وبلاگ

:

 

در سال های اخیر ایده های هندسی به دلیل کاربردهای جدید آن در ریاضیات و علوم دیگر، مورد توجه بسیاری از آموزشگران بوده است. با تعاریف و تعابیر جدیدی که از هندسه به عمل آمده است، هندسه در برگیرنده ی پدیده های بصری متفاوتی می شود (ریحانی، 1386، ص 205). داشتن دانش هندسه به دلیل استفاده از آن در حل مسائل ریاضی و مسائل روزمره زندگی ضروری به نظر می رسد. مضافاً اینکه از هندسه در دیگر موضوعات همانند علوم و هنر نیز استفاده می شود. انجمن ملی معلمان ریاضی[1] روی اهمیت هندسه در ریاضیات مدرسه ای تأکید دارد و اذعان دارد که آموزش هندسه فرصتی برای رشد مهارت های استدلالی و منطقی دانش آموزان است (نقل از لیاقتدار و همکاران، 1390، ص 76).

 

شرارد[2] (1981، ص 19) نیز هندسه را به دلیل اهمیتی که برای هر فرد دارد، یک مهارت اساسی در ریاضیات می داند. او در این زمینه می گوید: هندسه موجب رویایی با زندگی واقعی می شود، به رشد ادراک فضایی کمک می کند و یادگیری آن دانش آموزان را برای یادگیری دروس ریاضی و علوم در دوره های بالاتر و اشتغال در مشاغلی که به ریاضی نیاز دارند آماده می کند. همچنین یادگیری مهارت های تفکر و توانایی حل مسأله به وسیله هندسه تسهیل می شود، مطالعه هندسه حتی می تواند فرهنگ و ارزش‌های زیباشناختی را توسعه دهد.

 

تدریس هندسه در مدارس اکثر کشورها به تشخیص، بررسی و تحقیق، نامگذاری، توصیف، دسته بندی، اندازه گیری، روابط میان شکل ها در فضای دو بعدی یا سه بعدی، استدلال کردن، به کارگیری هندسه مختصاتی و تبدیل های هندسی و به کارگیری ایده ها و روابط هندسی در ریاضیات تأکید می کند (ریحانی و همکاران، 1389، ص 153). این موضوعات در سطوح بالای حیطه های یادگیری قرار می گیرند از این رو آموزش هندسه با روش های معمول نتایج چندان خوشایندی به دنبال ندارد. لذا آموزش صحیح هندسه به شیوه هایی از آموزش نیازمند است که مبتنی بر فعالیت های عملکردی فراگیران، به کارگیری مهارت های سطح بالای تفکر و علاقه ی آنان باشد.

 

از جمله ی روش‌های مناسب برای آموزش هندسه می توان به بهره گیری از هنر در فرایند آموزش هندسه اشاره داشت. در مقطع ابتدایی، دانش آموزان اغلب مهارت های اساسی کافی که به آن‌ ها در فهم هندسه در سال‌های بعد کمک می کند، به دست نمی آورند. از این رو، بسیاری از فعالیت های هنری شرایط لازم برای تمرین دست ورزی تجاربی که دانش آموزان نیاز دارند را فراهم می نمایند (بولریس[3]، 1991، ص 1). در آموزش با کمک هنر، ارتباط بین آموزش و تخیل ایجاد می‌شود و یادگیری به بازی و بازی به یادگیری تبدیل می‌شود (هسکت[4]، 2007، ص 1).

 

یکی از روش‌های هنری جذاب برای آموزش هندسه، روش تا کردن کاغذ یا به اصطلاح اوریگامی[5] است. اوریگامی یک هنر سنتی ژاپنی از

 تا کردن کاغذ است. به طور معمول، هنرمندان اوریگامی از یک تکه کاغذ مربع شکل دو رنگ استفاده می کنند و پس از یک سری تا زدن های با دقت، اشکالی نظیر پرندگان، گل، حیوانات و سایر اشکال آشنا درست می کنند. اوریگامی سرگرمی بسیار محبوبی در میان کودکان ژاپنی و امروزه محبوبیت آن به دیگر کشورها در سراسر جهان نیز سرایت کرده است. اگر چه بسیاری از مردم از آن به عنوان سرگرمی برای کودکان یاد می کنند اما امروزه در درکی در حال رشد این هنر با ریاضی و هندسه و آموزش آن پیوند خورده است (سونگ[6]، 2011، ص 1). از جمله ی روش‌های هنری دیگر که می توان آن را مبتنی بر فناوری اطلاعات دانست و مد نظر پژوهش حاضر می باشد استفاده از انیمیشن و هنرهای انیمیشنی در تدریس هندسه است. همچنین شیوه های آموزشی هنری دیگر نظیر فراکتال[7]، موزاییک کاری[8] و کتاب سازی[9] را می توان نام برد که در پژوهش حاضر به آن‌ ها پرداخته می شود.

