و آب پراكنش یافته و میتواند همراه بذور زراعی آفتابگردان و توتون جابجا شود(Russo et al., 1996). میتیچ بیان می كند كه در هند بذر گل جالیز چنان ریز و شبیه بذر توتون است كه به راحتی با آنها مخلوط شده و قابل تشخیص نیست. از آنجا كه بذر این گیاه مانند گرد و خاك بسیار ریز است به راحتی با وسایل نقلیه، حیوانات و خاك، كود حیوانی، علوفه خشك، پشم و خز حیوانات و نیز انسان پراكنش می یابند(Mitich, 1993).
سائربورن و همکاران معتقدند كه بذر گل جالیز وزن چندانی ندارد ولی بر روی آب نیز شناور نمی شود، و بنابراین مسافت انتشار بذر گل جالیز توسط آب كوتاه است اما چین و چروك سطح بذر سبب سهولت اتصال به مواد و ادوات كشاورزی می شود(Sauerborn et al,.1989).
بذر گل جالیز حتی پس از عبور از دستگاه شكمبه گوسفندان و یا مجاری هاضمه كرم خاكی قوه نامیه خود را حفظ می کند و قادر به پراكنش و جوانه زنی است(Dhanapal et al., 1997).
2 -3 – زیست شناسی گل جالیز:
همانطور که در شکل 1 ملاحظه میشود چرخه گل جالیز شامل سه مرحله است(Zestabrook ,1998 ,Zehra,1998) : این سه مرحله عبارتند از:
o مرحله بذری
o مرحله جوانه زنی
o مرحله انگلی و تولید بذر
شکل 1 : چرخه زندگی گل جالیز
در شوروی سابق گل جالیزO .aegyptiaca سبب پنجاه درصد كاهش محصول به هندوانه، سیزده تا پنجاه و دو درصد كاهش محصول طالبی، پانزده درصد كاهش محصول گوجه فرنگی می شود (Darwish,2005). گل جالیز در روسیه سبب بیست تا هفتاد درصد كاهش محصول گوجه فرنگی شده است (Qasem,2000).
میزان كاهش محصول باقلا در نتیجه خسارت گل جالیز با بهره گرفتن از معادله ( ON × 124/0× X 100 = L) قابل محاسبه است (Ghosheh et al., 1998).
در این معادله ON تعداد گل جالیز خارج شده از هر بوته باقلا است.
X تعداد بوته در واحد سطح است
L درصد كاهش محصول باقلا می باشد. طبق این معادله وجود چهار گل جالیز بر روی هر بوته باقلا سبب پنجاه درصد كاهش محصول شده است.
موسوی( 1383) خسارت گل جالیز در استان های مرکزی، فارس و اصفهان را بین30 تا 70 درصد تخمین زده است.
دو گونه گل جالیز شامل O. cernua (گل زرد یا سفید، تک شاخه) و گل جالیز مصری O. aegyptiaca (گل آبی تا بنفش و چند شاخه) بیشترین خسارت را در ایران ایجاد می کنند. خسارت گل جالیز در صیفی کاری ها اطراف تهران (ورامین، قزوین، شهریار و کرج) به خصوص روی گوجه فرنگی، طالبی و خیار به حدی شدید است که در اغلب موارد کلیه محصول را به نابودی می کشاند.
در استان آذربایجان غربی و کردستان خسارت گل جالیز تا هفتاد و پنج درصد محصول را از بین می برد. گل جالیز باعث کاهش نیکوتین در توتون می شود و خسارت اقتصادی گل جالیز به محصول توتون در ایران را تا 30 درصد تخمین زده اند.
به هر حال خسارت گل جالیز به محصولات زراعی تنها محدود به كاهش محصول نمی شود و می توان خسارتهای زیر را عنوان كرد:
• حضور گل جالیز در یک مزرعه ممكن است كشاورزان را مجبور به كشت گیاهان غیر اقتصادی تر كه میزبان گل جالیز نیستند نماید(Batchvarova,2002). گزارش شده است که در مصر در طی یک دهه، مساحت اراضی تحت كشت باقلا بخاطر آلودگی به گل جالیز O.crenata كاهش یافت(Magnus et al., 1982).
• گل جالیز فرایندهای فیزیولوژیک و متابولیک میزبان را دچار اختلال می نماید و تغییراتی در اسیدهای آلی، كربوهیدراتها، میزان پروتئین، فعالیت های آنزیمی معین و مقدار نیكوتین و فسفر ایجاد می كند (Lopez,1998).
• رشد گیاهان میزبان آلوده به گل جالیز شدیداً كاهش یافته و محصول كیفیت و بازارپسندی خود را از دست می دهد (Lopez & Gatcia- torres ,1998).
بازاریابی فعالیتی است که طی آن نیازها و خواستههای تأمین نشدۀ مشتریان، تعیین میشوند. میزان اهمیت این نیازها و خواستهها، تعیین بازار هدفی که شرکت در آن دارای بالاترین قابلیت خدمت رسانی است. بازاریابی پویا، هنر فروختن آنچه که تولید شده نیست، بلکه آگاهی نسبت به آن چیزی است که باید تولید شود. آنچه که بقا و رشد واحدها را تضمین میکند حمایت از ناحیه مصرف کننده آن هم با ارائه تقاضای خرید مکرر میباشد. (کاتلر،1382 : 10)
نقش بستهبندی به عنوان ابزاری جهت برقراری ارتباط با مصرفکننده و انتخاب مارکهای تجاری دائما در حال رشد میباشد جهت تحقق اهداف ارتباطی لازم است که اطلاعات کافی در رابطه روانشناسی مصرف کننده توسط تولیدکنندگان کسب شود. این موضوع جهت درک واکنش مصرف کننده نسبت به بستهبندی کالای ضروری لازم است. بستهبندی محصولات نوعی علم، هنر و تکنولوژی حمایت از محصولات درمقابل آلودگی و خطرات ناشی از حمل و نقل و ذخیرة مناسب محصولات است. در حوزة بازاریابی بستهبندی یک روش جذاب جهت انتقال پیام در رابطة با محصول به مشتریان میباشد. همچنین این امکان را فراهم میسازند که محصولات مختلف به صورت واحد و منسجم محافظت شوند. بنابراین لازم است که تلاشهای زیادی در جهت افزایش کارآیی بستهبندیهای صورت بگیرد به همین دلیل است که رسانههای قدیمی نیز مسیر فعالیت خود را به سوی تبلیغات در هنگام خرید سوق داده اند.
