وبلاگ

در اوایل دهه 1980 برنامه کاهش آسیب پذیری لرزه ای ساختمانها در آمریکا پایه گذاری شد و مجموعه مستندات آن که در این برنامه حاصل گردید به شرح ذیل بود:

• (1987) ATC- 14 ارزیابی ساختمانها برای ایمنی جانی

• (1988) ATC- 21 هندبوک تخمین سریع احتمال وقوع خرابی شدید

• (1992) FEMA- 172 راهنمای فنون بهسازی لرزه ای ساختمانها

• (1992) FEMA- 178 نسخه بروز شده راهنمایی ارزیابی لرزه ای

• (1998) FEMA- 157 حدود احتمالی هزینه‌ها‌ی بهسازی

• (1996) FEMA- 273/274 راهنمای بهسازی لرزه ای و تفسیر آن

• (2000) FEMA- 356- 357 پیش استاندارد بهسازی لرزه ای و تفسیر آن

که هدف اولیه آن FEMA- 178, ATC- 1990, ATC 1988, ATC- 1986 کاهش خطرات ناشی از زلزله به ایمنی جانی ساکنین ساختمانها
هدف ثانویه: (FEMA- 356/ 357) بواسطه خواسته مالکین و کارفرماه تأمین سطوح عملکرد مورد نیاز کارفرما
علم مهندسی زلزله از قدمت کمی برخوردار است و به خاطر عدم دسترسی به اطلاعات کافی از عملکرد ساختمان در حین زلزله، آیین نامه‌ها‌ی لرزه ای کشور ما به سرعت در حال تغییر می‌باشد. از طرفی خطاهای طراحی و اجرایی و نیز تغییر کاربری ساختمانها، نیاز به بازنگری طراحی ساختمانهای موجود را یک امر ضروری قلمداد می‌کند.
از این رو با توجه به لرزه خیزی کشورمان و ضربه‌ها‌ی اسفبار کشور از لرزه‌ها‌ی گذشته‌، لزوم بازنگری لرزه‌ای ساختمانهای موجود در دستور کار دولت قرار گرفت‌. در این راستا دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمانهای موجود و تفسیر آن در سال 1381 توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور برای بازنگری طراحی لرزه ای ساختمانهای موجود منتشر گردید‌.
تاکید آیین نامه‌ها‌ی بهسازی لرزه ای ساختمانهای موجود‌، تغییر معیار طراحی از مقاومت به عملکرد می‌باشد‌. سبب این امرآشکار شدن نقاط ضعف و ناکارآمدی ضوابط حاکم بر آیین نامه‌ها‌ی لرزه ای و عدم انطباق با رفتار واقعی سازه است‌.
همانطور که می‌دانیم روش فعلی آیین نامه‌ها‌ی زلزله تحلیلهای خطی و طراحی بر اساس نیرو به همراه کنترل تغییر مکان می‌باشد و سعی شده مفاهیم مربوط به رفتار سازه‌، با اعمال ضریب رفتارR   در نظر گرفته شود‌، یعنی هرچه سازه شکل پذیرتر باشد R  بیشتر و هرچه شکل پذیری کمتر باشد به معنای R کمتر است‌. این دید نسبت به سازه دارای اشکالات زیادی می‌باشد، زیرا در این روش ما کلیه رفتارهای اعضا را تنها با اعمال یک ضریب رفتار بررسی می‌کنیم‌. حتی اگر بتوان با اعمال این ضرایب نیروهای زلزله را نزدیک به واقعیت برآورد کرد اما واضح است که نمی توان کنترل محسوسی بر رفتار اجزا و سازه و پیگیری مکانیزم‌ها‌ی خرابی در طول زلزله داشت.
حال آنکه در آیین نامه‌ها‌ی طراحی بر اساس سطح عملکرد و دستورالعمل بهسازی لرزه ای ساختمانهای موجود ضریب R  حذف شده و بر اساس رفتار خاص هر عضو‌، تلاشها کنترل شونده توسط نیرو و یا کنترل شونده توسط تغییر شکل تعریف خواهد شد و با ارائه معیارهای پذیرش برای هر عضو و تلاش مربوط به آن‌، عضو به طور مستقل مورد کنترل و ارزیابی قرار می‌گیرد‌.
 
1-2- مفاهیم و مقدمات بهسازی لرزه ای
1- ضرورت تدوین دستورالعمل
2- قلمرو دستورالعمل