 

 

 

 

 

بیان مسئله:

 

درس ریاضی به عنوان مهم ترین درس در یک پایه ی تحصیلی شناخته می شود. معمولاً دانش آموزان در ایران و بیشتر کشورها، به وسیله نمره ریاضی ارزیابی می شوند. این در حالی است که شیوه کنونی آموزش ریاضی در ایران، دانش آموزان را به حفظ مطالب درسی وادار می کند. این روش توانایی تفکر منطقی، خلاقیت و حل مسأله را در آنان پرورش نمی دهد. فقط دانش آموزان را به بازگو کردن اطلاعات ریاضی وادار می کند. با وجود مشخص شدن هدف های کلی آموزش ریاضی، روش های تدریس به کار گرفته شده توسط معلمان چندان موفقیتی در نیل به این اهداف ایجاد نمی کند (گلزاری، 1383، ص 3).

 

درس ریاضی با وجود اهمیت آن به عنوان پایه ی یادگیری دروس دیگر، همواره به عنوان درسی مشکل و هراس انگیز در میان دانش آموزان مطرح بوده و فرایند یاددهی-یادگیری آن با مشکلاتی رو به روست. تا آنجا که گاهی دانش آموزان به جای یادگیری معنادار، به حفظ و به خاطر سپاری آن اکتفا کرده و تنها به کسب نمره ای در حد عبور از یک مرحله ی تحصیلی راضی می شوند (بهین آیین و غلامی، 1388، ص 42). از جمله ی مشکل ترین بخش های درس ریاضی برای فراگیران مباحث هندسی آن است. آموزش هندسه به دلیل در بر داشتن مسائل جالب و سرشار بودن از معادلات شگفت انگیزی که هر کدام رویکردهای جدیدی را فراروی انسان قرار می دهند، یکی از حوزه های مهم و جالب برای تدریس بسیاری از معلمان است (بنی[10]، 2009).

 

[1] National council of teachers of mathematics (NCTM)

 

[2] Sherrard

 

[3] Bouleris

 

[4] Heskett

 

[5] Origami

 

[6] Song

 

[7] Fractal

 

[8] Tessellation

 

[9] Book Making

 

[10] Bennie

شکی نیست که دانش حدیث، مادر علوم اسلامی است و اهمیت فراوانى در اسلام دارد. در حقیقت، حدیث در فقه اسلامى، پس از قرآن، از منابع اصلی دین اسلام می­باشد که تأمین کننده­ احکام شرعی (نیاز فطری) بشر است و هرچه که با نیاز بشر سرو کار داشته باشد قطعا جایگزینی ندارد تا انسان را برای رسیدن به سعادت دنیوی و اخروی یاری رساند؛ بنابراین احادیث رسیده از معصومان (علیهم السلام)، نزد شیعه جایگاهی مهم دارد و کسی در اعتبار و حجیّت آن تردید نمی­ کند و همگان عمل بر طبق آن را لازم می­شمارند. علاوه بر این، درعلوم مختلف دیگری چون: تفسیر، کلام و … نقش بنیادین داشته ودارای کارکردهای بسیار با ارزشیاست.

 

 در واقع، علم حدیث زمانى پدید آمد كه مسلمانان كوشیدند احادیث واقعى را از احادیث جعلى تشخیص دهند؛ زیرا حدیث در طول تاریخ،دارای فراز و نشیب­هایی بوده است و در اثر راه­یابی خطا و اشتباه در بخشی از احادیث معصوم­(ع)، موجب گشت فقیهان و محدثان در صددچاره­جویی برآیند و راه دست­یابی به احادیث صحیح و معتبر را مشخص نمایند. از این جهت، هر فقیه و حدیث پژوهی درصدد پاسخ گویی به این سؤالات است که: علت تعارض در کلام امامان معصوم چیست؟ و آیا این اختلاف و تعارض، مولود کلام معصوم است یا متأثر از عوامل بیرونی و خارجی آن؟ در پاسخ می­توان گفت: پدیده­ اختلاف و تعارض اخبار، علل و عوامل گوناگونی داشته است که برخی از آن­ها مربوط به کلام بشری و چگونگی ابلاغ قانون (تقیه­ی امام (ع) در بیان حکم شرعی، تعدد مراتب مکلفین و …)،  و بعضی دیگر مربوط به عوامل بیرونی و خارج از متن کلام (نقل به معنا، سهو راویان و …) است که همه­ی این­ها دست به دست هم داده و این تعارض را ایجاد نموده است(دلبری،1390: 92).

 

بنابراین؛ موضوع رفع تعارض اخبار در سر تا سر فقه کاربرد زیادی دارد؛ زیرا کمتر بابی از ابواب فقهی است که از روایات متعارض خالی باشد. از این رو، شناسایی راه­های حلّ تعارض اخبار از مباحث مهم در دریافت صحیح مفاهیم روایات است و یکی از ابزارهای راهبردی در استنباط احکام شرعی به شمار می­آید، تا آن­جا­که بدون آگاهی از آن، حکم الهی دست نیافتنی است. همچنین ابزار مهمی است که شبهات دشمنان اسلام و مکتب اهل بیت (علیهم السلام) را در هم می­شکند؛ زیرا اختلاف اخبار، همواره از اسباب طعن نحله­ها و فرقه­های مذهبی اسلام بر یکدیگر بوده است که امروزه در قالب شبهات مستشرقان  علیهِ اسلام، مطرح می­ شود که در نهایت، دانشمندان مسلمان با انگیزه­ رفع این شبهه، به نگارش کتبی در دانش مختلف الحدیث، دست زده ­اند.