در این فصل کلیات مربوط به پژوهش حاضر مورد بررسی قرار می گیرد به این ترتیب که در ابتدا به شرح و بیان مسأله پژوهشی پرداخته میشود تا مبانی لازم جهت توجیه چرائی انجام پژوهش حاضر فراهم آید. در ادامه اهداف پژوهش بیان میشود و به تبع این اهداف فرضیه های پژوهش ارائه می شوند. سپس قلمرو پژوهش به لحاظ موضوعی، زمانی و مکانی معین میشود و روش مورد استفاده در پژوهش حاضر به اختصار توضیح داده میشود. در نهایت نیز به تعریف کاربردی واژههای پژوهش پرداخته میشود.
1-2- بیان مساله
مشتری و جلب رضایتمندی او از موضوعات اساسی است که در دنیای رقابتی حاضر میتواند موجب ترقی یک سازمان گردد. اهمیت مشتری و رضایت او چیزی است که به رقابت در سطح جهانی بر می گردد. در این راستا توجه به اینکه چه مواردی میتواند در افزایش رضایتمندی مشتریان به صورت دقیق تر و کامل تر مؤثر باشد، ضروری و حائز اهمیت است.
متاسفانه علی رغم اهمیت موضوع بستهبندی و نقش تأثیر گذار آن در افزایش رقابت پذیری محصولات در بازارهای رقابتی، آمارهای موجود در ایران حاکی از بی توجهی شرکتهای داخلی به مبحث بستهبندی کالاها میباشد. اگرچه مطالعات انجام گرفته حاکی از سیر صعودی تفکر بازاریابی در زمینه تحقیقات بستهبندی بوده است، اما همچنان شکاف بارزی در بررسی رابطه استراتژیهای رقابتی و بستهبندی کالاها را نمایان میسازد. بدون شک شناسایی این روابط و بررسی نقش مؤلفههای مختلف بستهبندی در رفتار مصرف کننده خواهد توانست نقاط قوت و ضعف شرکتها را در جهت ورود به بازارهای رقابتی شناسایی نموده و با ارائه راهکارهای مناسب، ارتقا سطح عملکرد آنان را ممکن سازد.
از سوی دیگر رفتار مصرف کننده طی دهه های اخیر یکی از مهمترین موضوعات مورد توجه محققان بازاریابی بوده است.گوناگونی و تنوع رفتار مصرف کننده به دلیل گوناگونی در عوامل أثر گذار بر رفتار فرد وانگیزه فرد برای خرید میباشد. وجود گروههای متفاوت مصرف کننده برای بازارهای یک محصول بیانگر تفاوتها ی گسترده است. امروزه مصرف کننده به عنوان کلید اصلی موفقیت یا عدم موفقیت یک شرکت محسوب میشود. (هاشمی، 1389 : 54)
بنابراین سوال اساسی پژوهش حاضر این است که ابعاد مختلف بستهبندی محصول چه تاثیری بر رفتار خرید مصرف کنندگان دارد. بهعبارت دیگر تاثیر هریک از ابعاد بستهبندی محصول یعنی رنگ، طرح و اندازه بستهبندی بر رفتار خرید مصرفکنندگان چیست.
1-3- اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
نقش بستهبندی در موفقیت فروش بر هیچ کس پوشیده نیست و بستهبندی خوب میتواند موجب افزایش تحرک مدیران شده و سود زیادی را نصیب واحد تولید نماید. نقش بستهبندی رساندن پیام کالای بستهبندی شده به مصرف کننده است، در عین حال بستهبندی موجب افزایش طول عمر محتوی خود شده و جاذبههای تبلیغاتی را در رابطه با مصرف کننده و بویژه در مقابل کالای رقیب بوجود میآورد (صداقت، 1375 : 19). نحوه بستهبندی و پوشش یک کالا میتواند مبین جایگاه محصول، مقرون به صرفه بودن، قابلیت اعتماد، دوام و سایر ویژگیهای محصول در بازار باشد.
جایگاه یابی از مصادیق مدیریتی انگیزشی میباشد و در واقع با طراحی و بستهبندی مناسب، نوعی کدگذاری در فرایند انتقال پیام و نوعی وفاداری در مصرف کننده ایجاد کرده و میتوان برای هر کالا یک مدل ارتباطی منحصر به فرد را تعیین و بکارگیری نمود. بر این اساس میتوانیم به اهمیت و ضرورت تحقیق و بررسی تأثیر مولفههای بستهبندی بر رفتار مصرف کنندگان مواد غذایی پی ببریم زیرا یکی از زمینههای پویا و دینامیک بستهبندی به فروش رسیدن مواد غذایی در بازار رقابت و تجارت است.
