انقلاب اطلاعاتی دهه های اخیر با تحت تاثیر قرار دادن جنبههای مهمی از زندگی بشر، مفاهیم زیادی را متحول ساخته است. یکی از این تحولات در دنیای تجارت و نیز سازمانهایی است که از اطلاعات به صورت راهبردی بهره میبرند. گشترش حوزههای تجاری از مناطق محدود به مناطق نامحدود از طریق اینترنت در واقع زمینه ساز ظهور پدیده تجارت الکترونیکی بوده است. سرعت رشد تجارت الکترونیکی به نحوی است که با گذشت زمان اندکی، حجم زیادی از مبادلات کالا را از آن خود کرده است و با سرعت زیادی در حال افزایش است. این تحولات در پردازش و انتقال اطلاعات، نه تنها موجب تغییر در روش انجام مبادلات تجاری شده بلکه، با تغییر اصول حاکم بر تجارت موجب گردیده معیارهای جدیدی برای موفقیت سازمان ها مطرح شوند.
دلایلی چون حذف و یا کاهش موانع ورود به دنیای تجارت الکترونیکی، افزایش قدرت مشتریان در شناسایی و انتخاب محصولات، دسترسی سریع آنان به حجم وسیع اطلاعات، موجب گردیده که عوامل برتری و موفقیت در شیوههای سنتی تجارت، کارایی خود را در از دست بدهند. این تحول، موجب شده، اطلاعات و نیز دسترسی به موقع به آن به عنوان کلیدی ترین ابزار قدرت در دنیای رقابت عامل حذف یا بقای یک سازمان تجاری محسوب شود. در نتیجه این تغییرات
مزیتهای اقتصادی و عوامل شکست و موفقیت سازمانهای تجاری نیز تغییر یافته است.
مزیت رقابتی ماندگاری سازمانهای تجاری، جای خود را از قیمت فروش محصولات به عامل مدیریت ارتباط با مشتری داده است. بقا و تداوم حیات شرکتها در گرو شناسایی و جذب مشتریان جدید و حفظ مشتریان موجود میباشد. در نتیجه دستیابی به مشتریان وفادار و حفظ آنان، از اهمیت بسیار بیشتری برخوردار است. از آنجا که جذب مشتریان جدید، ایجاد رابطه مناسب با مشتریان، تلاش در حفظ مشتریان فعلی و شناخت نیازهای آنان از مهمترین مزایای رقابتی محسوب میگردند، هر سازمان تجاری که قادر به انجام این مهم نباشد محکوم به شکست است. لذا برای هر سازمان تجاری، مدیریت ارتباط با مشتری ارزش حیاتی دارد. بنا به این دلیل سیاست همه سازمانها اعم از تجاری و غیر تجاری در جهت مشتری محوری تغییر کرده است. لذا اصلی ترین عامل موفقیت یک سازمان تجاری، ایجاد روابط مستحکم با مشتریان است.
در تجارت الکترونیکی، عامل بقای یک سازمان، مشتریهای آن محسوب میشوند لذا هر سازمان تجاری تمام توان خود را برای ایجاد رابطه مناسب با آنان به کار بسته و از تمامی امکانات خود برای افزایش رضایت مشتریان موجود، برطرف کردن عوامل عدم رضایت مشتریان و جذب مشتریان جدید استفاده میکند.
در کشور ایران، به دلیل فراهم شدن زیر ساختهای مناسب برای معاملات اینترنتی و یا خرید های تحت شبکه ای در سال های اخیر موج جدیدی از مشتریان بالفعل و بالقوه تشکیل شده اند. از این رو ارائه تحلیل مناسب و تدوین استراتژی هماهنگ با نیازهای مشتریان در جهت حداکثر جذب و حداقل دفع مشتری بیش از هر زمان دیگر از اهمیت برخوردار میگردد. به همین دلیل استفاده از ابزار، تکنیک ها و
سیستم های جدید به منظور مدیریت بهتر روابط با مشتری امری الزامی به نظر میرسد.
یکی از تکنیک ها ی مطرح در دهه های اخیر، در جهت حفظ مشتریان، استفاده از ابزار داده کاوی برای تحلیل بهتر مشتریان و شناسایی نیازهای بالفعل و بالقوه آنهاست، سازمان می تواند از داده کاوی برای تحلیل پایگاه اطلاعاتی مشتریان و توسعه پروفایل آماری از ترجیحات آنها برای محصول یا خدمات استفاده نماید. به وسیله پیشنهاد این محصولات و خدمات،
بر اساس نیاز واقعی مشتریان، در هزینه ترفیعات، تبلیغات و پیشنهاداتی که در غیر این صورت غیر سود آور میبودند
صرفه جویی میکند.
مدیران سازمان نیازمند این هستند تا بر روی مشتریانشان تمرکز نمایند که این امر از طریق یادگیری بیشتر در رابطه با آنها مقدور میشود. با آشکار شدن الگوی رفتاری مشتریان، سودآوری هر کدام از آنها مشخص شده و سازمان
می تواند کسب و کار خود را را با استفاده پیشنهاد خدمات و محصولات جدید برای هر کدام از مشتریان توسعه دهد. سازمان با بررسی الگوی هر کدام از مشتریان قادر خواهد بود نیازمندیهای هر کدام از مشتریان را مشخص ساخته و با تبیین این الگوی رفتاری، استراتژیهای مناسبی را برای نگاهداشت آنها اتخاذ نماید. از این رو داشتن مدل مناسبی برای تحلیل و بررسی الگوی رفتاری مشتریان از اهمیت بالایی برخوردار خواهد بود.
2.1 . هدف تحقیق
مجموعهی دادههای موجود در شركتهای تجاری همواره و در طول دو دهه گذشته به سرعت رشد كرده اند. با افزایش رشد محسوس مجموعه دادهها، نیاز به تجزیه و تحلیل های پیچیده تر و سریعتر برای استخراج اطلاعات با كیفیت بیشتر نیز افزایش یافته است. علاوه بر این در دنیای پویا و رقابتی تجاری امروز، تاكید بیشتری بر استفاده سازمانی گسترده از اطلاعات تدوین شده و فرموله كردن تصمیمات وجود دارد. افزایش فعالیت های درون سازمانی كه نیاز به تجزیه و
تحلیل های پیچیده دارد، روش های قدیمی تحلیل و جمع آوری دادهها را به چالش كشیده است.
