:
مطالعات وفعالیتهای تطبیقی در ایران سابقه زیادی ندارد. اما اخیراً محققان ادبی در زمینه های گوناگون از جمله در حیطه ادبیات به اینگونه پژوهشها اقبال نموده اند. سعی این پایان نامه نیز برآن است تا با تطبیق شبهجمله یا صوت در عربی و فارسی، گامی دیگر در این عرصه بردارد. به همین منظور در ابتدا به مطالعه ادبیات تطبیقی، تعاریف، انواع مکاتب، کارکرد و فواید آن پرداختیم تا از رهگذر آن بیش تر با این سبک نوظهور آشنا شویم. سپس دستور و زبان فارسی، سابقه نگارش کتب دستوری، انواع کلمه و انواع نقشهای موجود در دستور سنتی و جدید را بیان کردیم و به این نتیجه رسیدیم که؛ در دستور سنتی و جدید نقشهایی وجود دارد که از لحاظ عملکرد و معنا یکسان هستند اما با نام مختلف از آنها یاد می شود. پس از مطالعه دستور و زبان عربی و پیشینه آن، انواع اسمها و نقشهایی را که معادل معنایی شبه جمله فارسی است ، بیان شد. نقش هایی مانند:اسمفعل، مفعول مطلق با عامل محذوف، منادی، اغراء و تحذیر، حروف تنبیه، ردع ، جواب، مشبهة بالفعل و تحضیض ، با نمونه هایی عمدتاً از قرآن و نهج البلاغه ذکر گردید. در زبان عربی به جارومجرور و ظرف و مضاف الیهی که گاهی وابسته به فعل و یا شبه فعل هستند و گاهی در جمله دارای نقش نحوی مستقل میباشند عنوان «شبه جمله» اطلاق می شود در حالی که این شبه جمله از لحاظ معنایی با مقولهی شبه جمله فارسی که بیانگر عواطف واحساسات گوینده است و دارای ساختارهای معنایی متعددی است کاملاً متفاوت میباشد. در نتیجه از لحاظ کارکرد معنایی و جایگاه دستوری نمیتوان برای شبه جمله در دو زبان ، وجوه اشتراکی قائل شد و برای ترجمهی شبه جمله فارسی به عربی باید از کلمات و ساختارهای دیگری بجز شبه جمله فارسی کمک گرفت.
فصل اول: طرح پژوهش
تعریف مساله و بیان ضرورت انجام پژوهش:
عمر كوتاه تدوین كتب دستور زبان فارسی و پویایی این زبان موجب مطرح شدن سوالات و به وجود آمدن مسائل جدید می گردد؛ لذا ضرورت پژوهش در این عرصه واضح و مبرهن است.
به علت عجین شدن دو زبان فارسی و عربی با هم و تعاملات فراوان در حوزه زبان و فرهنگ، بررسی تطبیقی یكی از مقولات دستوری یعنی (شبه جمله یا صوت)، می تواند یكی از مبحث های مفید زبان شناسی، ادبی و دستوری باشد. این بررسی تطبیقی باعث افزایش آگاهی از میزان تأثیر و تأثر هر دو زبان میگردد. زبان فارسی كه از خانوادهی زبان های هند و اروپایی است از حدود هزارهی اول پیش از میلاد مسیح در بخشهای بزرگی از اروپا، جنوب و جنوب غربی آسیا رایج بوده است. زبان عربی هم در مجموعهی زبانهای سامی قرار میگیرد كه شاخهای از آن شامل زبانهایی چون عربی، عبری و آشوری می شود.
اصطلاح شبه جمله یا صوت به گروهی از واژه‌ها اطلاق میگردد كه در همهی زبانها وجود دارد و بیانگر احساسات، عواطف و هیجانات درونی
اهل زبان است. هر چند در مطالعات دستوری نوین این مورد در مقوله بندی واژه‌ها قرار نمیگیرد، اما از زاویه‌ای دیگر بررسی می شود. دستور نویسان سنتی مفصل بدان پرداخته و در تعریف آن گفتهاند: شبه جمله كلمهای است ساده یا مركب كه متضمن معنی جمله می باشد. از این جهت خود به تنهایی جانشین یک جمله كامل میگردد. به همهی كلمات این مقولهی دستوری اصطلاح شبه جمله اطلاق می شود.اما در زبان عربی وظیفهی بیان حالات عاطفی و روحی گوینده مانند : درد، شادی، تحسین ، تحذیر و… بر عهده كلماتی نظیر اسمفعل و حروف تنبیه، باب اغراء و تحذیر است. اسم فعل لفظی است دلالت كننده بر فعلی معین كه مشتمل بر معنی، عمل و زمان همان فعل است ، اما علامتهای فعل را نمیپذیرد و شباهتش به اسم نیز از لحاظ پذیرش تنوین ، مثنی و جمع ، مضاف شدن ، گرفتن الف و لام و تصغیر پذیری است که میتوان آن را در زبان عربی معادل شبه جمله فارسی دانست.