1-4- اهداف تحقیق
این تحقیق به منظور بررسی رابطه بین مؤلفههای بستهبندی و رفتار مصرف کننده و با اهداف زیر انجام میپذیرد:
هدف اصلی:
شناخت و تعیین رابطه بین مولفههای بستهبندی و رفتار مصرف کننده
اهداف فرعی:
شناخت و تعیین رابطه بین رنگ بستهبندی و رفتار مصرف کننده
شناخت و تعیین رابطه بین طرح بستهبندی و رفتار مصرف کننده
شناخت و تعیین رابطه بین اندازه (حجم) بستهبندی و رفتار مصرف کننده
1-5- فرضیههای تحقیق
فرضیه اصلی:
بین مولفههای بستهبندی و رفتار مصرف کننده رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیههای فرعی:
1. بین رنگ بستهبندی و رفتار مصرف کننده رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
2. بین طرح بستهبندی و رفتار مصرف کننده رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد.
3. بین اندازه (حجم) بستهبندی و رفتار مصرف کننده رابطه معکوس و معناداری وجود دارد.
1-6- مدل مفهومی تحقیق
براساس چارچوب مفهومی تحقیق، میتوان مدل مفهومی تحقیق را ارائه نمود. این مدل تاثیر هر یک از ابعاد بستهبندی محصول را بر رفتار مصرفکننده نشان میدهد. هر یک از ابعاد بستهبندی محصول یعنی رنگ، اندازه و طرح به عنوان یک متغیر مستقل درنظر گرفته شده است. مدل مفهومی شامل متغیرهای اصلی پژوهش و روابط بین آنها است که در شکل 1-1 به تصویر درآمده است.
شکل شماره 1-1: مدل تحلیلی تحقیق
1-7- روش انجام تحقیق
نظر به اینكه هدف اصلی از انجام این پژوهش شناسائی تاثیر هر یک از ابعاد بستهبندی محصول را بر رفتار مصرفکننده مواد غذائی است، میتوان گفت پژوهش حاضر از نظر هدف در حیطه تحقیقات كاربردی می باشد و با توجه به اینكه در این پژوهش از روش های مطالعه كتابخانه ای و نیز روش های میدانی نظیر پرسشنامه استفاده شده است، میتوان بیان كرد كه پژوهش حاضر بر اساس ماهیت و روش، یک پژوهش توصیفی-پیمایشی است. روش انجام پژوهش حاضر به صورت مبسوط در فصل سوم ارائه شده است.
1-8- قلمرو تحقیق
قلمرو زمانی: از نظر زمانی، بازه زمانی گردآوری اطلاعات و انجام نظرسنجی از آبان 89 لغایت اردیبهشت 91 میباشد. اطلاعات تفصیلی در زمینه قلمرو زمانی پایان نامه در شکل شماره 1-2 ارائه شده است.
قلمرو موضوعی: از نظر موضوعی، پژوهش حاضر با موضوعاتی همچون، بستهبندی و رفتار مصرف کننده مرتبط میباشد.
قلمرو مکانی: جامعه مصرف کنندگان مواد غذایی شهر همدان.
شکل شماره 1-2- برنامه زمانبندی مراحل انجام پایان نامه تحصیلی
1-9- تعاریف کاربردی واژههای پژوهش
بستهبندی: بستهبندی شامل بسط و توسعه یک ظرف و طرح گرافیکی برای محصول است.یک بسته بخش جدانشدنی از یک محصول است که باعث میگردد محصول انعطاف پذیری بیشتر،امن تر و از قابلیت استفاده آسانتری برخوردار گردد. یک بسته همانند نام تجاری میتواند بر نگرش مشتریان در ارتباط با محصول مؤثر باشد. (ویلیام، 1997: 213)
رفتار مصرف کننده: برکمن و گیلسون رفتار مصرف کننده را فعالیت هایی میدانند که در انها افراد درگیر استفاده واقعی یا بالقوه از محصولات مختلف بازار که شامل کالاها، خدمات، ایدهها و محیط فروشگاهها میشود، هستند. (برکمن و گیلسون،1981 : 96)
مؤلفههای بستهبندی: پنج عنصر مهم بستهبندی اصولاً بر تصمیم گیری خرید مصرف کنندة تأثیر میگذارند که میتوان آنها را به دو گروه مجزا طبقه بندی کرد: عناصر بصری و عناصر اطلاعاتی. عناصر بصری شامل تصاویر و سایز و شکل بسته هاست که بیشتر برای تصمیم گیری تأثیر میگذارند. عناصر اطلاعاتی مربوطه به ارائه اطلاعات و تکنولوژی های استفاده شده در بسته بندیها است که احتمال زیادی میرود که از جنبة شناختی حائز اهمیت باشد. (پِرِن دِرگاست و پیت، 1996 : 115)
از دیرباز در بسیاری از كشور های جهان مانند اتریش، آلمان، روسیه، ژاپن و … چشمه های آب گرم به عنوان جاذبه های گردشگری و منابع كسب درآمد مورد توجه همگان قرار گرفته است تا جاییكه امروزه نیز برای استفاده عموم مردم و بیماران از آنها، تمهیدات بسیاری در این كشورها در نظر گرفته می شود. با توجه به این موضوع در پی انجام مطالعاتی در این خصوص بر آمدیم تا علاوه بر تولید انواع آب های گرم معدنی در هر نقطه مكانی به صورت مصنوعی با بهره گرفتن از علم برنامه ریزی خطی و همچنین فرمول نویسی شیمیایی، جاذبه های گردشگری و مناطق درمانی نیز ایجاد گردد تا علاوه بر اهداف معنوی توجیه اقتصادی هم داشته باشد.
در ادامه مطالعات صورت گرفته، انواع و فواید چشمه های مختلف آب های گرم معدنی مورد بحث قرار میگیرد و سپس توجیه عملی تولید انواع آب های گرم معدنی در آزمایشگاه به صورت مصنوعی مورد بررسی قرار گرفته و نمونه ای موردی نیز در شرح طرح توضیح داده می شود. همچنین در جهت اثبات اقتصادی طرح نیز در فصول پایانی پروژه طرح توجیهی و مطالعات امكانسنجی استخر آب گرم معدنی مصنوعی، با بهره گرفتن از تكنیک های اقتصاد مهندسی و اطلاعات به روز بازار صورت پذیرفته و به رشته تحریر درآمده است.