3- فلسفه مورد استفاده در تدوین دستورالعمل
4- هدف بهسازی
5- سطوح عملکرد ساختمان
6- راهکارهای بهسازی لرزه ای
7- مراحل بهسازی لرزه ای
1- ضرورت تدوین دستورالعمل
بررسی ساختمانها به لحاظ بهسازی لرزه ای طبق دستورالعمل با توجه به وسعت تهدیدها ی موجود ضروری می‌باشد.
– زلزله خیزی استثنایی کشور
– رشد شهر نشینی و تراکم جمعیت و سرمایه‌ها‌ی کشور
– فرهنگ تاریخی ضعیف از نظر توجه علمی به ایمنی- سازگاری و تحمل شرایط سخت
– ضعف تاریخی سده اخیر درحفظ و ارتقای ساختارهای فناوری بومی صنعت ساختمان
2- قلمرو دستورالعمل
– روش های ارزیابی ساختمانهای موجود و راهکارهای بهسازی آنها‌.
– بهسازی لرزه ای تمام ساختمانها مستقل از میزان اهمیت‌، نوع بهره برداری و تاریخچه ساختمان‌.
– برای ساختمانهای خاص مانند آثار تاریخی‌، ضوابط و سیاستهای کشوری باید مد نظر قرار گیرد‌.
– از ضوابط دستورالعمل برای ارزیابی ساختمانهایی که تحت اثر بار ثقلی و باد قرار دارند نمی توان استفاده نمود‌.
– از ضوابط دستورالعمل برای مرمت و بازسازی ساختمانهای آسیب دیده در اثر زلزله نمی توان استفاده کرد‌.
– از ضوابط دستورالعمل برای طراحی ساختمانهای جدید نمی توان استفاده کرد‌.
– از آیین نامه‌ها‌ی متداول طراحی ساختمانها در برابر زلزله نمی توان برای ارزیابی لرزه ای ساختمانهای موجود استفاده کرد‌.
– در دستورالعمل روش ارزیابی لرزه ای ساختمانهای مصالح بنایی‌، ساختمانهای فولادی‌، ساختمانهای بتنی و اجزای غیر سازه ای به طور مجزا تشریح گردیده است‌.
3- فلسفه مورد استفاده در تدوین دستورالعمل
– طراحی بر اساس عملکرد
4- هدف بهسازی
– اهمیت تعیین هدف بهسازی
پس از ارزیابی کیفی آسیب پذیری  ادامه هر گونه بررسی کمی موکول به مشخص بودن هدف بهسازی می‌باشد.
– باید مشخص شود که کارفرما چه میزان برای ساختمان اهمیت قائل است یا باید قائل باشد.
– باید با توجه به اهمیت ساختمان، سطح یا سطوح خطر  قابل توجه تعیین گردد.
– تحت هر سطح خطر فوق نوع یا سطح عملکرد مورد انتظار باید برای ساختمان تعیین گردد.
– برای هر سطح عملکرد باید ضوابط پذیرش نتیجه محاسبات و بررسی‌ها‌ را کنترل کرد.
 
1-3- هدف بهسازی لرزه ای
تعریف: مجموعه ای از عملكرد‌ها‌ی  (سازه ای و غیر سازه ای) مورد انتظار مسئولین و كارشناسان تحت سطوح خطر مشخص می باشد. این هدف تابع میزان اهمیت ساختمان و میزان توان مالی كارفرما است.
با توجه به اهمیت ساختمان‌، سطح خطر‌، عملکرد مورد نیاز‌، توان مالی و نظر كارفرما فقط یكی از موارد زیرانتخاب می شود:
– بهسازی مبنا :  (ایمنی جانی در سطح خطر 1)
در بهسازی مبنا انتظار می‌رود که تحت زلزله سطح خطر 1 ایمنی جانی ساکنین تامین گردد‌.
– بهسازی مطلوب :  (ایمنی جانی در سطح خطر 1 + آستانه فروریزش در سطح خطر 2)
در بهسازی مطلوب انتظار می‌رود که هدف بهسازی مبنا تامین گشته و علاوه بر آن تحت زلزله سطح خطر 2 ساختمان فرو نریزد‌.
– بهسازی ویژه :  (عملکرد‌ها‌ی خاص برای سطوح خطر مشخص)
دربهسازی ویژه‌، نسبت به بهسازی مطلوب عملکرد بالاتری برای ساختمان مد نظر قرارمی گیرد‌، بدین منظورسطح عملکرد بالاتری برای ساختمان تحت همان سطوح خطرزلزله مورداستفاده دربهسازی مطلوب درنظرگرفته شده یا با حفظ سطح علمکرد مشابه با بهسازی مطلوب‌، سطوح خطر زلزله بالاتری درنظر گرفته می‌شود‌.
– بهسازی محدود :
دربهسازی محدود عملکرد پایین تری ازبهسازی مبنا درنظر گرفته می‌شود‌.
– بهسازی موضعی :
بهسازی موضعی بخشی ازیک طرح بهسازی مبنا‌، مطلوب‌، ویژه یا محدود می‌باشد که به دلایلی درشرایط موجود فقط  بخشی ازآن اجرامی شود‌. دراین حالت، بهسازی باید به گونه‌ای پیش بینی واجرا گردد که‌، هدف بهسازی بخش‌ها‌ی دیگر در مراحل بعدی برآورده گردد.
بهسازی موضعی باید با توجه به موارد زیرانجام شود :
1- بهسازی بخشی ازساختمان نباید منجربه پایین آمدن سطح عملکرد کل ساختمان گردد‌.
2- بهسازی نباید منجربه نامنظم شدن یا افزایش نامنظمی ساختمان شود.
3- بهسازی نباید منجر به افزایش نیروهای ناشی اززلزله دراعضایی که وضعیت بحرانی تحت زلزله دارند شود.
– عدم بهسازی :  (به علت ارضای ضوابط 2800 یا عدم صرفه اقتصادی)
 
1-3-1- تعیین هدف بهسازی
– (از ملاحظات مختلف كاربری + حجم و ارزش ساختمان +  نظر کارفرما اهمیت ساختمان معین می‌شود  +بودجه ) عملكرد مورد نظر معین می‌شود.
– ( ازجغرافیا + ژئو تكنیک + نیازهای ویژه در کاربری )  سطوح خطر مورد نظر معین می‌شود.
– از مجموع این دو، هدف بهسازی معین می‌شود که با  ضوابط پذیرش بطور کمی و دقیق تعریف می‌شود.