در حین افزایش حجم دادهها، تنوع نرم افزارها و سیستمهای كامپیوتری كه در سازمانها استفاده میشود نیز افزایش یافته است. علاوه بر این در سازمانهای هولدینگ نیز بخشهای مختلفی وجود دارد كه برای پشتیبانی نیازهای داده ای خود، سیستم های مختص به خودشان را دارند. برای مثال در داخل یک سازمان، سیستم های جداگانه ای برای واحد فروش، واحد حسابداری و واحد اداری وجود دارد. هر بخش نرم افزارهای جداگانه ای دارد و انواع مختلفی از دادهها را جمع آوری میكند و در نتیجه به پایگاه دادههای خود وابستگی بسیاری دارند. در چنین سازمانی با وجود ساختار های
داده ای ناهمگون از بخشهای مختلف، تجزیه و تحلیل اطلاعات در سراسر سازمان دشوار خواهد بود. از طرفی دسترسی و برقراری ارتباط به هریک از این سیستم های توزیع شده و خود مختار برای یک مدیر اجرایی غیر ممكن و پیچیده است. بنابراین با توجه به گرایش كاربران تجاری به دسترسی اطلاعات از سراسر سازمان برای تصمیم گیری، چارچوب جدیدی برای سازماندهی اطلاعات شركتهای بزرگ مورد نیاز است. این چارچوب جدید تصمیم گیری را برای تحلیلگران تجاری كه وظیفه تجزیه و تحلیل اطلاعات از سراسر بخشهای مختلف داخل سازمان را به عهده دارند، تسهیل میبخشد.
بنابراین با توجه به تغییرات سریع فضای كسب و كار مدیران ارشد سازمانها باید در زمان های كوتاه تصمیم های بنیادی بگیرند و سازمانها باید بتوانند در هر لحظه تصمیمات استراتژیک را به مرحله اجرا در آورند برای رسیدن به این مهم
داشتن اطلاعات دقیق، سالم و لحظه ای از ابزارهای اصلی تصمیم سازی مدیران است. از طرفی روند تشدید رقابت و كاهش نرخ وفادارای مشتریان باعث شده است كه استراتژی سازمان از رویكرد محصول محوری به نگرش مشتری محوری و در واقع نگرش از بیرون به درون تغییر یابد. برای پیشبرد این هدف درك نیاز های مشتری و نه تمركز بر مشخصات محصول اهمیت دارد. در چنین حالتی با تغییر این استراتژی، شناخت الگوی رفتار مشتری از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود. كه در نهایت به درك ساز و كار های كسب سود بیشتر از ناحیه مشتریان و حفظ گروه های سود آور می انجامد.
در این پروژه بر اساس طول عمر ارزش مشتری و مولفه های مدل RFM، سیستم خبره ای طراحی می شود که مشتریان را در نهایت به دو دسته مانا و غیر ماندگار بخش بندی می نماید.
مدیریت زنجیره تامین، یكی از استراتژی های رقابتی مهم برای افزایش بهرهوری و سوددهی در هر سازمان است. مفهوم «مدیریت زنجیره تامین» منجر به تغییر تفکر مدیران در جهت یکپارچهسازی تمام مراحل تهیه و توزیع کالا و خدمت می شود. این نوع نگرش نه تنها مدیران را مجبور می کند که کارکرد های سازمان خود را کارا و بهرهور نمایند، بلکه باید منافع کلیه حلقههای زنجیره عرضه را نیز مدنظر قرار دهند. چون ناکارآمدی هر یک از آنها روی کل زنجیره اثر منفی دارد. نگرش مدیریت زنجیره عرضه با مدیریت سنتی که قبل از آن متداول بود، کاملا متفاوت است. در مدیریت سنتی هدف بهینهسازی در درون مرزهای یک حلقهی زنجیره است در حالی که در مدیریت زنجیرهی عرضه، بهینهسازی کل زنجیره مدنظر است. نتیجه این هماهنگی و یکپارچگی در حلقههای زنجیره عرضه، ارائه کالا و خدمت با هزینه ی کمتر و کیفیت بهتر میباشد.
در مدیریت سنتی پیکاری همیشگی بین دو حلقهی پیاپی زنجیره در میان بود. مثلا تولیدکننده و توزیعکننده همیشه به دنبال قیمت مطلوبتر و نگهداشت موجودی کمتر بودند. در حالی که شاید این پیکار به تضعیف یا نابودی هر دوی آنها بیانجامد. پیامد این کار پیدایش یک اختلال در کل زنجیره است که همهی حلقهها از آن آسیب میبینند. پس بهینه سازی هر یک از زیرسیستمها به بهینه سازی کل سیستم منجر نمی شود. اما در مدیریت زنجیره تامین با دید کلنگر به سیستم از بروز چنین مشکلاتی جلوگیری می شود. این امر نیازمند همکاری و هماهنگی بین تمام حلقههای زنجیرهی عرضه و روشهای جدید برنامه ریزی میباشد و دانش مدیریت زنجیره تامین به دنبال گسترش این رویکرد است [1]. پورتر زنجیره تامین را شامل همهی فعالیتهای مورد نیاز برای ارائه یک خدمت یا محصول به مشتری نهایی میداند. از دیدگاه او به زنجیره تامین، مراحل ساخت و توزیع به عنوان قسمتی از جریان کالا و خدمات افزوده
می شود. به عبارت دیگر با این رویکرد، زنجیره تامین در بر گیرنده سه حوزه تدارک، تولید و توزیع
میگردد [2]. این رویکرد می تواند تمام مراحل ایجاد ارزش در طول زنجیره را شناسایی و جایگاه آن را بررسی نماید. [1] [2] [3]
صنعت مرغداری دومین صنعت بعد از صنعت نفت كشور است. بر اساس آمار فائو صنعت مرغ ایران رتبهی هفتم در تولید مرغ در جهان را داراست [3]. با وجود گستردگی واحدهای تولید و اهمیت آن در سبد غذایی مردم، این صنعت در كشور ما با مشكلات فراوانی روبرو است که در نوسان و افزایش قیمت گوشت مرغ خود را نشان میدهد و آنها را میتوان در دو دسته کلی برشمرد: (1) ضعف مدیریت مرغداریها و عدم تمایل به آموزش در مدیران سنتی، بالا بودن دوره پرورش، عدم فعالیت و یا نیمهفعال بودن بسیاری از واحدهای تولیدی، فقدان مدیریت واحد در زنجیره تولید، نوسان تولید در جوجه یک روزه، مستقل بودن واحدهای تولیدی و عدم وجود سیستم قراردادی (2)
هزینه بالای تولید به دلیل بالا بودن ضریب تبدیل، تجهیزات قدیمی، مصرف انرژی بالا، نوسان قیمت نهادههای دان، عدم استفاده کامل از دان پلت.