کلمات کلیدی: آب گرم معدنی مصنوعی، برنامه ریزی خطی، فرمول نویسی شیمیایی، طرح توجیهی، امکانسنجی.
بیان مسئله
این پایان نامه به دنبال امکان سنجی احداث استخر آب گرم معدنی مصنوعی مدل سازی شده با بهره گرفتن از برنامه ریزی خطی است و از جهات فنی، مالی و اقتصادی طرح را بررسی می كند؛ به طوریكه مواد اولیه شیمیایی با توجه به علم برنامه ریزی خطی و خصوصا مسئله امتزاج در آزمایشگاه مورد آزمایش قرار میگیرند تا آب گرم معدنی مورد نظر را فرموله نمود پس از آن باید به دنبال امكان سنجی احداث استخر آب گرم معدنی مصنوعی بود تا بابت بیماری های خاص، حوضچه های خاصی تعبیه شود و بیماران جهت درمان و دیگر افراد به جهت تفریح از آن بهره ببرند.
هدف های تحقیق
این پروژه، به لحاظ دربرداشتن مطالعه موردی و همچنین تحقیقات میدانی، یک تحقیق علمی کاربردی است و اهداف آن به شرح زیر است:
اهمیت موضوع تحقیق و انگیزش انتخاب آن
از آنجاییكه صنعت درمان با بهره گرفتن از چشمه های آب گرم معدنی و به نوعی توریست درمانی یکی از راه های جلب توریست و کسب سود با بهره گرفتن از منابع آب معدنی در نقاط مختلف جهان است و کشورهایی نظیر روسیه، ایتالیا، آلمان، فرانسه، اتریش، ژاپن و … در استفاده از این مهم سابقه ای بس طولانی دارند و همه ساله تعداد کثیری جهانگرد و به دنبال آن ارزش افزوده فراوانی را به خود جذب می کنند، برآن شدیم تا بوسیله مطالعات علمی و بنیادین در خصوص آبهای گرم معدنی این صنعت بزرگ را در زمینه گردشگری و درمانی گشترش دهیم و به قرابت علم و عمل در این زمینه كمك نماییم.
سؤالات و فرضیه های تحقیق
سؤالات تحقیق:
فرضیه های تحقیق:
فصل دوم: مطالعات نظری
تاریخچه آب درمانی
تعریف: آب درمانی به معنی استفاده از آب، یخ، بخار و دمای سرد و گرم آن درجهت بهبود و یا مراقبت از سلامت بخصوص سیستم اعصاب، گردش خون و پوست می باشد.
یونانیان و رومیان اعتقاد ویژه ای به گرمای آب درمانی دارند. در قرن پنجم قبل از میلاد بقراط درمورد درمان با بهره گرفتن از آب درمانی نوشته است و یکی از مشهورترین چشمه های معدنی آکوا سویلیس رم می باشد، هرچند که بسیاری از فرهنگ های قدیمی آب درمانی را به عنوان جزء مهم زندگی خود در کارنامه دارند مانند هندی ها، ایرانیان، یهودیان، چینی ها، ژاپنی ها و هندی های آمریکا. سالها پس از بقراط سباستین نیپ راهبه در دهه 1860 می گفت پدر آب درمانی باشید. ( یکی از منابع راجع به او نقل می کند او مرض سل خود را با بهره گرفتن از آب درمانی برطرف نموده است.). بیش از 150 سال قبل از نیپ، دکتری در انگلستان به نام آقای جان فلوبر درباره استفاده از حمام های سرد و گرم تحقیق می کرده است. دکتر جی اس هان از لهستان امروزی در سال 1738 در این باره کتابی نوشته است. دکتر انگلیسی به نام جیمز کوری نشریه ای را در جهت اهمیت درمان با آب سرد در سال 1797 نوشته است. آثار بجا مانده از یک دهقان روستایی در اطریش به نام وینسز پریسنیتز بین در طی سال های 1799 و 1851 بیانگر موفقیت های او در خصوص آب های گرم معدنی و تکنیک های مختلف آن ها همچنین شکایات پزشکان از او برای نشان دادن دغل باز بودن اواست. اما شکایت پزشکان با وجود درمان برادر امپراتور به توسط آب درمانی به وسیله او؛ نادیده گرفته شد. اگر بخوایم کاشف آب درمانی را بشناسیم مطمئنا پریسنیتز یکی از کاندیداها می باشد. اما چرا نیپ اینقدر مشهور است؟! بخاطر اینکه او به دوستش گواهی فروش محصولاتش را با نام خود داده است. نتیجه این شرکت آلمانیاین است که گروه نیپ هم اکنون در سراسر جهان محصولات خود را به فروش می رساند. بنابراین برای دهقان لقب “پدر آب درمانی” مناسب تر است. جین آستن درباره رفتن مردم به حمام می نویسد که مردم انگلستان برای بهبود یافتن به چشمه های آب گرم می روند. او از سال 1801 تا 1806 در شهری پر مخاطب و پرجمعیت زندگی می کرده است. استفاده از آب در بیمارستان از سال 1738 آغاز شده است. آب درمانی در دهه 1840 به گسترش خود در انگلستان، آلمان و فرانسه ادامه داد به طوریکه در سال 1850، 100 مؤسسه آب درمانی در ایالات متحده آمریکا به این امر اهتمام ورزیدند، که در 50 سال بعد این رقم به صدها مؤسسه دیگر اضافه گردید. حمام های ترکیه ای در سال 1857 بگونه ای مورد توجه انگلستان قرار گرفت که شمار آنها به حدود 600 عدد می رسید اما هم اکنون حدود 14 تا از آنها باقی مانده اند. اما در ایالات متحده این امر دیرتر و در سال 1863 در بروکلین اولین حمام ترکیه ای تاسیس گردید. آب درمانی دارای روابط ریاست جمهوری نیز می باشد، به طوریکه فرانکلین رزولت معتقد به این بود که آب درمانی موجب جلوگیری او از فلج شده بود. در سال 1926 او چشمه آب گرم جورجیا را ( که هنوز باوجود گذشت بیش از 80 سال وجود دارد) پیدا کرده و در طول 12 سال ریاست جمهوری 16 بار از آن دیدن نمود.