 

در کتب اولیه­ حدیثی، احادیثی وجود دارد که در ظاهر اختلاف دارند و همواره شیوه­ دانشمندان ما بر این بوده است که صرفاً به جمع

 احادیث بپردازند و روایات اختلافی را رد کنند، اما برخی دیگر از دانشمندان با نوشتن شرح بر آن­ها، به رفع تعارض احادیث پرداختند که هر یک از این افراد دارای روشی هستند. یکی از شارحان، محمد باقر مجلسی است که با نوشتن شرح بر کتاب کافی کلینی به رفع تعارض اخبار پرداخت و آن را مرآة العقول نامید. بنابراین؛ در این پژوهش سعی شده است تا به روش توصیفی –  تحلیلی  و با تکیه بر قرائن ذکر شده­ی فوق، به رفع تعارض احادیث از دیدگاه علامه مجلسی در جنبه­ فقهی این کتاب ارزشمند بپردازیم و اثبات کنیم که تعارض به صورت حقیقی در روایات معصومین (علیهم السلام) وجود ندارد، چرا که شخص علامه و بسیاری از دیگر دانشمندان و محدثان اعتقادشان بر این است، که با توجه به عصمت امامان (علیهم السلام) و حکیمانه بودن سخنانشان و از همه مهم­تر صدور گفتارشان از منشأ وحی، ادعای نقص و تنافی در کلام آنان، محال است.

 

1-1- طرح مسأله

 

کتاب مرآة العقول، یکی از معتبرترین مجموعه­های رواییاست که مورد قبول بسیاری از علما و فقهای شیعی می­باشد. مرآة العقول، شامل مجموعه روایات فقهی و احکام شرعی است که از اهل بیت(علیهم السلام) روایت شده است. جامعیت و تنوع موضوعی گسترده و بیان­ های فقه الحدیثی فراوان ذیل بسیاری از ابواب کتاب، آن را یکی از مهم­ترین مجموعه­های روایی شیعه شناسانده است. مجلسی در این کتاب به نکات فقه­ الحدیثی بسیاری اهتمام داشته که یکی از مهم­ترین آن­ها، موضوع علاج تعارض و اختلاف روایات است. ایشان سعی کردند، در هنگام ظهور تعارض روایات، به جمع دلالی میان آن­ها بپردازند و عملاً کمتر به طرد و نفی آن­ها اقدام کنند. در حقیقت، علامه با گردآوری احادیث مشابه و هم­مضمون در کنار یکدیگر، امکان ملاحظه­­ی تعارض روایات را بیش از پیش فراهم کرد و در نهایت توانست به اختلاف ظاهری و واقعی آن­ها، اختلاف نسخه‌ها، تقطیع‌ها، شقوق مختلف موضوع، عام‌ها و خاص‌ها، قیدها، موارد تقیه و… پی ببرد.

 

البته با توجه به تنوع موضوعی برخی روایات، در عمل، این­گونه نیست که به سادگی بتوان روایات متعارض را در همه موارد، در کنار هم و در ذیل یک موضوع قرار داد، امّا به نظر می‌رسد مجلسی با وجود پراکندگی روایات متعارض در بخش‌های گوناگون، در اثر آشنایی نزدیک با محتوای اخبار و مجموعه روایات توانسته است حوزه‌های تعارضات مفهومی وسیعی را در پاره‌ای احادیث و ابواب روایی کشف کند و به حلّ و علاج آن­ها اهتمام ورزد. در عین حال، آن­چه مجلسی را بیش از همه در کشف و علاج تعارض روایات یاری داده تسلط او به مباحث علمی، کلامی، تاریخی، انس وی با محتوای احادیث و زبان ائمه (علیهم السلام)، نسخه‌شناسی و مقایسه­ نسخ گوناگون با همدیگر است. وی از این رهگذر، بر عمق و دامنه­ فعالیت محد‌ّثان پیشین در حوزه­ تعارض روایات افزود و با در پیش گرفتن طرق و شیوه‌های گوناگون، شبهه­ی تعارض را از بسیاری از روایات ظاهراً متعارض برطرف ساخت.