نوسانات قیمت گوشت مرغ و نهاده های آن چالش های اساسی این صنعت است كه هر ساله موجب عدم تعادل در بازار میگردد و چاره جویی برای كاهش این نوسانات یكی از نگرانیهای دولت است. این نوسانات می تواند تابعی از عوامل عرضه مانند تغییرات قیمت عوامل تولید و یا تقاضای مصرف كنندگان باشد. از این رو با وجود تلاش هایی كه دولت برای تنظیم بازار برداشته، اما هنوز به موفقیت قطعی كامل در تنظیم بازار این محصول دست نیافته است [4].[4]
گوشت مرغ به دلایل گوناگون اقتصادی و بهداشتی از جایگاه ویژهای در بین اقلام مختلف پروتئین حیوانی برخوردار است. این امر به نوبه خود، رشد و گسترش صنعت مرغداری در ایران و جهان را به همراه داشته است به گونه ای كه تولید گوشت مرغ در ایران از 42 هزار تن در سال 1344 به رقم 1871 هزار تن در سال 1391 افزایش یافته و از این جهت رتبه هشتم را در بین كشورهای تولید كننده این محصول دارد. همسو با افزایش تولید، سرانه مصرف این محصول نیز از 18 كیلوگرم در سال 1350 به رقم 24.4 كیلوگرم در سال 1390 رسیده است و از متوسط سرانه مصرف گوشت مرغ در دنیا (14كیلوگرم) نیز بیشتر میباشد [3].[3]
صنعت مرغداری به دلایل گوناگونی از جمله سرعت بالای رشد طیور در زمان كوتاه نسبت به سایر دامها، ضریب تبدیل غذایی پایین، امكان تولید در تمام شرایط آبوهوایی، سرمایه پایین نسبت به سایر صنایع دامپروری دارای اولویت است. افزون بر این، مصرف گوشت مرغ از لحاظ جنبه های بهداشتی نیز به دلیل عدم امكان انتقال سریع بیماریهای میكروبی، ویروسی و انگلی به انسان، ارزش غذایی بالا، تركیب مناسب اسیدهای آمینه ضروری، ضریب هضم بالا و کلسترول پایینتر نسبت به گوشت قرمز برتری دارد. همچنین، شایان ذكر است كه این صنعت در سالهای اخیر پیشرفت های فناوری وسیعی در زمینه اصلاح ژنتیكی طیور داشته كه از لحاظ كمی و كیفی تولید را تحت تاثیر قرارداده است. اما به رغم این اهمیت و كوشش های دولت در حمایت از این صنعت، تولیدات این بخش هنوز برای تقاضای داخلی هم کافی نیست.
بررسیهای انجام شده توسط مركز پشتیبانی طیور شركت سهامی پشتیبانی امور دام كشور نشان
میدهد كه به طور متوسط حدود 60 درصد هزینه تولید یک كیلوگرم گوشت مرغ اختصاص به هزینه خوراک (دان) دارد. در بین اقلام مختلف تشكیل دهنده غذای مرغ، ذرت، كنجاله سویا به طور متوسط 62 تا 70 درصد از هزینه خوراك مرغ را تشكیل میدهد. آنچه بر اهمیت ذرت، كنجاله سویا، ذرت به عنوان نهاده های اصلی صنعت مرغداری می افزاید، آن است كه این اقلام عمدتاً وارداتی بوده و نوسانات ناشی از قیمت واردات این محصولات همواره باعث نوسانات شدید قیمت محصول نهایی این صنعت (گوشت مرغ) گردیده است. به رغم تلاش های صورت گرفته، صنعت مرغداری كشور هنوز نوسانات شدید قیمت نهاده های تولید و عدم كنترل مناسب قیمت آنها را از یک سو و كنترل شدید قیمت محصول تولیدی (گوشت مرغ) را از سوی دیگر تجربه میكند، كه این امر به نوبه خود موجب كاهش سود تولید كننده و عدم رغبت به سرمایه گذاری در این بخش میگردد [5].[5]
1-2 تعریف مساله و بیان موضوع
در این پژوهش ضمن بررسی عوامل گوناگون موثر بر عملکرد زنجیره تامین و شناسایی متغیرها، تلاش خواهد شد تا با ارائه مدلی شبیه سازی شده از زنجیره ارزش و ارزیابی صحت مدل با اطلاعات در دسترس صنعت مرغ کشور، آثار تغییر عوامل تاثیرگذار در زنجیره ارزش مرغ بررسی و نتایج به کارگیری سیاستهای گوناگون برای بهبود تولید ارزیابی شود. مساله این طور تعریف می شود که با توجه به وجود ظرفیت های فراوان در صنعت مرغ که طی سالهای گذشته ایجاد شده است کشور ما هنوز بخش قابل توجهی از نیازهای داخلی خود را از خارج از کشور وارد می کند. نوسان قیمت مرغ باعث شده بسیاری از کسانی که در این صنعت مشغول به کار بوده اند زیان ببینند و مانند گذشته با تمام توان خود فعالیت نکرده یا اینکه واحدهای خود را تعطیل کنند. چالشهای پیشروی صنعت مرغ را میتوان اینگونه دستهبندی کرد.