انواع چشمه های آب گرم
چشمه های آب معدنی به 2 دسته اصلی تقسیم می شوند:
طبقه بندی چشمه های معدنی به لحاظ میزان گرما:
طبقه بندی چشمه های معدنی به لحاظ میزان PH :
طبقه بندی چشمه های معدنی به لحاظ مواد معدنی:
چشمه های آبگرم زیادی در فرانسه، اسپانیا و ژاپن مملو از سولفوراند و در جهت درمان بیماری هایی اعم از عفونت پوست و بیماری های تنفسی و التهاب های پوستی مورد استفاده قرار می گیرند. آبهای سولفاته که از ترکیب سولفور با عناصر دیگر بدست می آیند در مقایسه با چشمه های غنی سولفوره دارای اثرات کمتری هستند. بعضی از این آبها در جهت درمان بیماریهای داخلی نظیر بیماری های کبدی، معده ای و روده ای همانند بیماری های تنفسی در چشمه های آب گرم اروپا بوسیله تنفس عمیق مورد استفاده قرار می گردند.
بررسی صنعت چشمه های آب گرم و آب درمانی در کشورهای مختلف
توریست درمانی یکی از راه های جلب توریست و کسب سود با بهره گرفتن از منابع آب معدنی در نقاط مختلف جهان است. که کشورهایی نظیر روسیه، ایتالیا، آلمان، فرانسه، اتریش، ژاپن و … در استفاده از این مهم سابقه ای بس طولانی دارند و همه ساله تعداد کثیری جهانگرد و به دنبال آن ارزش افزوده فراوانی را به خود جذب می کنند. این در حالیست که متاسفانه در کشور ما به این مقوله توجه چندانی نشده است. در اینجا به بیان مختصری در مورد صنعت چشمه های آب گرم بعضی از این کشورها پرداخته شده است.
اتریش:
صنعت توریست در اتریش بسیار پر رونق است به طوریکه با جمعیت حدود 8 میلیون نفر اتریش سالانه پذیرای 125 میلیون توریست می باشد که 32 میلیون از آنها برای بار اول به این کشور می آیند، همینطور این صنعت باعث به وجود آمدن حدود 900 هتل تا سال 2009 شده است.
فرانسه:
فرانسه کشوری با رسوم زیبایی است که شامل چشمه های آب گرم در حال توسعه نیز می باشد. تعداد مراکز آب گرم در فرانسه در حدود 625 عدد( با متوسط مساحت 200 متر مربع) می باشد که سالانه تعداد 4.8 میلیون نفر( که حدود 8 درصد آنها فرانسوی اند) را به خود جذب می کنند. مراکز چشمه های آب گرم در فرانسه خدمات پزشکی نیز ارائه می دهند که با نرخ رشد 12 درصدی به افزایش هتل ها و ساخت آنها منجر شده است. این مراکز در بعضی هتل ها بسیار کوک اند و اتاق های درمانی کوچکی دارند که مشتریان خود را راضی نمی کنند. در مورد هتل های چهار ستاره می توان گفت: « حدود 15.6 درصد از آنها دارای چشمه آب گرم می باشند( یعنی 1 عدد از هر 6 تا) که حدود 29.8 درصد آنها در کنار دریا واقع اند و 26.7 درصد آنها در مناطق شهری و حدود 20.6 درصد آنها نیز در کنار کوه ها قرار گرفته اند. در منطقه متوسط شهر نیز حدود 5 درصد هتل ها دارای چشمه های آب گرم اند. مساحت متوسطی که در هتل های چهار ستاره به چشمه های آب گرم درمانی اختصاص یافته است 570 متر مربع با میانگین 6.7 اتاق می باشد. سودآوری این چشمه ها به موارد زیر وابسته است:
آلمان:
تاریخچه درمانی:
آلمان به عنوان مرکز آب درمانی مورد هدف جمعیت بسیاری قرار گرفته است. روند رشد چشمه های درمانی و تاریخچه آب درمانی این کشور با آنچه که امروزه مورد توجه قرار گرفته است تفاوت شایانی دارد. روش های درمانی در منطقه اصلی مشخص شده …. بوده است، که برپایه موضوعات پزشکی و پیشگیری درمانی استوار است. دکترها نیاز به مدارکی مبتنی بر دانش آب درمانی و پزشکی منطقه ای و نحوه درمان با بهره گرفتن از گل، آب گرم، و حمام های درمانی می باشند. تمام پزشکان باید حرفه ای باشند. ساختار شهرهای درمانی نیز به کلی بر چشمه های آب گرم و بهبود بیماران و برنامه های فیزیکی و ذهنی آنها متمرکز گردیده است.
راه های درمانی رایج در آلمان:
از مشهورترین چشمه های آب گرم آلمان می توان به “سپاستین نیپ”، “لئوپلد اردسن”، سانوئل فلک”، وینسنز پریب نیدز” و … نام برد. نیپ یک پزشک اهل بارادیا بود و یکی از کسانی بود که جنبش ماهیت پزشکی را کشف کرد. او بیشتر به نیپ درمانگر در زمینه آب درمانی و سیستمی درمانی شامل روش های درمانی با بهره گرفتن از درجه حرارت آب مشهور است. در نروژ او را به خاطر ساخت نان با بهره گرفتن از گندم به عنوان نیپ نانوا می شناسند و این نامی است که بیشتر در نروژ مورد استفاده قرار می گیرد. نیپ معتقد به شیوه درمانی بود که بر 5 پایه استوار است.
