تقریباً هر مسالهای که در آن فرض و حکم وجود داشته باشد میتوان با جابجایی فرض و حکم تبدیل به مسالهی جدیدی کرد. در این حالت مساله اول را مستقیم و دومی را معکوس مینامیم. به عنوان مثال اگر از پشت پنجره اتاق خود به بیرون بنگریم و مشاهده کنیم که باران در حال باریدن است از خود میپرسیم علت این بارندگی چیست؟ جواب بدیهی است؛ ابرهای بارانزایی که در آسمان هست دلیل بارش است. اما مساله معکوس چگونه بیان می شود؟ اکنون آسمان ابری است. در این حالت آیا بارش خواهیم داشت؟ بهسادگی قابل مشاهده است که مساله دومی تشخیص سختتری دارد و حل آن نیازمند داشتن اطلاعات بیشتری است. درعینحال جواب این سوال بسیار پرکاربردتر و هیجانانگیزتر است. میتوان سوال معکوس را سختتر و پرکاربردتر نیز مطرح کرد: آیا دو روز بعد بارش وجود خواهد داشت؟ تقریباً هیچ شخصی را نمیتوان سراغ داشت که جواب این سوال برای او مهم نباشد. در بسیاری از موارد جواب این سوال با درآمد مالی افراد ارتباط مستقیم دارد. به عنوان مثال کشاورزان و فعالان در زمینه حمل و نقل زمینی و دریایی و هوایی بررسی پیش بینی وضع هوا را در متن برنامه روزانه و هفتگی خود قرار میدهند. بنابراین میبینیم که مساله معکوس در این مورد بسیار پرکاربردتر است. در اکثر موارد یافتن پاسخ مساله معکوس دشوارتر است. ولی بهقدری پرکاربرد است که به صورت جدی در دستور کار محققان قرار میگیرد.
به طور کلی هر مساله ای که سه ویژگی زیر را داشته باشد خوش رفتار نامیده می شود:
تعریف ریاضی سه مورد بالا در مورد تابع خوش رفتار به این قرار است:
تعریف: فرض کنیم و فضاهای نرمال باشند و یک نگاشت(خطی یا غیر خطی) باشد به طوری که داشته باشیم . معادله در صورتی خوش رفتار است که سه ویژگی زیر را داشته باشد:
هر مسالهای که خوشرفتار نباشد(حداقل یکی از سه ویژگی بالا را نداشته باشد) بدرفتار نامیده می شود.
مهمترین دغدغه در حل مسائل معکوس مورد سوم یا همان مساله پایداری است. در همین مثال حرکت ابرها و بارش باران که در بخش اول بیان شد، فرض کنیم که با مشاهده نقشههای هواشناسی و مخابره کشورهای اطراف به این نتیجه برسیم که مثلاً به علت عبور سامانه ابری از غرب به شرق، سه روز دیگر در تهران بارندگی خواهیم داشت، در این حالت وزش بادی از شمال به جنوب که پیش بینی آن صورت نگرفته است و یا اینکه غیر قابل پیش بینی است و جابجایی ابرها به شهر دیگری مانند اصفهان نتیجهای که دربر خواهد داشت بارش باران در این شهر است. در این صورت تغییر کوچک در داده ورودی منجر به تغییر اساسی در خروجی شده است. بنابراین در حل مسائل معکوس باید به پایداری یا پایدارسازی مساله توجه ویژه داشته باشیم.
در حوزه الکترومغناطیس نیز میتوان مسائل مستقیم و معکوس را متصور بود. اغلب در الکترومغناطیس به دلیل کاربرد بسیار گسترده، مسائل معکوس در حوزه پراکندگی بررسی و طبقه بندی میشوند. به این صورت که در مساله مستقیم میدانی را به محیطی میتابانیم. به طوری که جنس و موقعیت جسم درون محیط برای ما مشخص است. در این صورت محاسبه میدان پراکندگی[14] مطلوب مساله است. اما در حالت معکوس میدانی را با دامنه و فاز مشخص به محیطی میتابانیم و میدانهای پراکنده شده را جمعآوری میکنیم. در این صورت مطلوب ما شناسایی جنس و موقعیت پراکنده کننده های داخل محیط است. بیایید سه مورد بدرفتاری را درمورد مساله معکوس بررسی
کنیم. با این فرض که میدانیم جنس جسم پراکنده کننده فلز است و ما به دنبال موقعیت آن هستیم.