/ 148
5ـ2) نتایج قابل تفسیر از تحلیل عاملی سازه های تحقیق در بررسی وضعیت موجود/148
5ـ3) بررسی وضعیت موجود صنعت هوایی ایران/150
5ـ4) نتایج قابل تفسیر از تحلیل عاملی سازه های تحقیق در بررسی میزان اهمیت شاخص ها/152
5ـ5) جمع بندی و نتیجه گیری تحقیق/ 155
5ـ5ـ1) مهمترین موانع و چالش ها/156
5ـ5ـ2) راهکارهای تسهیل کننده فرایند تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته/157
5ـ6) پیشنهادات برای تحقیقات آینده /158
فهرست اشکال
شکل1.1: روش گردآوری داده ها/17
شكل1.2: فعالیتهای كلیدی فرایند نوآوری در طول عمر پروژه/27
شکل3.2 : مقایسه رویکردهای قدیمی و جدید توسعه/55
شکل 4.2: مدل یکپارچه توسعه محصول جدید/56
شکل 5.2: مدل “آزمون پس از هر مرحله”، کوپر/57
شکل6.2: هواپیمای ایران 140/68
شکل 7.2: (الف) هواپیمای پرستو؛ (ب) جت آموزشی تذرو/69
شکل8.2: (الف) هواپیمای آوا 202؛ (ب) هواپیمای آوا 303/70
شکل 9.2: شکل 12.2: (الف) هواپیمای پرندۀ آبی؛ (ب) هواپیمای فجر 3/70
شکل 10.2: (الف) فجر 22؛ (ب) جت آموزشی کوثر/71
شکل 11.2: هواپیمای فائز/71
شکل 12.2: (الف) شباویز؛ (ب) شاهد 278/72
شکل 13.2: شاهد 285/72
شکل 14.2: هواپیمای بدون سرنشین (الف) ابابیل؛ (ب) مهاجر/73
شکل 15.2: هواپیمای بدون سرنشین (الف) رعد؛ (ب) صاعقه/74
شکل 16.2: هواپیمای بدون سرنشین (الف) کرار؛ (ب) فراز 2/74
شکل 17.2: معرفی طیف محصولات صنایع هوایی در سطح جهانی/75
شکل 18.2: مدل مفهومی تحقیق/81
شکل 1.4: درصد پاسخ دهندگان به تفکیک جایگاه سازمانی/96
شکل 2.4: درصد پاسخ دهندگان به تفکیک مدرک تحصیلی/97
شکل3.4: درصد پاسخ دهندگان به تفکیک میزان تجربه کاری/98
شکل 4.4: درصد پاسخ دهندگان به تفکیک میزان سن/99
شکل 5.4: فرایند تحلیل آماری مطالعات میدانی مربوط به این تحقیق/102
فهرست جداول
جدول 1.2: مراحل توسعه محصول جدید/51
جدول 2.2: یک مدل “آزمون پس از هر مرحله” در صنعتی خاص/60
جدول 3.2: وجوه اشتراك سیستمهای توسعه/64
جدول 4.2: جمع بندی نهادهای درگیر در فرایند تجاری سازی/76
جدول 6.2: شاخص های تعریف شده برای بررسی مولفه های مراحل تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته/79
جدول 1.3: گام های اجرایی تحقیق/86
جدول 2.3: مولفه ها و شاخصهای مراحل مناسب تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته/87
جدول3.3: مولفه ها و شاخصهای نهادهای درگیر در فرایند تجاری سازی محصولات/88
جدول 4.3: شاخصهای مولفه فناوری های نرم(T)/89
جدول 1.4: نحوه امتیاز بندی سوالات در پرسشنامه مربوط به میزان اهمیت/95
جدول2.4: نحوه امتیاز بندی سوالات در پرسشنامه مربوط به وضعیت موجود/95
جدول 3.4: ترکیب پاسخ دهندگان به تفکیک جایگاه سازمانی/96
جدول 4.4: ترکیب پاسخ دهندگان به تفکیک مدرک تحصیلی/97
جدول 5.4: ترکیب پاسخ دهندگان به تفکیک میزان تجربه کاری/97
جدول 6.4: ترکیب پاسخ دهندگان به تفکیک میزان سن/98
جدول 7.4: آزمون های آماری انجام شده در این تحقیق/101
جدول 8.4: تحلیل وضعیت موجود هر یک از شاخصهای مربوط به پژوهش/103
جدول 9.4: شاخصهای برازش مدل اندازه گیری /110
جدول 10.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به مولفه های تحقیق/111
جدول 11.4: میانگین رتبه های مربوط به مولفه های تحقیق/112
جدول 12.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه شناسایی و بررسی بازار/112
جدول 13.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه شناسایی و بررسی بازار/113
جدول 14.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه به کارگیری استراتژی مناسب جهت ایجاد تقاضا در بازار/113
جدول 15.4: میانگین رتبه های مربوط به عوامل مولفه به کارگیری استراتژی مناسب جهت ایجاد تقاضا در بازار/114
جدول 16.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه ایده پردازی و غربالگری ایده/114
جدول 17.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه ایده پردازی و غربالگری ایده/114
جدول 18.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه امکان سنجی پارامترهای تحقیق و توسعه/ 115
جدول 19.4: میانگین رتبه های مربوط به عوامل مولفه امکان سنجی پارامترهای تحقیق و توسعه/115
جدول 20.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه طراحی محصول/116
جدول21.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه طراحی محصول/116
جدول 22.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه ایجاد تجهیزات و زیرساخت/116
جدول 23.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه ایجاد تجهیزات و زیرساخت/117
جدول 24.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه ساخت نمونه اولیه و آزمایشی/117
جدول 25.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه ساخت نمونه اولیه و آزمایشی/117
جدول 26.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه تولید صنعتی محصول و ورود به بازار/118
جدول 27.4: میانگین رتبه های مربوط به به شاخص های مولفه تولید صنعتی محصول و ورود به بازار/118
جدول 28.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی/118
جدول 29.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی/119
جدول 30.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه دولت/119
جدول 31.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه دولت/119
جدول 32.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه نهادهای میانجی/120
جدول 33.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه نهادهای میانجی/120
جدول 34.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه صنایع همکار/121
جدول 35.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه صنایع همکار/121
جدول 36.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه فناوری های نرم/121