از کتاب های نوشته نیپ می توان به “آب شفابخش من”، “خواستن در زندگی” و اراده من اشاره نمود.
صنعت امروزه چشمه های آب گرم آلمان:
امروزه دو جریان اصلی درمورد صنعت آب گرم در آلمان وجود دارد:
با اینکه امروزه چشمه های آب گرم رواج زیادی ندارند اما به کندی تعدادشان رو به افزایش است و به دو صورت مراکز درمانی و مراکز بزرگ آرایشی- بهداشتی در حال گسترش اند و در شهرهای بزرگ واقع شده اند.
تغییرات چشمه های آب گرم و مراکز بهداشت (بهبود):
هتل های 5 ستاره بیشتر از هتل های 4 ستاره تحت تاثیر موقعیت های اقتصادی قرار گرفته اند.
اثرات مهم هتل های 5 ستاره عبارت اند از:
بطور متوسط هتل ها چشمه های آب گرم معدنی و سرویس های آنها کمتر مورد استفاده کسانی که از مناطق اقتصادی هستند قرار گرفته است.
پروژه ها و چشمه های آب گرم در دست ساخت :
سرمایه گذاری های بزرگتر به فازهای مفهومی بیشتری ( چه چیزی ، چرا ، کجا و برای چقدر ) وابسته اند می توان به طور تقریبی بر آورد نمود که حدود 30درصد پروژه های در حال اجرا به پروژه های دیگری انتقال یافته اند اما متوقف نشده اند .
تطبیق با بحران اقتصادی کنونی :
صاحبان عملکردی بیشتر بر روی مشتریان ، نگهداری آنها ، افزایش آنها و از دست ندادن آنها تمرکز کرده اند. بنابر این مشترین از فروش و بازار یابی و مدریت کیفیت تاثیر بسزایی می گیرند. که این موضوع از میان حجم درخواست های آنان برای فعالیت های درخانه و رزرو سمینارها برداشت شده است.چشمه های آب گرم برای رسیدن به قواعد منظم لازم نیست تمامی مشخصه های آب گرم پزشکی را دارا باشند اما لازم است به آنها بیشتر از شیوه های درمان سنتی توجه شود.
فرصت ها:
با شرایط فعلی درست است که مشکلات بزرگی وجود دارد، اما فرصت هایی برای کار کردن بر روی قواعد و کیفیت هتل ها و چشمه های آب گرم وجود دارد، کافیست به سوال های زیر پاسخ دهیم:
:
بیشتر اقتصاددانان معتقدند که تجارت موتور رشد و توسعه در جوامع امروزی است و استفاده از تجارت آزاد را به عنوان ابزار موثر بر رشد و توسعه اقتصادی به کشورها توصیه می کنند. طی دهه 1970 تعدادی از کشورهای در حال توسعه با تلاش های فراوان در زمینه آزاد سازی اقتصادی شان از طریق انجام اصلاحاتی با هدف افزایش نقش بازار و کاهش موانع موجود در تجارت بین المللی و انتقالات سرمایه مبادرت ورزیدند. اما به راستی آیا اقتصادهای باز سریع تر از اقتصادهای بسته رشد می کنند؟
تقریبا تمام مطالعات تجربی رشد یک جواب مثبت به این سئوال داده اند. دلیل این گرایش قوی نسبت به آزادسازی تا حدی بر پایه نتایج دامنه دار مطالعات تجربی استوار است. مبنی بر این که اقتصادهای برونگرا نسبت به اقتصادهای درونگرا نرخ رشد بالاتری را تجربه کرده اند.
آزادسازی تجاری به عنوان یکی از ارکان اصلی آزاد سازی اقتصادی مورد توجه قرار گرفت و با فعال شدن سازمان تجارت جهانی (WTO ) و پیوستن کشورهای متعددی به آن , کشورهای مختلف به خصوص کشورهای در حال توسعه در یک تغییر جهت کلی به انجام آزادسازی تجاری مبادرت ورزیدند. رابطه آزادسازی و رشد اقتصادی موضوعی بحث برانگیز است. برخی اقتصاددانان و سیاستگزاران معتقدند که باز بودن تجاری به عملکرد کلان اقتصادی بهتر و رشد اقتصادی سریع تر می انجامد. مطالعه تجربی فراوانی از این دیدگاه حمایت می کنند. نهادهای بین الملل همانند بانک جهانی , صندوق بین المللی پول و سازمان همکاری و توسعه اقتصادی به کشورهای عضو , این باور را توصیه می کنند که آزا دسازی تجاری و سرمایه گذاری خارجی بر رشد اقتصادی تاثیر مثبت دارند.
حتی بانک جهانی و صندوق بین المللی پول اصلاحات با جهت گیری بازار و آزاد سازی تجاری را شرط کمک های مالی خود قرار داده اند.
