شغل هر فرد چیزی بیش از كارها و فعالی تهای مشخصی همچون، تایپ، رانندگی، ارائه گزارش و… است و باید وی با همكاران، مافو قها، ارباب رجوع و… تعامل داشته باشد و قوانین، مقررات و آیین نامه های سازمان را رعایت كند. حتی ممكن است فرد در شرایط كاری یا محیطی كه چندان هم مطلوب نباشد كار كند؛ این بدان معنی است كه عوامل موجود در محیط كار به طور وسیعی با سلامت یا بیماری افراد شاغل در ارتباطند. بنابراین توجه به بهداشت روانی در تمام عرصه های زندگی از جمله زندگی كاری افراد بسیار مهم است.
بدون شك مسئولیت اصلی مدیران منحصر به افزایش بهره وری و توجه به منابع مادی سازمان نیست و مدیریت اثربخش بدون در نظر گرفتن عوامل انسانی و توجه به نیازهای روانی كاركنان امكا نپذیر نیست. مدیریت بانك نیز از این امر مستثنی نیست و لازم است كه مدیران ارشد بانك ها نیز به طراحی برنامه های ارتقای سلامت روان و پیشگیری از اختلالات سازمانی ازجمله فرسودگی شغلی همت گمارند
1-2- بیان مسأله
هرچند “مسلچ و پاینز” در توسعه مفهوم فرسودگی شغلی نقش مؤثری داشته اند، ولی این مفهوم برای نخستین بار در دهه 70 میلادی توسط “هربرت فرویدنبرگر” بیان شد.( نیکلیک، 2005)
از طرفی فرسودگی شغلی تنها مسئله ی برخاسته از ضعف یا ناتوانی محض در كارمندان نیست، بلكه مرتبط با محیط كار و عدم هماهنگی بین خصوصیات ذاتی افراد و ماهیت شغل شان نیز هست. به هر میزان عدم هماهنگی بیشتر باشد به همان میزان پتانسیل فرسودگی شغلی بالا می رود . (مسلچ، 2005) و باعث كاهش اهمیت ارزش ها، ضعیف شدن اراده و روحیه می شود.(سوارس، 2004)
“مسلچ” و “جكسون” در سال 1982 تعریفی جامع از فرسودگی شغلی ارائه نمودند؛ این دو پژوهشگر فرسودگی شغلی را سندرمی روان شناختی می دانند كه تركیبی از سه مؤلفه تحلیل عاطفی ، مسخ شخصیت و كاهش موفقیت فردی است كه در میان افرادی كه با مردم كار می كنند به میزان های متفاوت اتفاق می افتد(هاکانن،2006) در واقع گروهی فرسودگی شغلی را با استرس شغلی یكی می دانند در حالی كه برخی دیگر استرس شغلی را دلیل اصلی فرسودگی شغلی بیان می كنند؛ وجه اشتراك تعاریف ارائه شده این است كه تمامی متخصصان به نوعی فرسودگی شغلی را در ارتباط با استرس شغلی می دانند. (فاربر،2003) “فرویدنبرگر” به عنوان اولین كسی كه از واژه فرسودگی شغلی با مضمون امروزی آن استفاده كرده است، فرسودگی شغلی را یک حالت خستگی مفرط كه از كار سخت و بدون انگیزه و بدون علاقه ناشی می شود. ( فرویدنبرگر،1975)
تحلیل عاطفی نوعی احساس تخلیه ی جسمی و روحی است كه به واسطه ی فشارهای شغلی ایجاد می شود؛ به گونه ای كه فردی كه قبلاً دارای انگیزه، پرانرژی، سرزنده و پرنشاط بوده، احساس می كند كارش خسته كننده و بی معنا شده است. از طرفی مسخ شخصیت عبارت است از پاسخ منفی و سنگدلانه، عاری از احساس و همراه با بی اعتنایی مفرط نسبت به مشتریان و ارباب رجوع؛ یعنی از دست دادن تمامی علاقه و احساسات عاطفی در برابر مراجعان و یا پاسخ گویی به آنان، به صورت غیر انسانی. (مک گراث، 1989) در مورد مولفه كاهش موفقیت فردی باید گفت که این مولفه به این معناست كه فرد احساس می كند عملكرد وی با موفقیت همراه نیست؛ در واقع می توان گفت كه در این رابطه موفقیت ادراكی مطرح است نه موفقیت واقعی. (مسلچ ، لیتر،2005)
