وبلاگ

توضیح وبلاگ من

دانلود پایان نامه ارشد: صورخیال در شعر حافظ

 
تاریخ: 06-11-99
نویسنده: نویسنده محمدی

سخن گفتن درباره ی شاعر بلند آوازه ی شیراز ، این ستاره ی درخشان آسمان ادب فارسی که از دیرباز ، زندگی و آثارش مورد توجه هزاران  هزار از اهل ذوق و دانش و معرفت بوده است و محققان و سخن شناسان ، دیوان اشعارش را به محک نقد و تحقیق زده و گفتنیهای بسیاری را گفته اند ، برای
این حقیر که جز عشق به آستان والای آن بزرگ مرد خدا بضاعتی ندارد ، کاری بس دشوار و طاقت فرسا بود . امّاهمین عشق به او با نیّت این که «ارادتی بنما تا سعادتی ببری» به وی این جرأت را بخشید که «صورخیال در شعر حافظ» را به عنوان رسالۀ پایان نامۀ  خود  برگزیند .

 

آری حافظ این شاعر عشق و معرفت ، نیروی دردناکی را که در جانش بود و امانش نمی داد و آشوبی در درونش ایجاد کرده بود ، همانند رنگین کمانی در آسمان ادب فارسی ، نمودار ساخت زیرا با گزینش و ترکیب واژه های مناسب امّا ساده و معمولی ، رمزها و نمادهایی معماّیی آفرید و پیام سرشار از عشق خود را به عنوان معجونی شفابخش و مفرّح با بیانی سحرآمیز در گوش آدمیان نجواگر شد .

 

او هنرمندی است که با هنر خویش ما را  از جهان می رباید و با جلوه ای غنی تر و پر هیجان تراز هستی ، آشنا می سازد که هشیارانه یا غیرهشیارانه در هوای آنیم ؛ او با هنرش وجود روحانی ما را از معنویات پر می سازد و با داروی معجزه آسای خود ، درد ملالت زندگی را تسکین می بخشد .

 

البته هر اندازه که سخن حافظ ، روان و ساده می نماید و هر کس آن را ترجمان ما فی الضمیر خود یابد و نسبت به آن جذبه و کشش خاصی ـ که مافوق جاذبة سخن معمولی و عادی است ـ در خود احساس می کند ، به همان اندازه روشن ساختن رمز جذّابیّت سخن او و در یک کلام نمایاندن همان نکته ای که باعث مقبولیت عام شعر او شده ، یعنی «صور خیال در شعر حافظ» دشوار می باشد زیرا بیانش سخنی است که در آن ، حقیقت و امید و آرزو با پوچی و نا امیدی و جبر در هم آمیخته و با رنگ و بوی اعجاز و اسطوره و وحی بر صدر کلام سخنسرایان و سخنگویان ادب ، جایگاه و مرتبه ای والا و استثنایی به خود اختصاص داده است .

 

 

 

 

 

به درستی که حافظ از این جهت  ـ  یعنی کاربرد صور خیال  ـ  ممتاز است چه  او در استفاده  از عناصر صورخیال ، کار را به حدّ اعجاز رسانده است و آرایش کلام با صنایع معنوی همچون : تشبیه ، استعاره ، کنایه و مجاز را به گونه ای رقم زده است که سخن علاوه بر فصیح و بلیغ شدن ، مناسب حال و مقام نیز قرار گیرد و این هنر از هر کسی بر نمی آید و یا حداقل هنر نمایی در این هنر ، کار هر کسی نیست . ولی خواجة شیراز این یگانه علمدار میدان رندان و سر حلقة آزادگان و وارستگان با بهره گیری از تجربیات گرانبار انسانی در طّی تحوّل زبان فارسی و همچنین خوشه چینی و تلّمذ در مکتب وحی و قرآن ، براستی در این هنر ممتاز گردیده است .

 

 

 

بخش دوم : بیان مسئله :

 

صورخیال یعنی شکل های مختلف تخیّل که شعر را با مفهومی خیالی و تصویری همراه می سازد زیرا عنصر معنوی شعر در همه ی زبانها و در همه ی ادوار ، همین خیال و شیوه ی تصور  ذهن شاعر در نشان دادن واقعیات مادّی و معنوی است و زمینة اصلی شعر را صور گوناگون و

دانلود مقاله و پایان نامه

 بی کرانه ی این نوع تصرفات ذهنی تشکیل می دهد .