پیوند مثبت باز بودن تجاری و رشد اقتصادی انگیزه مناسبی را برای اصلاحات تجاری یک جانبه و بی سابقه طی بیست سال گذشته به وجود آورده است. به طوری که 100 کشور جهان به نوعی آزادسازی تجاری متعهد شده اند. از سوی دیگر , گروهی از اقتصاد دانان به تاثیر مثبت سیاست تجاری آزادتر بر رشد اقتصادی تردید دارند و معتقدند که مطالعات تجربی موجود با تنگناهای روش شناختی روبرو هستند به طوری که نتایج این مطالعات به تصریح مدل , انتخاب نمونه و دوره زمانی بستگی داشته , بنابراین نتایج آنها را در بهترین حالت ضعیف و در بدترین وضعیت گمراه کننده می انگارند. اما علی رغم اختلاف نظرهای متعدد در مورد ماهیت تاثیر گذاری آزادسازی تجاری بر اقتصاد کشور , اکثر اقتصاددانان بر اهمیت آن تکیه داشته اند و مبنای منطقی و عقلائی برای به اجرا درآوردن برنامه های اصلاحات تجاری , این اعتقاد آشکار است که آزادسازی پیش نیاز انتقال از یک اقتصاد نسبتا بسته به یک اقتصاد نسبتا باز است. اگر در واقع باز بودن اقتصادی رابطه مثبتی با رشد دارد, پس در نتیجه آزاد سازی پیش نیاز رشد است.
1-1-بیان مسأله
رشد تجارت در دهه های اخیر تا حد زیادی ناشی از آزادسازی های انجام شده در راستای تسهیل تجارت جهانی بوده است ، با وجود رشد آزادسازی در جهان همواره ابهامات و سوالاتی در زمینه آزادسازی مطرح بوده است این سوالات خصوصا در كشورهای در حال توسعه مطرح است. در واقع آزادسازی دارای آثار مختلفی بر اقتصاد داخلی و نیز جهانی است كه صرفا محدود به صادرات و یا واردات نمی شود .بنابراین همواره این سوال مطرح است كه برآیند كلی آثار مثبت و منفی آزادسازی چگونه تحلیل و ارزیابی شود؟
. افزایش تولید ، یكی از اهداف مهم برنامه دولتها در توسعه اقتصاد ملی است. و با توجه به سند توسعه بخش تعاون و تحقق سهم 25درصدی بخش تعاون در اقتصاد کشور, بیانگر نقش این موسسات در رشد اقتصادی خواهد بود. از سوی دیگر ، نوع و حجم تولید در اقتصاد یک جامعه ، علاوه بر فراهم بودن عوامل تولید ، به بسیج این عوامل و ایجاد هماهنگی بین آنها در جهت مقاصد تولیدی بستگی دارد.
به بیانی دیگر آزادسازی تجاری در طی سالهای 1370 لغایت 1391 چقدر بررشد تعاونیهای صنعتی موثر بوده است كه در این راستا به بررسی اثر سرمایه گذاری ، اشتغال ، نرخ ارز و آزادسازی تجاری بر رشد تولیدات تعاونیهای صنعتی استان تهران می پردازیم
1-2-اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
رشد و توسعه اقتصادی از اهداف مهم كلان اقتصادی هر كشور می باشد زیرا برای افزایش سطح زندگی افراد هر كشور باید شاخص های اقتصادی و اجتماعی بهبود یابند این مهم جز در سایه رشد و توسعه اقتصادی كشور میسر نیست .
وسیله ارتباط اقتصادی در دنیای امروز تجارت و آزادسازی تجارت می باشد. به نظر می رسد كه آزادسازی تجارت و افزایش تجارت در آینده نه چندان دور ، امری اجباری باشد زیرا جوامع بسته توانایی رشد را ندارند. بنابراین روز به روز ضعیف تر شده و روزی ناخودآگاه در اقتصاد جهان حل خواهند شد تقریبا تمام مطالعات تجربی نشان می دهند كه اقتصادهای باز سریع تر از اقتصادهای بسته رشد می كنند . دلیل این گرایش قوی در مطلوبیت آزادسازی تجاری تا حدی برپایه نتایج دامنه دار مطالعات تجربی استوار است مبنی بر اینكه اقتصادهای برون نگر نسبت به اقتصادهای درون نگر، نرخ رشد بالاتری را تجربه كرده اند و امكان وجود یک رابطه مثبت بین سیاست باز تجاری و رشد نیز یک عامل مهم در تهییج و تحریک موج بی سابقه اصلاحات تجاری بوده كه بیش از 100 كشور برخی از انواع آزادسازی را یه اجرا درآورده اند. اما این مسائل دلیل بر آن نمی شود كه ، با چشمانی بسته و بدون تفكر به آزادسازی تجارت روی آورد بلكه باید اول توانایی ها و ضعف های اقتصادی خودمان را بسنجیم و سپس با برنامه وارد اقتصاد جهانی شویم. بنابراین در این پایان نامه سعی شده تاثیر اجرای این سیاست را بر رشد اقتصادی ایران از نگاه تازه ای بررسی كنیم و بر همین اساس از آنجائیکه اقتصاد ما به سه بخش دولتی , تعاونی و خصوصی تقسیم شده است از این رو به بررسی آزاد سازی تجاری بر رشد اقتصادی بخش صنعت و نقشی كه بخش تعاون در قالب تعاونیهای صنعتی می تواند ایفا كند مورد بررسی قرار می گیرد و در کنار بررسی تاثیر آزادسازی تجاری به تاثیر عوامل دیگر از جمله سرمایه گذاری , اشتغال و نرخ ارز نیز پرداخته می شود.
1-2-اهداف مشخص تحقیق
الف: هدف كلی : رابطه بین رشد و آزادسازی تجاری از عنوان هایی است که به طور وسیع در ادبیات رشد و توسعه مورد بحث قرار گرفته است. اجرای فرایند آزادسازی تجاری لزوما همراه با رشد اقتصادی و آثار مثبت تجاری نیست و مستلزم هماهنگی اقتصاد داخلی به لحاظ ساختاری ، مقررات اقتصادی ، سیاست های هماهنگ و ثبات اقتصادی است. و همچنین همراه با اعمال آزادسازی، اجرای سیاست های حمایتی دولت برای جبران آثار منفی آزادسازی به ویژه در زمینه اشتغال و حمایت از صنایع آسیب دیده از آزادسازی در رقابت جهانی ضروری بنظر می رسد.