سوالات اصلی: وجوه اشتراک و افتراق شبه جمله در زبان فارسی و عربی چیست ؟ معادل های ترجمهای شبه جمله‌ها از فارسی به عربی و بالعكس چگونه است؟ 2- سوالات فرعی: آیا جایگاه شبهجمله‌ها در زبان فارسی و عربی یكی است؟ انواع و كاربرد شبه جمله‌ها در دو زبان به چه شكلهایی است؟ آیا قواعد معنایی و دستوری شبه جملههای زبان فارسی را میتوان به شبهجملههای زبان عربی نیز تعمیم داد؟
سابقه انجام پژوهش:
موارد زیر در رابطه با موضوع مورد پژوهش وجود دارد. مقالاتی تحت عنوان:
نجفی، سید رضا (1386)”تاملی در انواع جمله در زبان عربی”، نشریه ادبیات و زبانها، دانشگاه آزاد مشهد، شماره 15و 16.
صفا، پریوش و بحرایی، مینا، “مطالعه فرایند گفتمانی بیان آرزو در زبان فارسی”، فصل نامه پژوهشهای زبان و ادبیات تطبیقی، سال اول شماره 2.
طبیبیان، سید حمید(1386) “بررسی حروف معانی در عربی و فارسی”، پژوهش نامهی ادبیات و علوم انسانی، ش 54، ص 345.
سرحدی، طاهر (1386) “نهادبندی و ترجمه در عمل”، فصلنامهی مطالعات ترجمه، زمستان ، ش 20، ص 87.
محرابی، معصومه(1383) “نوسان عینیت زبانی در جملات تك واژهای”، فصلنامه پازند، ش 1 ، ص 31.
مختاری، قاسم”بررسی اسم فعل در زبان عربی”، فصل نامه پژوهش در زبان و ادبیات عربی، سال اول، ش 2.
سوالات اصلی: وجوه اشتراک و افتراق شبه جمله در زبان فارسی و عربی چیست ؟ معادل های ترجمهای شبه جمله‌ها از فارسی به عربی و بالعكس چگونه است؟ 2- سوالات فرعی: آیا جایگاه شبهجمله‌ها در زبان فارسی و عربی یكی است؟ انواع و كاربرد شبهجمله‌ها در دو زبان به چه شكلهایی است؟ آیا قواعد معنایی و دستوری شبه جمله های زبان فارسی را میتوان به شبه جمله های زبان عربی نیز تعمیم داد؟
اهداف پژوهش:
اهداف كلی: بررسی تطبیقی شبه جمله در زبان فارسی و عربی .
اهداف جزئی: 1- بیان انواع شبهجمله در زبان فارسی و عربی و پرداختن به وجوه اشتراک و افتراق گونه‌های آن 2- بررسی جایگاه دستوری شبه جمله در زبان فارسی و تطبیق آن با زبان عربی 3- تبیین كاركرد انواع شبه جمله در دو زبان 4- ذکر معادلهای ترجمه ای 5- مطالعه قواعد معنایی و دستوری شبه جمله در دو زبان فارسی و عربی.
فرضیه های پژوهش:
1- شبه جمله زبان فارسی و عربی وجوه اشتراكی ندارند.
2- شبه جمله از فارسی به عربی معادل ترجمه ای ندارد.
3- جایگاه شبه جمله در زبان فارسی و عربی گوناگون است.
4- شبه جمله در دو زبان فارسی و عربی دارای انواع و كاربرد متفاوت می باشد.
5- قواعد معنایی و دستوری شبه جمله های زبان فارسی را نمی توان به شبه جمله های زبان عربی تعمیم داد.
روش انجام پژوهش:
روش تحقیق بنیادی، از نوع نظری و بر پایه مطالعه در کتابخانه است.
فرم در حال بارگذاری ...