وجود جواب: ممکن است میدانی که آنتن گیرنده دریافت می کند بهقدری تغییر کرده باشد که مقداری که نشان میدهد ناشی از هیچ نوع جسم پراکنده کننده فلزی نباشد.
یکتایی جواب: در صورتی که مشاهدات محدود باشد، مثلاً تعداد آنتن گیرنده کم باشد یا به طور 360درجه نتوان میدانهای برگشتی و عبوری را در حالت دوبعدی دریافت کرد، در این حالت ممکن است بازهم به علت دریافت داده های نویزی یا ناصحیح و البته محدود به جوابی برسیم که ناشی از دو یا چند نوع جسم است.
ناپایداری: فرض کنید که میدانی که یک آنتن گیرنده دریافت می کند برابر یا نزدیک صفر باشد و میدان بقیه نقاط تغییر اندازه پیوسته و آرام حول مقدار 10ولتبرمتر داشته باشند. به عنوان مثال دلیل این باشد که دو موج با دامنه نزدیک به هم و اختلاف فاز 180درجه قبل از برخورد به آنتن گیرنده برهم اثر کرده و اثر همدیگر را در موقعیت آن آنتن خنثی کرده باشند. در این صورت با اندکی جابجایی آنتن به اختلاف قابل توجه میرسیم. این حالت نمونه ای از ناپایداری در حوزه دریافت عملی آن است.
یکی از مشکلات اساسی در این مسائل، غیر یکتا بودن آنهاست. مثلاً میدانهای محوشونده ناشی از محیط با تلفات و یا قسمت های با ابعاد بسیار کوچک، قابل شناسایی نخواهد بود. مشکلات دیگری را میتوان نام برد از جمله:
پراکندگی امواج صوتی و مغناطیسی نقش اساسی در علوم کاربردی ایفا می کند. پارهای ازموارد استفادهی آن به قرار زیر است:
بسته به نیازی که در حل مسئله معکوس وجود دارد میتوان صورت سوال را تنظیم کرد. مثلاً در تعیین میزان فلز به کار رفته داخل یک بلوک بتونی قطعاً جنس برای ما مهم نیست و چیزی که اهمیت دارد شکل و موقعیت فلزات داخل بتون است. یا در تشخیص ترکیدگی لوله در آزمایشهای غیر مخرب فقط شکل داخلی برای ما اهمیت دارد که ببینیم آیا ترکی وجود دارد یا خیر.
همانطور که از اسمش بر می آید با عدد و رقم کاری ندارد و کیفیت جسم را مشخص می کند. یعنی موقعیت و شکل کلی اجسام را مشخص می کند. روشهایی مانند روش نمونهبرداری خطی[15]، روش تنظیم سطح، معکوسسازی زمانی[16] و… از جمله این روشها هستند که فرایند آنها شناسایی موقعیت و شکل کلی اجسام است و در دسته روش های کیفی[17] شناسایی جسم قرار میگیرند.
روش بازسازی کمی جنس جسم را مشخص می کند. پارامترهایی از قبیل به کمک ایندسته از روشها شناسایی میشوند. از جمله مهمترین روشهای پراکندگی معکوس[18] که در این شاخه جای میگیرند روشهای برمبنای بهینهسازی است. به این شکل که تابعی تعریف می شود که بهینه کردن آن منجر به شناسایی مقادیر در محیط مطالعه میشوند. روشهای متنوعی در زمینه بهینهسازی وجود دارد. از جمله میتوان به الگوریتم ژنتیک[19]، روش تکامل تفاضلی[20]، روش هجوم ذرات[21] و جستوجوهای هارمونی اشاره کرد.
[1] optimization
[2] Cost function
[3] Level set method
[4] Deformation velocity
[5] Hamilton-jacobi equation
[6] Local minima
[7] Frequency hopping
[8] Computational domain
[9] Well-posedness
[10] existence
[11] uniqueness
[12] stability
[13] Ill-posedness
[14] Scattered field
[15] Linear sampling method(LSM)
[16] Time reversal method
[17] Qualitative methods
[18] Inverse scattering
[19] Genetic algorithm
[20] Differential evolution
[21] Particle swarm optimization
ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
تاریخچهSAR
رادار در ابتدا برای اهداف نظامی طی جنگ جهانی دوم گسترش یافت. هدف اولیه ی آن ردیابی هواپیماها و کشتی ها تحت شرایط آب وهوایی نامساعد و تاریکی بود. رادار رشد پایداری را همراه با پیشرفت در تکنولوژی فرکانس های رادیویی (RF) ،آنتن ها و اخیرا تکنولوژی دیجیتال تجربه کرده است]1[.