 

بهتر است بدانیم عواملی که به عنوان علل و اسباب تعارض و اختلاف بحث می­ شود، ممکن است با همدیگر(در وجهی مشترک) تلاقی و یا حتی برخی با هم تداخل داشته باشند، اما چیزی که هست این­که تعارض، معنایی خاص­تر از اختلاف دارد و در واقع تعارض از زیرشاخه­ های اختلاف می­باشد و هر یک از این­ها، از زاویه­ی جداگانه­ ای مورد نگاه بزرگان قرار گرفته است. از جمله قرینه­ های عوامل اختلاف می­ توان به: اختلاف مراتب راویان از نظر جهل، سهو، نسیان و ضبط؛ دخالت زمان و مکان؛ تقیه و کتمان، وضع، جعل و تزویر و … و در تعارض اخبار به قاعده­ی جمع: حمل مطلق بر مقید، حمل عام بر خاص، و… ؛ و به قاعده­ی ترجیح که شاملترجیح سندی حدیث: ترجیح به کثرت راویان، ترجیح به عدالت راوی، و …؛ ترجیح متنی حدیث: ترجیح منطوق بر مفهوم، ترجیح مزید بر غیرمزید و …؛ و ترجیح به اعتبار امور خارجی: ترجیح به موافقت با کتاب، اجماع، عقل، عمل اصحاب و … ؛ و  به قاعده­ی تخییر یا توقّف اشاره کرد. به بیانی دیگر در تعارض، جمع عرفی مقدم بر اجرای قواعد ترجیح است. تا جایی­که امکان عرفی داشته باشد، باید برای سازگار کردن و همخوان ساختن احادیث و عمل به هردو تلاش کرد و اگر جمع توفیق عرفی میان دو حدیث امکان پذیر نباشد، باید برای ترجیح یکی از آن­ها بر دیگری به سراغ مرجّحات رفت و اگر ترجیحی در میان نبود، نوبت به تخییر یا توقّف می­رسد (همان:150). با این وجود، در کلام فقهاء بین آن­ دو تفاوتی وجود ندارد و در اکثر موارد هر دو واژه به دنبال هم می­آیند و طوری مورد استفاده قرار می­گیرند که هیچ فرقی میانشان دیده نمی­ شود.

 

2-1-1- سوالات پژوهش

 

1-2-1-1- سوال اصلی

 

روش­های علامه مجلسی در رفع تعارض احادیث با تکیه بر کتاب مرآة العقول چگونه است؟

 

2-2-1-1- سوالات فرعی

 

1- معیارهای رفع اختلاف از دیدگاه علامه مجلسی، چیست؟

 

2- از مرجحات متنی در کتاب مرآة العقول، کدام است؟

 

3- دانشمندان و محدّثان مسلمان در تعارض اخبار از چه روش­هایی بهره بردند؟

(بیان مسئله)…………………………………………………………………………………………………………. ………………….2

 

2-1 اهداف  پژوهش(هدف کلی و اهداف ویژه)……………………………………………………………………………………………8

 

3-1 فرضیه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………………………………..9

 

4-1 تعاریف واژه ها………………………………………………………………………………………………………………………………….9

 

5-1 پیش فرض………………………………………………………………………………………………………………………………………..12

 

6-1 محدودیت ها……………………………………………………………………………………………………………………………………..12

 

 

 

فصل دوم: زمینه و پیشینه تحقیق

 

 

 

1- 2 چارچوب پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..14

 

2-2 بر مطالعات انجام شده………………………………………………………………………………………………………………37

 

 

 

فصل سوم: روش اجرای تحقیق

 

 

 

1-3 نوع پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………….52

 

2-3 جامعه پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………52

 

3-3 روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………52

 

4-3 مشخصات واحدهای مورد پژوهش……………………………………………………………………………………………………….53

 

5-3 محیط پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………………53

 

6-3 ابزار و روش گردآوری اطلاعات…………………………………………………………………………………………………………..53

 

7-3 تعیین اعتبار و اعتماد علمی ابزار…………………………………………………………………………………………………………..54

 

8-3 روش تجزیه و تحلیل داده ­ها………………………………………………………………………………………………………………..55

 

9-3 ملاحظات اخلاقی………………………………………………………………………………………………………………………………56

 

 

 

 

 

فصل چهارم: نتایج تحقیق

 

 

 

1-4 یافته­ های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………………..58

 

2-4 جداول و نمودارها………………………………………………………………………………………………………………………………59

 

 

 

فصل پنجم: بحث و بررسی یافته­ ها

 

 

 

1- 5 بحث و تفسیر پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………..97

 

2-5 نتیجه گیری نهایی……………………………………………………………………………………………………………………………..108

 

3-5 کاربرد یافته­ ها و پیشنهادات برای پژوهش­های قبلی……………………………………………………………………………….111

 

 

 

منابع و ماخذ………………………………………………………………………………………………………………………………………….113

 

 

 

 فهرست جداول و نمودارها

 

 

 

جدول شماره 1: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب جنس …………………………………………………………59

 

جدول شماره 2: میانگین و انحراف معیار سن واحد­های مورد پژوهش……………………………………………………………..59

 

جدول شماره 3: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب سابقه كار……………………………………………………..59

 

جدول شماره 4: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب وضعیت تاهل……………………………………………….60

 

جدول شماره 5: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب میزان تحصیلات……………………………………………60

 

جدول شماره6: توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب واحد محل اشتغال…………………………………………61

 

جدول شماره 7 : توزیع فراوانی واحدهای مورد پژوهش بر حسب داشتن یا نداشتن پست مدیریتی……………………..61

 

جدول شماره 8: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به بعد جسمانی……………………..62

 