جدول 37.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه فناوری های نرم/122
جدول38.4: تحلیل میزان اهمیت هر یک از شاخصهای مربوط به تحقیق/123
جدول 39.4: شاخصهای برازش مدل اندازه گیری /128
جدول 40.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به کلیه مولفه های موثر/130
جدول41.4: میانگین رتبه های مربوط به به کلیه مولفه های موثر/130
جدول 42.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای شناسایی و بررسی بازار/131
جدول 43.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای شناسایی و بررسی بازار/131
جدول 44.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای به کارگیری استراتژی مناسب جهت ایجاد تقاضا در بازار/132
جدول45.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای به کارگیری استراتژی مناسب جهت ایجاد تقاضا در بازار/132
جدول 46.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه ایده پردازی و غربالگری ایده/132
جدول 47.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه ایده پردازی و غربالگری ایده/133
جدول 48.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخصهای مولفه امکان سنجی پارامترهای تحقیق و توسعه/133
جدول 49.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخصهای مولفه امکان سنجی پارامترهای تحقیق و توسعه/134
جدول50.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه طراحی محصول/134
جدول 51.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه طراحی محصول/135
جدول 52.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه ایجاد تجهیزات و زیرساخت /135
جدول 53.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه ایجاد تجهیزات و زیرساخت/135
جدول 54.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه ساخت نمونه اولیه و آزمایشی/136
جدول 55.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه ساخت نمونه اولیه و آزمایشی/136
جدول 56.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه تولید صنعتی محصول و ورود به بازار/137
جدول 57.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه تولید صنعتی محصول و ورود به بازار/137
جدول 58.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی/137
جدول 59.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی/138
جدول 60.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه دولت/138
جدول61.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه دولت/139
جدول 62.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه نهادهای میانجی/140
جدول 63.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه نهادهای میانجی/140
جدول 64.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه صنایع همکار/141
جدول 65.4: میانگین رتبه های مربوط به شاخص های مولفه صنایع همکار/141
جدول 66.4: نتایج آزمون فریدمن مربوط به شاخص های مولفه فناوری های نرم/141
جدول67.4: میانگین رتبه های مربوط به مربوط به شاخص های مولفه فناوری های نرم/142
جدول 68.4: مقایسه میانگین شاخص ها در دو وضعیت موجود و مطلوب/143
جدول 1.5: میزان اهمیت سازه های مختلف در فرایند تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته /148
جدول 2.5: میزان اهمیت مولفه های مختلف در مراحل تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته /149
جدول 3.5: میزان اهمیت مولفه های مختلف در نهادهای درگیر در فرایند تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته/149
جدول 4.5: میزان اهمیت شاخص ها در فناوری های نرم/149
جدول 5.5: میزان اهمیت سازه های مختلف در فرایند تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته /152
جدول 6.5: میزان اهمیت مولفه های مختلف در مراحل تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته /153
جدول 7.5: میزان اهمیت مولفه های مختلف در نهادهای درگیر در فرایند تجاری سازی محصولات با فناوری پیشرفته/153
جدول 8.5: میزان اهمیت شاخص ها در فناوری های نرم/154
1ـ1) بیان مسئله:
تجاری سازی مقوله مهمی هم در تئوری و هم در عمل است. بحران رقابت دهه 70 و 80 در ایالات متحده، نه بحران خلق ایده های علمی و تکنولوژیک نوین که بحران تبدیل کردن آنها به کاربردهای تجاری بود. ابتکارات بدون کاربرد یا با کاربرد محدود ممکن است تا حدودی برای شخص مبتکر و یا جامعه مفید باشد اما اهمیت آن زمانی مشخص می شود که این ابتکارات به صورت کاربرد تجاری در آیند (شان،2001).
تجاریسازی، که یکی از ارکان موفقیت کسب و کارهای نوپا می باشد، در بین مبتکرین ایرانی از جایگاه مطلوبی برخوردار نیست و اگر برخی از آنها به فرایند تجاری سازی توجه می کنند، این توجه سطحی بوده و عمیق نمی باشد. متاسفانه در کشور ما در زمینه تجاری سازی تکنولوژی کوتاهی زیادی تا بحال صورت گرفته و حتی از لحاظ پژوهشی نیز به آن توجه درخوری نشده است. در فرایند توسعه تکنولوژی، یکی از مراحلی که در کشورهایی مثل ایران به آن کم توجه شده، مرحله تجاری سازی تکنولوژی می باشد. در کشور ما بعلت وجود نیروی انسانی خوش فکر و خلاق، ایده های خوبی در مرحله تحقیقاتی (چه در سطح دانشگاهی و چه در سطح تجربی و کارگاهی) ارائه می شود، اما متاسفانه اکثرا در همان حد متوقف شده و مراحل بعدی برای وارد کردن ایده ها به مرحله تولید، انجام نمی گیرد. بعد از انقلاب نیز تلاش های زیادی در این جهت صورت گرفته ولی به نظر می رسد به دلایل ریشه ای نهفته در اقتصاد کشور و سایر معضلات ساختاری، سیاسی و غیره آن، هنوز مرحله تجاری سازی نهادینه نشده است. مشکلات اقتصادی و معیشتی و عدم اشتغال با وجود درآمدهای قابل توجه نفتی و سایر مزیت های ملی نشان از این معضلات ریشه ای می دهند .