 

خیال یا تصور ، همان کوشش ذهنی شاعر است که برای برقراری نسبت میان انسان و طبیعت انجام می دهد و شعر اگر با تخیّل همراه نباشد سخن موزون است که شعر حقیقی محسوب نمی شود . پس عناصر صورخیال از جمله : تشبیه ، استعاره ، کنایه و مجاز با انواع مختلفی که دارند ، شعر را خیال انگیز کرده به آن مفهوم واقعی می بخشد .

 

حافظ که شاعری زیرک و رند است با بهره گرفتن از عوامل مختلف ، غزلهایی هنرمندانه از خود به جا گذاشته است که زبان حال همه ی افراد در سنین مختلف و در دوره های مختلف و در دوره های متفاوت می باشند و هرگز رنگ کهنگی به خود نمی گیرند . از جمله عوامل این استواری و طراوت دایمی اشعار او ، استفاده از عناصر صورخیال است که بسیار هنرمندانه به کار رفته اند و موجبات جاودانگی و جهانگیری شعر او را فراهم آورده اند و در یک کلام می توان گفت که راز بقا و افق درخشنده ی غزلهای خواجه ی شیراز ، هنر تخیّل انگیزی اوست که در این رساله مورد تحقیق و بررسی قرار می گیرد .

 

 

 

بخش سوم : اهداف تحقیق :

 

انگیزه ی حقیر در انتخاب این موضوع ، این بود که گوشه ای از عظمت هنری حافظ را ـ که آن چنان پوشیده است ـ تا حدودی دریابد و این نکته را که ذهن بسیاری از نویسندگان و ادب شناسان را به خود مشغول داشته است ، تا اندازه ای روشن سازد و از این طریق هر طالب علم و دانش پژوهی را که بخواهد در دیوان حافظ به تحقیق و تفحض بپردازد ، یاری نماید . توضیح آن که اگر چه عده ای از حافظ شناسان و ادیبان بزرگ تا حدودی در این مورد ، داد سخن داده و راه را برای پژوهندگان هموار ساخته اند امّا هنوز برجستگیای شعر خواجه ی شیراز آن طور که باید و شاید ، بررسی نگردیده و این مشکل به طور کامل از سر راه ادب دوستان برداشته نشده است زیرا دیوان حافظ یک مجموعه ی ادبی صرف نیست ، فراتر از ادبیات است ، نامه ی زندگی است ، زندگینامة ماست و چه جست و جوهای عالمانه ای که صرف ردیابی پیشینة مکتب فلسفی و مذهب کلامی و فرقه ی عرفانی حافظ شده و راه به جایی نبرده است . همین موارد ، انگیزه ای شد تا این رساله با هدف روشن سازی بیشتر هنرمندیهای حافظ نگاشته شود .

 

 

 

بخش چهارم : اهمیت تحقیق :

 

از آن جا که در دیوان حافظ ، صور بلاغی به طور کامل بررسی نشده و زیباییهای زیادی در دوران ادبیات نهفته است لازم می باشد که زوایای پنهان این ابیات از لحاظ زیباشناسی مشخص گردد تا دانش پژوهان و علاقه مندان ادبیات با آن آشنایی بیشتر پیدا کنند از این لحاظ ، بحث و تتبع درباره ی شعر حافظ در حوزه ی زیبایی شناسی ضروری به نظر می رسد .

 

 

 

بخش پنجم ـ پرسشهای تحقیق :

 

1- صورخیال یعنی چه ؟

 

2- عناصر صورخیال کدامند؟

 

3- تأثیر صورخیال در آثار ادبی چیست ؟

 

4- حافظ ، چگونه از عناصر صورخیال در شعر خود بهره برده است ؟

 

5- صورخیال چه تأثیری در طراوت همیشگی و ماندگاری شعر حافظ داشته است ؟

 

 

 

بخش ششم ـ فرضیه ها :

 

1- اهل ادب ، گاهی عناصر صورخیال را برای زیباسازی در شعر خود به کار برده اند .

 

2- ابیاتی از غزلهای حافظ ، جزو بهترین نمونه های عناصر صورخیال هستند .

 

3- حافظ با زیرکی خاصی از عوامل صورخیال در شعر خود بهره برده است .

 

4- عناصر صورخیال باعث جاودانگی و جهانگیری شعر حافظ شده اند .


فرم در حال بارگذاری ...

« دانلود پایان نامه ارشد: صور خیال در غزلیّات نظیری نیشابوریدانلود پایان نامه ارشد: غدیریه در شعر فارسی در دوره‌ی بازگشت ادبی (1324-1135) »
 
مداحی های محرم