جدول شماره 9: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به بعد اضطراب و بی خوابی……63

 

جدول شماره 10: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به بعد اختلال در کارکرد اجتماعی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..64

 

 

جدول شماره 11: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به بعد افسردگی…………………..65

 

جدول شماره 12: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به حیطه ماهیت شغل……………66

 

جدول شماره 13: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به حیطه مسئول……………………67

 

جدول شماره 14: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به حیطه همکار……………………68

 

جدول شماره 15: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به حیطه ارتقاء شغلی……………69

 

جدول شماره 16: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به حیطه حقوق ومزایا…………..70

 

جدول شماره 17: توزیع واحدهای مورد پژوهش بر حسب پاسخ به سوالات مربوط به حیطه شرایط محیط………….71

 

جدول شماره18 : میانگین درصد امتیاز رضایت شغلی و حیطه های آن………………… ………………………………………..72

 

جدول شماره 19 : میانگین درصد امتیاز سلامت عمومی و ابعاد آن……….. ……………………………………………………….73

 

جدول شماره20: توزیع فراوانی واحد های مورد پژوهش بر حسب وضعیت کلی سلامت عمومی……………………….74

 

جدول شماره 21: ارتباط بین سن با رضایت شغلی………………………………………………………………………………………..75

 

جدول شماره 22: ارتباط بین سن با سلامت عمومی………………………………………………………………………………………76

 

جدول شماره23: میانگین در صد امتیاز رضایت شغلی بر حسب متغیر جنس…………………………………………………….77

 

جدول شماره24: میانگین در صد امتیاز سلامت عمومی بر حسب متغیر جنس…………………………………………………..78

 

جدول شماره 25: میانگین درصد امتیاز رضایت شغلی بر حسب متغیرسابقه کار………………………………………………..79

 

جدول شماره 26: میانگین درصد امتیاز سلامت عمومی بر حسب متغیرسابقه کار……………………………………………….80

 

جدول شماره 27: میانگین درصد امتیاز رضایت شغلی بر حسب متغیر وضعیت تاهل…………………………………………81

 

جدول شماره 28: میانگین درصد امتیاز سلامت عمومی بر حسب متغیر وضعیت تاهل……………………………………….82

 

جدول شماره 29: میانگین درصد امتیاز رضایت شغلی بر حسب متغیر میزان تحصیلات……………………………………..83

 

جدول شماره 30: میانگین درصد امتیاز سلامت عمومی بر حسب متغیر میزان تحصیلات……………………………………84

 

جدول شماره 31 : میانگین درصد امتیاز رضایت شغلی بر حسب متغیر واحد محل اشتغال………………………………….85

 

جدول شماره 32 : میانگین درصد امتیاز سلامت عمومی بر حسب متغیر واحد محل اشتغال………………………………..86

 

جدول شماره 33: میانگین درصد امتیاز رضایت شغلی بر حسب متغیر داشتن پست مدیریتی……………………………….87

 

جدول شماره 34: میانگین درصد امتیاز سلامت عمومی بر حسب متغیر داشتن پست مدیریتی……………………………..88

 

جدول شماره 35: ارتباط رضایت شغلی و سلامت عمومی(کلی و در ابعاد)………………………………………………………89

 

جدول شماره36 : برآورد ضرایب رگرسیونی ابعاد رضایت شغلی در ارتباط با سلامت عمومی بدون کنترل اثرات متغیر های زمینه ای و مداخله گر به روش رگرسیون لوجستیک……………………………………………………………………………….90

 

جدول شماره 37: برآورد ضرایب رگرسیونی ابعاد رضایت شغلی مرتبط با سلامت عمومی با تعدیل اثرات متغیرهای فردی- اجتماعی و مداخله­گر………………………………………………………………………………………………………………………91

 

نمودار شماره1: وضعیت سلامت واحد های مورد پژوهش…………………………………………………………………………….74

 

نمودار شماره2: ارتباط حیطه همکار با سلامت عمومی…………………………………………………………………………………..92

 

نمودار شماره3: ارتباط پست مدیریتی با سلامت عمومی………………………………………………………………………..………93

 

نمودار شماره4: ارتباط شرایط محیط کاربا سلامت عمومی……………………………………………………………………………..94

 

نمودار شماره5: ارتباط میزان تحصیلات با سلامت عمومی………………………………………………………………………………95

 

 

 

 

 

فهرست پیوست­ها

 

پیوست شماره 1: پرسشنامه مشخصات دموگرافیک

 

پیوست شماره 2: پرسشنامه رضایت شغلی

 

پیوست شماره 3: پرسشنامه سلامت عمومی

 

بیان مساله:

 