سیستم های راداری اولیه فاصله تا یک هدف را از طریق تاخیر زمانی و جهت یک هدف را از طریق جهت دهندگی آنتن اندازه گیری می کردند. طولی نکشید که از شیفت داپلر برای سنجش سرعت هدف استفاده شد. پس از آن کشف شد که با پردازش شیفت داپلر می توان حد تفکیک مناسبی در جهت عمود بر برد یا جهت پرتو بدست آورد. از این قاعده ی اخیر که معمولا به کارل وایلی در سال 1951 نسبت داده می شود، کشف شد که می توان با بهره گرفتن از رادار تصاویر دو بعدی از اهداف و سطح زمین تشکیل داد. این روش، ایده رادار با دهانه ی مصنوعی (SAR) نام گرفت که در واقع به ایده ی ایجاد اثر یک آنتن بسیار بلند بوسیله ی آنالیز سیگنال دریافتی از یک آنتن کوتاه ولی متحرک اشاره دارد]2[.
در دهه ی 1950و1960 میلادی علم سنجش از راه دور در کاربردهای غیر نظامی گسترش یافت. در این راستا در سیستم های تصویر برداری هوایی، اسکنر های دیجیتالی که از چندین باند فرکانسی نوری استفاده می کنند روی هواپیماها و ماهواره ها نصب شدند که این امر منجر به توسعه کاربردهای تصاویر پرجزئیات بدست آمده از مناطق وسیع سطح کره زمین، گردید. فناوری SAR نظامی در دهه ی 1970 در حوزه کاربردهای غیر نظامی وارد شد و محققین سنجش از راه دور دریافتند که تصاویرSAR مکمل مفیدی برای حسگرهای نوریشان
هستند]3[.
بیشتر فناوری اصلیSAR روی هواپیما گسترش یافت. اما اولین SAR ماهواره ای بود که به طور جدی توجه جامعه ی سنجش از راه دور را به این نوع از حسگرها جلب کرد]2[.
در سال 1978 ، ماهواره ی ناسا موسوم به “SEASAT” به جهان نشان داد که تصاویر با جزئیات زیادی را می توان از سطح زمین بدست آورد. این برنامه باعث توسعه ی فنی زیادی در جامعه ی سنجش از راه دور شد. بعنوان مثال می توان کار روی پردازشگرهای دیجیتال SAR و کاربردهایی مثل اندازه گیری طول ، ارتفاع و جهت امواج اقیانوسی را نام برد]2[.
SEASAT در باند L ، فرکانس 1.27 GHz ، در ارتفاع 800Km ، زاویه تابش 23 درجه و پهنای نوار100Km کار می کرد. این ماهواره توانست تصاویری با حد تقکیک m 25 در جهت برد و سمت بدست آورد.
بعد از ماموریت SEASAT ، ناسا پرتاب سری SIR را تصویب کرد. برنامه با آزمایش SIR-A که در سال 1981 در مدار قرار کرد، شروع شد. بعد از آن SIR-B و SIR-C به ترتیب در سالهای 1984 و 1994 پرتاب شدند. آژانس فضایی اروپا (ESA) نیز با پرتاب دو حسگر باند C به نام های ERS-1 و ERS-2 در توسعه فناوری SAR شرکت کرد. اولی در سال 1991 و دومی در سال 1995 با موفقیت پرتاب شد]5[. طی سال های اخیر نیز ماهواره های سنجش از راه دور زیادی در مدار قرار گرفته اند.
ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
پیش از این، برای فهم قابلیت و کارایی آنتنهای طراحی شده باید آنها ساخته میشدند، در نتیجه تحلیل کارایی آنتنهای طراحی شده مستلزم هزینه های زیادی بود و گاهی برای ایجاد کوچکترین تغییر در طراحی و بررسی نتایج آن، باید کل روند ساخت دوباره طی میشد. با پیشرفت علم و تکنولوژی کامپیوتر، محققین و مهندسین آنتن و انتشار امواج توانستند بکمک روشهای عددی الکترومغناطیسی مسایل پیچیده را با دقت قابل قبول شبیه سازی و حل نمایند.