فرایند تجاری سازی برای تبدیل مواد خام و یا پژوهش های دانشگاهی به فناوری های اقتصادی و کاربردی لازم است. به ویژه در کشورهای جهان سوم که به دلیل عدم توانایی در تبدیل ایده های پژوهشی و علمی به فناوری های کاربردی به تجاری سازی توجهی ندارند. با اینکه ایران کشوری است که خلق ایده در آن زیاد است اما نمی تواند به طور کارا و موثری برای استفاده این ایده ها در صنایع و در حالت کاربردی سرمایه گذاری کند و به دانشگاهیان و محققین بها و انگیزه کافی برای خلق ایده و تجاری سازی آن نمی دهد.کشور ما به دلیل عدم مطابقت بین استراتژی ها و راهبردها و نیازهای صنایع نتوانسته است تجاری سازی را به طور موفقی به مرحله اجرا درآورد. از آنجایی که در بسیاری از سازمان ها تجاری سازی فناوری امری مشکل در فرایند توسعه فناوری و نوآوری است این سوال پیش می آید که فعالیت این حوزه چگونه باید باشد؟ما باید با ایجاد هماهنگی و یکپارچه سازی بین فعالیت ها در حوزه صنعت و دولت و همچنین حوزه های علمی و تحقیقاتی میزان موفقیت تجاری سازی را ارتقا دهیم. به ویژه باید نقش دولت در این فرایند تعدیل شده باشد. . از آن جا که سرمایه گذاری دولتی در بخش R&D ، شرکت ها و نهادهای خصوصی ،و پایه تحقیقاتی قوی نقش مهمی را در انتقال تکنولوژی و تجاری سازی ایفا می کنند پس برای پیشبرد تجاری سازی در صنایع کشورمان نیز باید در مرحله اول به این امور توجه کرد و همچنین یکی از عواملی که باید مورد توجه قرارگیرد ارتباط میان دانشگاه و صنعت است که متاسفانه توجه لازم به آن نمی شود.در کنار این عوامل، بایستی به سیستم نوآوری بخشی و همچنین سیستم نوآوری باز نیز توجه نمود.
نظام نوآوری بخشی همانطور که از آن پیداست، تمرکز این دیدگاه بر یک بخش است و آن را به عنوان هسته اصلی تحلیل خود در نظر میگیرد. در واقع تفاوتهای ماهیتی و ساختاری بخشهای مختلف فناورانه باعث می شود که این ایده به ذهن برسد که ارزیابی و تحلیل نوآوری در سطح بخشی بسیار کاراتر خواهد بود. برسچی و مالربا این مفهوم را برای ارزیابی و تحلیل نوآوری در سطح بخشی ارائه دادند و آن را تحت عنوان نظام بخشی نوآوری و تولید، اینگونه تعریف کرده اند (برسچی و مالربا 1997):
“نظام بخشی نوآوری و تولید عبارتست از مجموعه ای از محصولات جدید و موجود که برای استفاده در حوزه خاصی میباشند و مجموعه ای از بازیگران که دارای تعاملات بازاری و غیربازاری در زمینه خلق، تولید و فروش آن محصولات میباشند. یک نظام بخشی، دربرگیرنده پایه دانشی، فناوریها، ورودی ها و تقاضا (موجود و بالقوه) است. بازیگران تشکیلدهنده یک نظام بخشی عبارتند از: سازمانها و افراد (مصرف کنندگان، کارآفرینان و دانشمندان). سازمانها ممکن است شرکتها باشند (مانند استفاده کنندگان، تولیدکنندگان و تأمینکنندگان ورودی ها) و یا ممکن است سازمانهای غیرشرکتی باشند (دانشگاهها، مؤسسات مالی، آژانسهای دولتی، اتحادیههای تجاری، مؤسسات فنی و غیره)، علاوه براین ممکن است که زیرمجموعههایی از سازمانهای بزرگ باشند (مانند بخشهای تحقیق و توسعه و تولید سازمانها) و یا مجموعه ای از سازمانها باشند (مانند انجمنهای صنعتی). هر کدام از این بازیگران با ویژگیهای خاصی مشخص میشوند مانند: فرایندهای یادگیری، توانمندیها، اعتقادات، اهداف، ساختار و رفتارهای سازمانی. این بازیگران از طریق فرایندهای ارتباطی، تبادلی، همکاری، رقابت و فرماندهی با یکدیگر به تعامل میپردازند و تعاملات آنها به وسیله نهادها (قوانین و قواعد) شکل داده می شود. در طول زمان، یک نظام بخشی از طریق تکامل همزمان عناصر مختلف آن، دچار فرایندهای تغییر و تحول می شود.” (برسچی و مالربا 1997)
درواقع مسئله این است که چگونه باید ایده های خلق شده در صنایع کشور از قبیل صنایع هوایی، و در حوزه R&D را تجاری سازی کرد. چه مشکلاتی در این صنعت و حوزه وجود دارد ؟ چه فعالیت هایی در این صنعت برای تجاری سازی محصولات انجام می شود؟ چگونه می توان در سطح بنگاه این مشکلات را برطرف کرد؟آیا ایده های خلق شده براساس نیازهای کشور شکل می گیرد؟ و اینکه صنایع مرتبط چگونه و در چه اندازه ای می توانند این امر را در این حوزه میسر سازند. چگونه باید شرایط لازم را برای ایجاد و پیشبرد این امر در این حوزه ایجاد کرد.
هدف از انتخاب این موضوع بررسی تجاری سازی فناوری و محصولات و نتایج تحقیقاتی در این صنعت (صنعت هوایی) و بررسی مشکلات آن است. اینکه در نتیجه بررسی این موضوع در این حوزه ، چه تلاش هایی باید در این حوزه انجام گیرد و با توجه به عوامل موفقیت در تجاری سازی چه عملکردی صورت گیرد.