یكی از مسئولیت‌های هر نهاد اجتماعی، نیل به اهدافی است كه علت وجودی آن نهاد را شكل می‌دهد. تحقق اهداف سازمان در گرو همكاری و هماهنگی تمامی عواملی است كه تعامل نظام‌مند آنها با یكدیگر،  به وجود سازمان معنا می‌بخشد. در این میان، نقش یک عامل، برجسته تر از سایر عوامل می باشد و آن نیروی انسانی در تمام سطوح سازمان است كه باید به آن بعنوان یک عامل ذی شعور و دارای نیازهای مادی و معنوی، اهداف فردی، توقعات گروهی و سازمانی، بیش از سایر عوامل توجه شود(1). نیروی انسانی به عنوان مهمترین عامل توسعه در هر کشور و سازمان در نظر گرفته می­ شود. اگر در گذشته، کار، سرمایه و زمین عوامل اصلی تولید به حساب می­آمدند، امروزه تغییرات فناوری، نیروی انسانی و افزایش بهره­وری به عنوان عوامل رشد، توسعه و موتور محرکه برای دستیابی به اهداف سازمان تلقی می­شوند. تجارب ارزنده سازمان های موفق و پیشرو درباره ارزش نیروی انسانی مبین اهمیت سرمایه­ انسانی شاغل در آن سازمانهاست(2). تحقیقات انجام شده بیانگر این است که نیروی انسانی تربیت یافته و ماهر می ­تواند حلال بسیاری از مشکلات در سازمان باشد(3).

 

به باور مورگان[1] سازمانها، دارای مفاهیم و ابعاد زیادی هستند; منابع انسانی یکی از ارزشمند ترین ابعاد سازمان است که با تلاش همگانی، ایجاد هماهنگی میان نیروی انسانی و سایر اجزای سازمان و بکارگیری صحیح آن، می­توان اهداف سازمانی را تحقق بخشید(4و5). از آنجا كه كارآیی نیروی انسانی همیشه براساس محاسبات اقتصادی قابل پیش ­بینی نیست و عوامل متعدد دیگری كه برخاسته از نیازهای برتر انسان در ابعاد اجتماعی، احترام و خودیابی است، در این زمینه موثر است. رضایت شغلی، از میان پدیده‌ها و عوامل مختلفی كه بر بازده شغلی و سطح كارآیی فرد در سازمان تاثیر گذار است، اهمیت و حساسیت خاصی دارد، چرا كه اگر در سازمان، انسان و خشنودی و رضایت شغلی او مقدم بر هدفهای دیگر نباشد، آن سازمان محكوم به فروپاشی است. رضایت شغلی تاثیر متقابل روی فرد و سازمان دارد، از یک طرف، فرد همراه با خواستها و آرزوهایی به سازمان می‌پیوندد و دستیابی به این آمال در فرد ایجاد رضایت می کند و این رضایت شغلی خود باعث نوآوری و خلاقیت در كار و افزایش تعهد و بازده فرد می‌شود و از طرف دیگر، طی فرایند كسب رضایت كاری افراد، سازمان دارای پویایی گشته و به اهداف خود نزدیک می‌گردد(6).

 

به اعتقاد الن بیچ[2]، رضایت شغلی کارکنان علاوه بر اینکه توجه به کرامت انسانها دارد، در افزایش بهره­وری نیز موثراست. چرا که در صورت بهبود رضایت افراد از کار خود و تامین نیازها و سلامت روحی و جسمی آنها، سازمان  قادر خواهد بود حرکتی مداوم را به سوی رشد، کمال و رسیدن به سطح بالاتری از بهره­وری در جهت اهداف اساسی و وجودی سازمان طی کند. رسیدن به احساس رضایت از كار در بین كاركنان یک سازمان علاوه بر فراهم كردن زمینه‌های ارضاء روحی و معنوی افراد و میدان ندادن به احساسات نامطلوب در حین كار، موجبات افزایش كارآیی و بهره‌وری را فراهم می‌سازد و این امر، از جمله اهداف عمده نظام جمهوری اسلامی ایران در جهت دستیابی به توسعه‌ی انسانی و اسلامی است. تجربه كشورهای موفق جهان نیز موید این مطلب است كه در مقایسه بین عوامل موثر در رشد و توسعه اقتصادی و صنعتی، آنچه اهمیت اول را دارد، توجه به ارزش‌های انسانی و ابعاد رضایت كاركنان در محیط كار و خارج از آن است(7). افزایش رضایت شغلی کارکنان به موفقیت بیشتر سازمان منجر می­ شود و آن هم به نوبه خود موجب افزایش رضایت شغلی می­گردد. این رابطه متقابل فزاینده به ایجاد روحیه بهتر و ترک خدمت کمتر منجر می­ شود(8).

 

[1] -Morgan

 

-1Elen Bich

 

 

 

 

بیان مسئله

 