اهداف جزئی
1-بررسی اثر افزایش سرمایه گذاری در بلند مدت بر رشد تولیدات تعاونیهای صنعتی نمونه
2- تاثیر اشتغال در بلند مدت بر میزات تولیدات تعاونیهای صنعتی نمونه
3- از جمله عوامل مهم در آزادسازی تجاری ،نرخ ارز است. نظام ارزی مناسب می تواند نقش موثری در بهره گیری از فواید آزادسازی داشته باشد و برعكس نرخ نامناسب ارزی می تواند آثار مثبت آزادسازی را خنثی و آثار منفی آن را تشدید نماید.تاثیر نرخ ارز غیر رسمی بر میزان تولیدات تعاونیهای صنعتی در بلند مدت
4- اجرای آزادسازی نباید موجب غفلت از صنایع داخلی شود بلكه باید به موازات آزادسازی حمایت از تولیدات داخلی نیز انجام شود تاثیر آزادسازی تجاری در میزان تولیدات تعاونیهای صنعتی
امروزه تردیدی وجود ندارد که یکی از ابزارها و عوامل لازم و مؤثر برای توسعه اقتصادی کشور، همانا وجود سیستم بانکی کارآمد است. هرگونه اقدامی در جهت بهبود و ارتقاء سیستم بانکداری موجب خواهد شد که جریان پس انداز، سرمایه گذاری و تخصیص منابع بهبود یابد و امکانات بالقوه، پراکنده و نهفته در کشور برای پیشرفت و رفاه عمومی به کار گرفته شود.
بانکها نقش مهمی در اقتصاد کشور بر عهده دارند که شامل تجهیز منابع، واسطه گری و تسهیل جریان پرداخت و تخصیص اعتبار به دریافت کننده تسهیلات است. بانک در این زمینه نقش واسطه را داراست. به گونه ای که پول را از سپرده گذار که موقتاً کاربردی برای پول خود ندارد، اخذ کرده و در اختیار متقاضیان تسهیلات که قادرند استفاده کارآمدتری از آن بکنند قرار میدهد. در این مرحله سودی به سپرده گذار تعلق میگیرد و از وام گیرنده نیز سودی در قالب بهره دریافت میشود. مابه االتفاوت این دو نرخ، سهم بانک است که بایستی حداقل کفاف مخارج بانک را بدهد.
علیرغم رویکرد مشتری مداری توأم با رقابت دراکثر کشورها، پیشرفت علم الکترونیک و کامپیوتر، ارائه بسیاری از خدمات بانکی بدون
حضور مشتریان در بانکها در اسرع وقت با بهرهگیری از شبکه جهانی اینترنت، هنوز اعطای تسهیلات اعتباری به مشتریان چیزی حدود 70 تا 80 درصد عملیات بانکها را شامل میشود. همه موسسات اعتبار دهنده بدون توجه به هدفی که دنبال میکنند بی درنگ خود را در معرض ریسک سرباز زدن استفاده کنندگان از این تسهیلات در بازپرداخت دیون قرار می دهند. به عبارت دیگر ریسک جزء ذاتی بانکداری میباشد . پیامد های چنین ریسکی در مواردی ممکن است موجب بروز تنگناهای مالی شدید و یا حتی باعث ورشکستگی موسسه اعتبار دهنده شود . لذا موفقیت پیوسته و بلند مدت یک نهاد مالی، در گرو اعمال مدیریت ریسک بهینه در آن نهاد میباشد . فلسفه مدیریت ریسکهای بانکی وابسته به هدفی است که بانک دنبال میکند و آن افزایش بازده سهامداران در چارچوب کلی احتمال وقوع ریسک میباشد. مدیریت ریسک بر شناسایی، سنجش و کنترل ریسکها متمرکز است و بدین طریق می توان ریسکها را رتبهبندی مناسب نموده و سرمایه را تخصیص داد.
بانکها با انواع مختلفی از ریسکها مواجه می شوند، که برخی از آنها عبارتند از ریسک اعتباری ، ریسک تجاری ، ریسک نقدینگی ، ریسک بازار ، ریسک نوسان نرخ بهره و غیره.
اما از جمله مهمترین ریسکهایی که غالباً بانکها با آن روبرو هستند ریسک اعتباری است. مفهوم ریسک اعتباری به احتمال وقوع زیان در یک عملیات اعتباری نظیر وخامت وضعیت مالی دریافت کننده تسهیلات و یا ورشکستگی آن بر میگردد که منجر به از دست رفتن ارزش دارایی میشود . ریسک اعتباری در واقع نوعی عامل بالقوه است که بر اساس آن دریافت کننده تسهیلات قادر به انجام تعهدات خود طبق ضوابط مذکور در قرارداد نمیشود.
برای اکثر سرمایهگذاران و موسسات سرمایهگذاری، اوراق قرضه و سایر انواع ابزارهای بدهی به عنوان عامل اصلی در ایجاد ریسک اعتباری محسوب میشود، اما در بانکها از تسهیلات میتوان به عنوان عامل مهم در ایجاد ریسک اعتباری نام برد. همان گونه که بانکها ریسک اعتباری تک تک معاملات را به تنهایی کنترل میکنند ، باید مجموعه پرتفوی خود را نیز کنترل کنند. برایناساس بانکها و موسسات اعتباری در سراسر دنیا ، امروزه از ابزارهای گوناگونی برای مقابله با این ریسکها بهره می برند. بکارگیری این ابزراها امکان کنترل ریسک را به طور مؤثرتری برای بانکها فراهم می آورد . در سال های اخیر تعدادی از مؤسسات بزرگ مالی جهان با توسعه سیستم های پیشرفته سعی بر مدل سازی ریسک اعتباری کردهاند. وظیفه عمده این مدل ها شناسایی، ارزیابی و کنترل ریسکهای موجود میباشد.