امروزه این تصور وجود دارد كه فرسودگی شغلی ممكن است در هر شغلی ایجاد شود. (سپا، 2003) و شواهد بیانگر آن است كه این سندرم برای همة افرادی كه در انواع مشاغل فعالیت می كنند، می تواند تهدید بزرگی به شمار آید.(واتسون، 2003)همچنین برخی صاحبنظران معتقدند فرسودگی شغلی بدون در نظر گرفتن نوع شغل در میان افرادی كه با مردم كار می كنند به میزان های متفاوت اتفاق می افتد. (هاکانن، 2006) شواهد تحقیقاتی نشان می دهد که فرسودگی شغلی با غیبت های مکرر، بازنشستگی زودرس، عملکرد نامناسب و کاهش کیفیت تدریس، عزت نفس پایین و از لحاظ روانشناختی با علائم افسردگی رابطه دارد . علاوه بر آن ، تحقیقات متعدد دیگری نیز نشان می دهند که فرسودگی شغلی با علائم روان شناختی از قبیل افسردگی، اضطراب و مشکلات جسمانی از همبستگی مثبت و بالایی برخوردار است. (رستمی و همکاران، 1387)
فرسودگی شغلی نه تنها با بهداشت روانی یک شخص بلكه با میزان عملکرد نیز رابطه دارد؛ از این رو آشنا شدن با روش های مقابله مؤثر با فشارهای روانی و غلبه برفرسودگی شغلی می تواند به ارتقای بهداشت روانی و افزایش اثربخشی و بهره وری نیروی انسانی كمك كند. در گذشته صاحب نظران تصور می كردند سندرم فرسودگی شغلی بیشتر در مشاغل خدمات اجتماعی از قبیل پزشكان، معلمان، پرستاران، كارگران اجتماعی، مشاوران و مأموران پلیس رایج است. در حالی که می توان گفت فرسودگی شغلی مشكلی بالقوه در تمام مشاغل به ویژه مشاغل خدماتی از جمله بانك ها كه كاركنان آن با مشتریان، ارباب رجوع و قوانین دست و پاگیر دولتی سر وكار دارند به شمار می آید.
از سوی دیگر قرار داشتن بانك سپه در فضای رقابتی و الزام اساسی موفقیت در این فضا كه همانا بهره مندی از كاركنان سالم، سرحال و پر شور و نشاطی است كه با انگیزه ی قوی و روحیه بالایی به ارائه خدمات با كیفیت به مشتریان و ارباب رجوع بپردازند نیز از عوامل دیگری است كه نشان می دهد تلاش برای پیشگیری از بروز فرسودگی شغلی به موفقیت بانك سپه و خصوصا کارکنان صف در بهبود عملکرد سازمانی در این محیط رقابتی و جدید كمك خواهد كرد. مسئله ی اصلی كه در این پژوهش در كانون توجه قرار دارد”چگونگی بروز فرسودگی شغلی در میان كاركنان بانك سپه و ارتباط آن با عملکرد کارکنان و ارائه راهكارهای مقابله با آن” است.
لذا در این تحقیق، محقق در پی این است که مولفه های فرسودگی شغلی کارکنان صف بانک سپه استان قم را بررسی کرده و آن را رتبه بندی نماید و اینکه فرسودگی شغلی چه رابطه ای با عملکرد سازمانی می تواند داشته باشد؟
1-3- اهمیت و ضرورت تحقیق
فرسودگی شغلی مشكلی بالقوه در تمام مشاغل به ویژه مشاغل خدماتی از جمله بانك ها كه كاركنان آن با مشتریان، ارباب رجوع و قوانین دست و پاگیر دولتی سر وكار دارند به شمار می آید. نكته ی مهم دیگر در رابطه با فرسودگی شغلی هزینه های مستقیم و غیر مستقیم آن است.فرسودگی شغلی باعث غیبت كاركنان از محل كار، كاهش كیفیت كار، تعارضات بین فردی با همكاران، مشكلات جسمی- روانی، تغییر شغل و سرانجام ترك خدمت می شود. ترك خدمت هزینه های زیادی برای سازمان به دنبال دارد. براساس اطلاعات موجود در اتحادیه اروپا همه ساله 20 میلیون یورو به مخارج ناشی از استرس و فرسودگی شغلی اختصاص داده می شود. در ایالات متحده این هزینه به 350 میلیون دلار در هر سال می رسد. (مارتینو،2003) فرسودگی شغلی منجر به افت كیفیت ارائه خدمات می شود. (مسلچ، 2001، 397-422) فرسودگی شغلی در درازمدت منجر به دست كشیدن از كار، غیبت، روحیه پایین، تحریک پذیری، درماندگی، عزت نفس پایین، افزایش اضطراب می شود. اگر به علایم فرسودگی شغلی توجه نشود و درمانی برای آن صورت نگیرد هم فرد و هم سازمانی كه فرد در آن سازمان مشغول به کار است . بنابراین توجه مدیریت بانك ها به موضوع فرسودگی شغلی سبب ارتقای عملکرد سازمانی، بهبود روابط بین فردی، افزایش كیفیت ارائه خدمات و كاهش هزینه های ناشی از غیبت، بازنشستگی پیش از موعد و ترك شغل می شود.