همگام با پیشرفت تکنولوژی و تولید کامپیوترهای قدرتمندتر، روشهای عددی گسترش داده شده و الگوریتمهای پیچیدهتر و دقیقتر ارائه گردیدهاند. در این پایان نامه از روش های عددی الکترومغناطیسی برای حل دقیق یک مسئله عملی در حوزه رادار پسیو استفاده کردهایم و کارایی چند تکنیک عددی را مورد بررسی قرار دادهایم. همچنین نحوه بهبود و یک روش برای حذف آثار مخرب تزویج متقابل در آرایههای آنتن یاگی-اودا را بررسی کردهایم.
در این رساله ابتدا توضیح مختصری درباره رادار پسیو داده و نحوه عملکرد آنتن گیرنده در این رادار مورد بررسی قرار گرفته است. پس از آشنایی با توابع گرین و خواص آنها و همچنین توابع پایه و وزن؛ روش مومنت و چگونگی استفاده از این روش برای حل معادلات الکترومغناطیس بررسی شده است. سپس آنتنهای سیمی معرفی شده و جریان روی سیمهای این آنتنها تحت تاثیر میدان خارجی بدست آمده است. برای این منظور معادله هالن از روش مومنت حل شده است. علاوه بر این روند پیادهسازی روش مومنت برای حل معادلات مورد نظر و همچنین دغدغههای موجود در این پیاده سازی نیز عنوان شده است. در آخر نتایج بصورت جدول و نمودار نشان داده شده است.
در فصل دوم مختصری از رادار دوپایه[3] ، بررسی آنتنهای گیرنده و مشکلاتی که در طراحی آنتن گیرنده وجود دارد بیان می شود. در فصل سوم برای بدست آوردن جریان القا شده روی سطح آنتنهای سیمی، معادله انتگرالی سیم نازک را از معادلات الکترومغناطیس ماکسول محاسبه و با بهره گرفتن از روش مومنت چگونگی حل آن نشان داده می شود. در فصل چهارم، جریان القا شده روی سیمهای آرایهای از چهار دوقطبی، در اثر برخورد یک جبهه موج محاسبه می شود. همچنین در این فصل، تاثیر افزودن مقاومت به ترمینال آنتن دوقطبی[4] و خم کردن آنتن دوقطبی[5] بررسی میگردد. در فصل پنجم، به تشریح نرم افزاری که برای محاسبه جریان روی سیمها و
محاسبه ولتاژ روی ترمینالهای آنتن طراحی شده و متدهای که برای انتگرالگیری و حل دستگاه معادلات به کار رفته، پرداخته می شود. همچنین طریقهی استفاده از نرم افزار و قابلیتهای آن را ذکر می شود. در فصل ششم، نتایج بدست آمده از پایان نامه به همراه نمودار و جدول نشان داده شده است.
[1] Calibration
[2] Music
[3] Bistatic
[4] Dipole
[5] Folded dipole
ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
ظهور سیستمهای مخابراتی با عرض پالس بسیار باریک و پهنای باند بسیار وسیع و پیداش کاربردهای متنوع برای آنها، در سالیان اخیر زمینه ساز تحقیقات گستردهای در جنبه های گوناگون نظری و پیادهسازی عملی چنین سیستمهایی گشته است. سیستمهای فراپهن باند (UWB) از حدود 20 سال قبل در مخابرات نظامی، موقعیت یابی و رادار مورد استفاده قرار گرفته است و اخیرا بر روی الکترونیکهای مصرفی و مخابراتی توجه شده است. لیکن با افزایش تقاضا برای کاربرد تجاری این تکنیک و با تلاش هایی که از اواخر دهه 1990 آغاز شد، در نهایت مجوز استفاده از گستره فرکانسی حدود GHz 10-3، به شرط رعایت محدودیتهای شدید بر سقف توان ارسالی، صادر شد.. در واقع، بسیاری از سیستمهای مخابراتی بی سیم از فرکانسهای باند باریک مجزا به منظور جلوگیری از تداخل با یکدیگر استفاده می کنند. به هر حال، برای سیستمهای UWB به منظور جلوگیری از تداخل با دیگر سیستمها، به شرط رعایت محدودیتهای شدید بر سقف توان ارسالی و طیف تعریف بر طبق FCC میتوانند به کار روند.