امروزه، ما در مورد تجاری سازی علم و فناوری سخن می گوییم که اساس فرصت های بیشماری برای ایجاد محصولات و فرایندهای جدید و یا بهبود موارد قدیمی است. فرصت های کسب و کار و توسعه در حوزه فناوری بسیار زیاد است و بهره برداری از آنها تنها نیازمند کارآفرینان، سرمایه گذاران و رهبران سیاسی است که این فرصت ها را پیگیری نمایند.در واقع، عدم توجه به تجاریسازی اختراعات، مانع ورود نوآوریها، خلاقیتها و ایدهها به عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه می شود.افزایش حجم تجارت جهانی در دو دهه اخیر و رسیدن آن به مرز 31 تریلیون دلار عمدتاً ناشی از تجاری شدن دستاوردهای پژوهشی و ابتکارات است. نگاهی به تركیب صادرات تعدادی از كشورهای دنیا – به ویژه كشورهای صنعتی و نوصنعتی – نشان می دهد كه بیش از 30 تا 40 درصد اقلام صادراتی آنها را فرآورده هایی تشكیل می دهد كه حاصل تجاری شدن یافته های پژوهشی هستند .
اما بدون شک یکی از چالش های مبتکرین علمی بعد از تبدیل کردن ایده خود به واقعیت، وارد کردن اختراع به صحنه جامعه و در واقع تجاری سازی آن اختراع است تا همگان بتوانند از کاربردهای این ابداع بهره مند شوند. تکنولوژی از هر نوع که باشد یک نوع سرمایه گذاری محسوب می گردد. هر سرمایه گذاری باید بتواند بازگشت سرمایه مناسبی داشته و ریسک آن قابل قبول باشد. برگشت سرمایه تکنولوژی از طریق فروش و یا تبدیل به یک محصول (کالا یا خدمت) عملی می گردد.
[1] Commercialization
آلودگی مراتع و تجمع پتانسیل سمی فلزات در حیوانات چرا کننده می تواند در خاک که به طور طبیعی غنی از فلزات میباشد، رخ دهد (مارتین و کوقتری[1]، 1982). این آلودگی به طور اتفاقی یا از طریق دستکاری بشر در طبیعت (هاوارد و برسفورد[2]، 1994) و یا استفاده طولانی مدت از لجن فاضلاب به عنوان کود صورت میپذیرد (ویلینسون[3] و همکاران، 2001). فلزات سنگین آلودگیهای پایداری هستند و برخلاف آلودگیهای آلی تجزیه نمیشوند.
در طول چند دهه اخیر سطح فلزات سنگین در هوا، خاک و آب در مناطق شهری و در محدوده شهر افزایش یافته است و سبب افزایش آلودگیهای زیان بار برای محصولات غذایی، چمنزارها و بقیه منابع خوراکی برای حیوانات مزرعه شده است (فونتمونت و وب[4]، 1975). با توجه به غلظت فلزات سنگین آنها میتوانند سبب تحریک یا بازدارندگی در طیف وسیعی از آنزیمها شده و با دخالت در واکنشهای شیمیایی، سمیت را به دنبال داشته باشند (فایکزوا و فایکز[5]، 2002).
کادمیوم یک عنصر شیمیایی با علامت اختصاری Cd و عدد اتمی 48، در گروه IIB، دوره تناوب 5 و یک فلز نرم، سفید مایل به آبی که در سال 1817 توسط استرومایر که یک متخصص متالوژی در آلمان بود کشف شد (همپل[6]، 1998). کادمیوم برای تعداد زیادی از موجودات زنده، از جمله انسان بسیار مضر است و به عنوان مادهای با قابلیت بیماریزایی در انسان، در فهرست مواد سمی آژانس محافظت از محیط زیست[7] معرفی شده است. آثار سمی این عنصر در انسان از مصرف مکرر گیاهانی که حاوی بیش از سه میلیگرم کادمیوم در کیلوگرم هستند، بروز می کند. ماندگاری این فلز در بدن انسان طولانی است به طوریکه نیمه عمر این فلز در بدن انسان بیست سال میباشد (پرانکل[8] و همکاران، 2005).
کادمیوم از راههای مختلفی وارد منابع خاک و آب میگردد که مهمترین راه ورود آن، مصرف کودهای فسفاته میباشد که از جمله آن میتوان به دیآمونیوم فسفات و سوپر فسفات تریپل اشاره نمود. میزان مجاز کادمیوم برای کودهای فسفاته 25 میلیگرم بر کیلوگرم در نظر گرفته شده است. اگر میزان کادمیوم در خاک به 5/1 کیلوگرم در هکتار برسد، هر نوع گیاهی در آن خاک تولید شود قابل استفاده برای انسانها و حیوانات نخواهد بود. همچنین افزایش میزان کادمیوم در خاک موجب کاهش محصول در گیاهان میگردد (پرانکل و همکاران، 2005). منبع اصلی کادمیوم رها شده در فاضلاب شامل آبکاری، گداختن فلز، ساخت پلاستیک، رنگ سازی، باطریسازی، کود سازی،
معدنکاری و تصفیه فلزات است (لیبیو[9] و همکاران، 2002). استنشاق کادمیوم به سرعت بر کلیهها و مجاری تنفسی اثر میگذارد. حتی مقادیر کم آن می تواند منجر به سرفههای دائمی و درد قفسهی سینه گردد. بلعیدن کادمیوم می تواند بلافاصله منجر به مسمومیت روده ای- معده ای شده و به معده و کبد نیز آسیب میرساند. مسمومیت با کادمیوم باعث بروز نوعی بیماری می شود که همراه با درد شدید و شکستن بیدلیل استخوانها میباشد (لوکیدو[10] و همکاران، 2004). به نظر میرسد که تأثیر فیزیولوژیک کادمیوم، به علت شباهت این عنصر با کلسیم باشد. همچنین کادمیوم می تواند در برخی آنزیمها جانشین روی شود و با تغییر ساختمان فضایی آنزیم موجب از دست رفتن فعالیت کاتالیزوری آنزیم و تغییر مکانیزم جذب آن در بدن و نهایت سبب بروز علایم بیماری گردد (الووت[11]، 1990).