امروزه بخش عمده نیاز غذایی جامعه به صورت صنعتی تولید و آماده مصرف می شود که با توجه به برآورده ساختن نیازهای مصرف کنندگان مانند خواص حسی مطلوب و سرعت آماده سازی بالا توانسته اند جایگاه ویژه ای را در سبد غذایی جامعه بدست آورند .غذاهای آماده و نیمه آماده از جمله محصولات سوخاری بخش عمده ای از این نوع غذاها هستند که در بین آنها ناگت میگو به علت داشتن 70 درصد میگو از نظر تغذیه ای حائز اهمیت است .از آنجاییکه فرآورده های دریایی از مهمترین تولیدات اقتصادی بسیاری از کشورها می باشد (1). توسعه و تنوع این محصول سبب افزایش سرانه مصرف فراورده های دریایی بعنوان محصولات موثر در ارتقا سلامت شده است، علاوه بر آن ناگت میگو جزو غذاهای با ارزش افزوده است که می تواند با قیمتی کمتر نسبت به میگوی کامل مصرف کننده را از خواص مفید تغذیه ای میگو بهره مند سازد. میگو و فراورده های آن مانند ناگت میگو بدلیل آنكه حاوی مقادیر قابل توجه اسید های چرب غیر اشباع ،اسیدهای آمینه ضروری و املاح ضروری هستند از نظر تغذیه ای حائز اهمیت هستند (2). چربی ماهیان منبع مهمی از اسیدهای چرب غیراشباع با چند پیوند دوگانه امگا 3  و به طور عمده  EPA و DHA  است (3). نقش DHA  در رشد سلول های مغزی در دوران بارداری و شبکیه چشم و نقش EPA در جلوگیری از ظهور بیماری قلبی به اثبات رسیده است (4). همانطور كه می دانیم امروزه فراورده های آماده مصرف دریایی به ویژه انواع ناگت ها به علت مصرف روز افزونی كه در جوامع بشری پیدا كرده اند  بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. همچنین مصرف كنندگان علاقه رو به رشدی به این فراورده ها و مواد اولیه ای كه در تولید از آنها ا ستفاده می شود از خود نشان می دهند. ناگت میگو محصولی است تهیه شده از گوشت میگوی چرخ شده یا تكه شده تحت فرایندهای آماده سازی و فرآوری مطابق با استاندارد، كه می تواند به صورت های نیمه آماده و یا پخته آمادة مصرف منجمد، تولید و عرضه گردد. آنچه که در فرایند تولید این محصول بیشتر مد نظر است

 مرحله نیمه سرخ کردن است زیرا در این مرحله ناگت میگو به علت عبور از مخزن روغن دستگاه سرخ کن دارای جذب روغنی معادل 20 درصد است (5) که این امر باعث بالا رفتن بیش از حد کالری محصول شده و از طرفی با توجه به اینکه این روغن در معرض حرارت بالا و اکسیژن است میتواند برای مصرف کننده مضر باشد. از آنجاییکه مرحله نیمه سرخ کردن اجتناب ناپدیر است بنابراین ارائه راهکاری که میزان جذب روغن را کاهش دهد در کاهش دریافت انرژی و بهبود کیفیت این محصولات می تواند موثر باشد. در فرایند سرخ کردن ناگت میگو آب محصول از پوسته جدا شده و به همین میزان آب از هسته به پوسته مهاجرت می کند و در نهایت به میزان این مقدار آب ،روغن جذب محصول می شود (6). در مجموع در تولید و نگهداری انواع ناگت ها از جمله میگو معمولا آلودگی و فساد میکروبی مطرح نمی باشد که این مطلب به دو دلیل بیان می شود : 1) این محصول پس از اینکه در معرض پوشش مورد نظر قرار می گیرد وارد سرخ کن شده که دمایی معادل 180 درجه سانتیگراد را دارا می باشد و پس از این مرحله بوسیله روش های مناسب انجماد مانند تونل انجماد یا روش انجماد سریع دمای مرکز آن به 18- می رسد (5). امروزه استفاده از صمغ های خوراکی به علت خواص ویژه حسی، شیمیایی و فیزیکی در انواع محصولات غذایی با توجه به کاربردشان رایج شده است که مشتقات سلولزی از جمله کربوکسی متیل سلولز یکی از پر مصرف ترین آنهاست. کربوکسی متیل سلولز یک پودر سفید رنگ، بی بو، بدون رنگ، قابل تعلیق در آب و تحت شرایط نرمال غیر قابل تخمیر می‌باشد (7). از نظر خواص شیمیایی و فیزیکی مورد لزوم در محیط استفاده معمولاً از آن به جای نشاسته و مواد طبیعی محلول در آب که نسبتاً گران‌قیمت هستند مانند آلژینات سدیم، ، صمغ تراگاکانت و ژلاتین استفاده می‌گردد. به دلیل جهات اقتصادی آن در سالهای اخیر مورد توجه خاص قرار گرفته است و پیشرفت‌های عمده‌ای در تکنولوژی و کیفیت و کاربری این محصول صورت گرفته است. این پیشرفت‌ها امکاناتی را فراهم آورده است تا بتوان از کربوکسی متیل سلولز در کاربردهای بسیاری نظیر خوراکی استفاده کرد (8). علاوه بر غلظت بخشی، چسبندگی و ایجاد استحکام، عامل انتشار، عامل نگهدارنده آب، حفظ حالت کلوییدی، تثبیت کننده، عامل تعلیق‌ساز، امولسیون‌ساز و عامل تشکیل لایه است. به دلیل ویژگی های متنوع، کربوکسی متیل سلولز در طیف گسترده‌ای استفاده می‌شود. این ماده به سرعت در آب سرد و گرم حل می‌شود و اساساً در مواردی که کنترل ویسکوزیته هدف ‌باشد از این ماده استفاده می‌گردد. اینکه این ماده عامل کنترل ویسکوزیته است باعث شده تا از آن به عنوان غلظت‌دهنده، تثبیت‌کننده، امولسیون‌ساز (مانند پروتئین شیر) و عامل تعلیق ساز بهره جست (7).