1-4- سئوال های تحقیق
- سئوال اصلی
آیا بین فرسودگی شغلی بر عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد؟
- سئوال های فرعی
آیا بین تحلیل عاطفی بر عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد؟
آیا بین مسخ شخصیت بر عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد؟
آیا بین كاهش موفقیت فردی بر عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد؟
1-5- اهداف تحقیق
- هدف اصلی
بررسی ارتباط بین فرسودگی شغلی با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم
- اهداف فرعی:
بررسی ارتباط بین تحلیل عاطفی با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم
بررسی ارتباط بین مسخ شخصیت با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم
بررسی ارتباط بین كاهش موفقیت فردی با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم
1-6- فرضیه های تحقیق
- فرضیه های اصلی
بین فرسودگی شغلی با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد.
- فرضیه های فرعی
بین تحلیل عاطفی با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد.
بین مسخ شخصیت با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد.
بین كاهش موفقیت فردی با عملکرد سازمانی در کارکنان صف بانک سپه استان قم ارتباط معناداری وجود دارد.
1-7- متغیرهای تحقیق
متغیرهای تحقیق عبارتند از:
جدول 1-1: متغیرهای تحقیق
| متغیر مورد بررسی | مولفه ی مورد بررسی | شماره سئوالات | تعداد گویه‌ها |
متغیر مستقل
(فرسودگی شغلی) |
تحلیل و خستگی عاطفی | 1 الی 9 | 9 |
| مسخ شخصیت | 10 الی 14 | 5 | |
| كاهش موفقیت فردی | 15 الی 22 | 8 | |
متغیروابسته
(عملکرد سازمانی) |
عملکرد سازمانی | 23 الی 64 | 42 |
1-8- قلمرو تحقیق
1-8-1 – قلمرو موضوعی
آنچه که در این تحقیق به عنوان محور اصلی مطرح است، تاثیر فرسودگی کارکنان صف بانک سپه استان قم بر عملکرد سازمانی است . بر این اساس ، مباحث مربوط به فرسودگی شغلی کارکنان ، عملکرد سازمانی که در حوزه مدیریت منابع انسانی قرار می گیرد ،قلمرو موضوعی این تحقیق را تشکیل می دهند.
1-8-2 – قلمرو مكانی
قلمرو مکانی این تحقیق، شعب بانک سپه استان قم می باشد.
1-8-3 -قلمرو زمانی
قلمرو زمانی بین بهمن1392 تا شهریور 1393 می باشد.
1-9- تعریف واژگان کلیدی تحقیق
فرسودگی شغلی: فرسودگی شغلی را سندرمی روان شناختی می دانند كه تركیبی از سه مؤلفه تحلیل عاطفی ، مسخ شخصیت و كاهش موفقیت فردی است كه در میان افرادی كه با مردم كار می كنند به میزان های متفاوت اتفاق می افتد(هاکانن،2006). فرسودگی شغلی را یک حالت خستگی مفرط كه از كار سخت و بدون انگیزه و بدون علاقه ناشی می شود. ( فرویدنبرگر،1975)
تحلیل عاطفی: تحلیل عاطفی نوعی احساس تخلیه ی جسمی و روحی است كه به واسطه ی فشارهای شغلی ایجاد می شود؛ به گونه ای كه فردی كه قبلاً دارای انگیزه، پرانرژی، سرزنده و پرنشاط بوده، احساس می كند كارش خسته كننده و بی معنا شده است.
مسخ شخصیت: مسخ شخصیت عبارت است از پاسخ منفی و سنگدلانه، عاری از احساس و همراه با بی اعتنایی مفرط نسبت به مشتریان و ارباب رجوع؛ یعنی از دست دادن تمامی علاقه و احساسات عاطفی در برابر مراجعان و یا پاسخ گویی به آنان، به صورت غیر انسانی. (مک گراث، 1989)
كاهش موفقیت فردی: در مورد كاهش موفقیت فردی باید گفت که این مولفه به این معناست كه فرد احساس می كند عملكرد وی با موفقیت همراه نیست؛ در واقع می توان گفت كه در این رابطه موفقیت ادراكی مطرح است نه موفقیت واقعی. (مسلچ ، لیتر،2005)
عملكرد سازمانی: شاخصی است كه چگونگی تحقق اهداف یک سازمان یا موسسه را اندازه گیری می نماید (هو، ٢٠٠٨ ).
فرم در حال بارگذاری ...