اساس سمیت کادمیوم ناشی از اثر منفی آن بر سیستم آنزیمی بدن است. کادمیوم جایگزین یونهای فلزی نظیر روی، مس و کلسیم در متالوآنزیمها می شود و بدین طریق باعث کاهش عملکرد آنزیمها میگردد (مشتاقی و همکاران، 1385). سمیت کادمیوم به طور قابل توجهی تحت تاثیر برخی عناصر معدنی به ویژه، کلسیم، فسفات، روی و آهن کاهش مییابد (گروتن[12] و همکاران، 1991). روی از طریق کاهش تجمع کادمیوم درون سلول موجب محافظت در برابر سمیت کادمیوم میگردد (بهاتاچاریا و گوپتا[13]، 2008)، سطوح بالای روی در جیره غذایی مرغان تخمگذار بهبود اثرات ناشی از کادمیوم موجود در جیره بر تولید تخممرغ را موجب گردیده است (نولان و برون[14]، 2000)؛ با این حال نقش روی در کاهش اثرات سمی کادمیوم بر میکروارگانیسمهای شکمبه مشخص نیست.
بنتونیت مادهای است معدنی از دسته رسها یا شبه رسها و از کانیهای متورم شونده تشکیل شده است، که عموماً حاوی مونتموریلونیت[15] و به مقدار کم بیدلیت[16] هستند. منظور از بنتونیت، رسی است که ٩٠ درصد کانی مونتموریلونیت داشته باشد (کریم پور، 1387). از جمله برجستهترین خواص بنتونیت توان آن در جذب سموم و عناصر سنگین میباشد با این حال تاثیر افزودن آن بر تخفیف اثرات سمی کادمیوم بر تخمیر شکمبه مورد بررسی قرار نگرفته است.
هدف از این آزمایش بررسی تاثیر سم زدایی کادمیوم توسط بنتونیت سدیم و عنصر روی در محیط شکمبه میباشد.
1-2 فرضیه ها:
H0- افزودن روی و بنتونیت سدیم به جیرههای حاوی کادمیوم نمیتواند فراسنجههای تولید گاز را تحت تاثیر قرار دهد.
H1- افزودن روی و بنتونیت سدیم به جیرههای حاوی کادمیوم میتواند فراسنجههای تولید گاز را تحت تاثیر قرار دهد.
H0– افزودن روی و بنتونیت سدیم به جیرههای حاوی کادمیوم تاثیری بر تخمیر میکروبی و جریان مواد مغذی از فرمنترهای کشت پیوسته دوجریانه نخواهد داشت.
H1– افزودن روی و بنتونیت سدیم به جیرههای حاوی کادمیوم تخمیر میکروبی و جریان مواد مغذی از فرمنترهای کشت پیوسته دوجریانه را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
:
پلتفرمهای 2 درجه آزادی و یا 3 درجه آزادی قطعاتی هستند که به منظور قرار گرفتن در یک زاویه خاص و یا دنبال کردن یک زاویه مورد نظر مورد کنترل قرار میگیرند. یکی از مواردی که در آن میتوان از یک صفحه پایدار 3درجه آزادی سود برد در عکسبرداریهای هوایی میباشد. برای این منظور میتوان یک پلتفرم را روی یک وسیله پرنده قرار داد و با کنترل آن و پایدار نمودن آن در یک زاویه خاص از منطقه و یا هدف خاصی عکسبرداری و یا فیلم برداری نمود.
مواردی که به طور گسترده از این گونه اطلاعات هوایی استفاده می کنند عبارتند از: کنترل بحران، مطالعات محیطی و کشاورزی، نقشه برداری و همچنین این اطلاعات به طور گستردهای توسط پلیس مورد استفاده قرار میگیرد. نمونه ای از این نوع تصویر برداری در شکل 1-1 نشان داده شده است.
شکل 1-1 – نمونه ای از عکسبرداریهای مختلف در زمینه های متفاوت
استفاده از ژیروسکوپ به عنوان یک سنسور زاویه و سرعت زاویهای در پلتفرمهای پایدار شده مورد استفاده قرار میگیرند. ژیروسکوپ وسیلهای برای اندازهگیری و یا حفظ جهت میباشد که از اصل بقای تکانهی زاویهای استفاده میکند. یک ژیروسکوپ مکانیکی همیشه یک چرخ یا دیسک چرخنده با محور آزاد دارد که میتواند در هر جهتی بایستد. این جهتگیری بسیار کمتر بر اثر گشتاور خارجی
تغییر میکند که این به دلیل ممان زاویهای بزرگ خود به همراه نرخ زیاد چرخش آن است]5[. صرفنظر از اینکه سطحی که وسیله روی آن قرار گرفته چقدر حرکت میکند و چون گشتاور خارجی توسط نگاه داشتن وسیله در یک حلقه کمینه میشود جهت آن تقریبا ثابت میماند. ژیروسکوپهای با تکنولوژی حالت جامد هم وجود دارند مانند ژیروسکوپهای حلقهی لیزری. نمونه ای از این ژیروسکوپهای پیچیده در شکل 2-1 نشان داده شده است.
شکل 2-1- ژیروسکوپ حلقه لیزری
برای آشنایی با پلتفرمهای پایدار شده ابتدا باید باید زیروسكوپها و نقش آنها در پلتفرمهای پایدار شده را بررسی نمود. از لحاظ فنی زیروسكوپ وسیلهای است كه سرعت زا ویهای را اندازه بگیرد. در قرن هجده، ادوات چرخانی برای ناوبری كشتیها در هوای مه آلود مورد استفاده قرار گرفت. ژیروسكوپهای چرخان قدیمی در اوایل قرن 19 اختراع شد و نام ژیروسكوپ در سال 1852 برای آن انتخاب گردید. در اواخر قرن 19 و اوایل قرن 20 از ژیروسكوپ بر روی كشتیها به طور گسترده ای استفاده شد. در حدود سال 1916 از ژیروسكوپها در هواپیماها استفاده گردید و هنوز هم در این مورد استفاده می شود. در قرن 20 ژیروسكوپهای چرخان تكامل یافتند. در سال 1960 ژیروسكوپهای نوری برای اولین بار معرفی شدند و به سرعت در بازارهای جهانی و كاربردهای نظامی مورد استفاده قرار گرفتند. از 15 سال پیش تا كنون ژیروسكوپهای MEMS معرفی شدند و پیشرفتهایی برای تولید انبوه آنها نسب به ژیروسكوپهای قدیمی كوچك به دست آمد.