 

 

 

 

1.1-پیوند کلیه

 

 

 

پیوند کلیه به عنوان درمان انتخابی برای بیماران با مرحله نهایی بیماری کلیوی[1] (ESRD) که از عوامل مختلف ناشی می­ شود، تبدیل شده است. ESRD نشانه ای برای پیوند کلیه است که در آن میزان فیلتراسیون گلومرولی کلیه به کمتر از ml/min 15 می­رسد­. پیامد های پیوند در طول سال­های اخیر به طور قابل توجهی بهبود یافته است. (Sayegh MH et al, 2004, Keith DS et al,2005)

 

پیوند کلیه یک انسان به انسان دیگر بنام Renal allograft نامیده می­ شود که دهنده کلیه، انسان زنده (خویشاوند، غیر خویشاوند) یا جسد (عمومأ دچار مرگ مغزی) می­باشد. (Phadke G et al, 2011) تا سال 1389 جمعیت بیماران دچار نارسایی کلیه در ایران 320 هزار نفر بوده است که 49% این بیماران از روش درمانی پیوند کلیه، 48% از روش دیالیز خونی و 3% از روش دیالیز صفاقی استفاده می­کردند. (Zwieble William J et al, 2000)

 

برای پیشگیری و درمان پس زدگی عضو پیوندی از داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی استفاده می­ شود. این داروها انواع متنوعی دارند که هر کدام با مکانیسم جداگانه­ ای باعث سرکوب سیستم ایمنی می­شوند و با توجه به شرایط بیمار معمولا یک ترکیب سه دارویی یا دو دارویی برای بیمار تجویز می­ شود، معمول­ترین داروهایی که استفاده می­ شود شامل: ساندیمون، سل سپت، پردنیزولون و اف کا می­باشد. به دلیل استفاده از این داروها گیرندگان پیوند کلیه در معرض ابتلا به عفونت و برخی از بدخیمی­ها می­باشند، علاوه بر موارد ذکر

 شده ممکن است بافت پیوندی دچار پس­زدگی شود برای پیشگیری از عوارض مطرح شده، قبل از پیوند آزمایشات کامل فیزیکی برای تشخیص و درمان مواردی که می ­تواند پس از عمل پیوند باعث بروز مشکلاتی در بیمار شود، انجام می­گیرد. تعیین نوع بافت، گروه خون و آنتی بادی، برای تعیین هماهنگی بین بافت و سلول­های دهنده و گیرنده ضروری است. گیرنده پیوند در زمان پیوند نباید هیچ گونه عفونتی داشته باشد، زیرا پس از عمل به دلیل استفاده از دارو های سرکوب ایمنی در معرض خطر عفونت قرار دارد. (Cornell et al,2008) علم پیوند کلیه در نیم قرن گذشته به طور قابل توجهی پیشرفت کرده است که عمدتأ به دلیل درک بهتر سیستم ایمنی بدن در رد پیوند و مدیریت بهتر سرکوب سیستم ایمنی می­باشد.

(Morris PJ, 2004, Sayegh MH et al, 2004)

 

تهدید ایمنولوژیک پیوند کلیه قبل از پیوند شروع می­ شود و ناشی از اثرات سیستمیک مرگ مغزی دهنده یا ایسکمی- ریپرفیوژن حین عمل می­باشد. ایسکمی به دنبال ریپرفیوژن بیان آنتی ژن­های HLA[2] را بالا می­برد و باعث به راه افتادن آبشاری از کموکاین­ها، سیتوکین­های پیش التهابی و مولکول­های چسبنده در پیوند می­ شود. این افزایش آنتی ژن­های HLA، پاسخ ایمنی و نفوذ سلولی پیوند را تشدید می­ کند و هر دو این پاسخ­ها خطر رد پیوند را افزایش
می­دهد. (Briscoe DM et al, 1998, Kim IK et al, 2008)

 

اولین پیوند کلیه در 17 ژوئن سال 1950 در Ruth Tucker، بر روی یک زن 44 ساله مبتلا  به بیماری پلی- کیستیک کلیه انجام گرفت. کلیه اهدا شده 10 ماه بعد از پیوند رد شد به دلیل اینکه هیچ داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی در آن زمان در دسترس نبود. اولین پیوند موفقیت آمیز کلیه، در سال 1954 در بوستون و پاریس در بیمارستان بریگهام توسط جوزف موری و همکارانش بر روی دو قلو های همسان (رونالد و ریچارد) انجام گرفت. (Petechuk D, 2006) اولین پیوند کلیه در ایران در سال 1346 شمسی در شیراز انجام شد.

 

( Wishart DS, 2008, Ghods AJ, 2002)

 

[1] End Stage Renal Disease

 

[2] Human Leukocyte Antigene