سیستمهای UWB ویژگیهای منحصر به فردی نسبت به سیستمهای مخابراتی دیگر دارند. دو ویژگی منحصر به فرد سیستمهای UWB، پهنای باند بسیار وسیع و Duty Cycle پایین آن میباشد. پهنای باند بسیار وسیع منجر به انتقال پالسهای بسیار باریک که بیتهای اطلاعاتی را حمل می کنند، می شود. در واقع سیستمهای UWB، به جای استفاده از توان بسیار بالا در رنج فرکانسهای مجزا، از سیگنالهای با توان پایین و در رنج فرکانسی بسیار زیاد استفاده می کنند. بنابراین ارسال سیگنالهای UWBبه عنوان یک سیگنال نویزی برای سیستمهای مخابراتی دیگر ظاهر شد. سیستمهای UWB برای کاربردهای داخلی که نیاز به نرخ دیتای بالا دارند و در رنج فاصله کوتاه 1 تا 10 متر، میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. Duty Cycle به عنوان نسبتی از زمانی که یک پالس در یک دوره تناوب قرار میگیرد، تعریف می شود که در سیستمهای UWB مقدار آن بسیار کم و در حدود 0.005 میباشد.
لفظ UWB علیرغم معنای نسبتا عامی که تا پیش از دهه 1990 داشت به سیگنالهایی اطلاق شد که دارای پهنای باند حداقل MHz 500 باشند، یا پهنای باند نسبی آنها (نسبت پهنای باند به فرکانس مرکزی) بیش از %20 باشد[3]. پهنای باند نسبی به صورت زیر بیان می شود:
(1-1) |
فرکانسهای قطع بالا و پایین میباشد. در گزارش FCC [3]، کاربرد UWB در سه گروه طبقه بندی می شود: 1. سیستمهای اندازه گیری و مخابراتی 2. سیستمهای راداری انتقالی 3. سیستمهای تصویری. در اینجا باند طیفی مربوط به گروه اول در شكل (1-1) آمده است. همانطوری که میبینید طیف فرکانسی اختصاص یافته برای ارسال UWB 1/3 تا GHz 6/10 است و ماکزیمم سطح توان مجاز برای ارسال UWB، dBm/MHz 3/41- میباشد، این سطح توان کمتر از سطح توان نویز برای سیستمهای مخابراتی UWB میباشد.
سیستمهای UWB به دلیل استفاده از پهنای باند بسیار زیاد دارای ویژگیهای منحصر به فردی میباشند که سیستمهای UWB را از دیگر سیستمهای باند باریک کلاسیک متمایز میسازد[1،2،5،6،14]. این ویژگیها عبارتند از:
1- توانایی به کارگیری سیستمهای UWB به همراه وجود سیستمهای بیسیم دیگر میباشند. محدودیت توان FCC، نیاز به سیستمهای UWB ی دارد که قادر به ارسال سیگنالهای شبه نویزی باشند که منجر به احتمال کم برای آشکارسازی و تداخل برای سیستمهای دیگر خواهد شدشكل (1-2) .
2- قادر به مصالحه بین فاصله و نرخ دیتا هستند. فرض کنید برای حمل یک بیت دیتا پالس ارسال شود، برای فاصلههای زیاد، به منظور ارسال قابل قبول، می تواند زیاد باشد و زیاد منجر به نرخ دیتای پایین خواهد شد، به عبارت دیگر، می تواند برای فاصله کم کاهش پیدا کند و منجر به نرخ دیتای بالا شود. بنابراین تعداد پالسهای بیشتر بر بیت برای ارسال در فاصلههای زیاد به کار میرود.
3- توانایی داشتن ظرفیت زیاد را دارند. معادله معروف شانون برای ظرفیت، بینش مربوط به مزیت سیستمهای بیسیم UWB را به ما میدهد. مطابق قانون شانون، توانایی ظرفیت یک کانال به صورت زیر بیان می شود:
(1-2) |
و به ترتیب توان کل سیگنال و توان نویز را بیان می کنند و پهنای باند کانال میباشد. سطح توان ارسالی کم سیستمهای UWB برای ظرفیت کانال بیفایده است، به هر حال، سیستمهای UWB به دلیل پهنای باند زیاد، اثر سیگنال به نویز پایین (SNR) را جبران می کنند. بنابراین سیستمهای UWB برای ظرفیت بالای مخابرات بیسیم پیشنهاد میشوند[5].
[1] Ultra Wideband
[2] Generalized Likelihood Ratio
[3] Semi-definite Relaxation
ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل و با فرمت ورد موجود است
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
در مورد سازمان تعاریف بسیاری ارائه شده است. کلاسیکها بر نقش ساختار در سازمان تاکید می کنند و نئوکلاسیکها به انسان توجه اساسی دارند. سازمانهای مکانیکی، سازمانهای ارگانیکی، سازمان یادگیرنده، سازمان به مثابه فرهنگ و انواع مختلفی از تعاریف دیگر که هریک از زوایهای خاص به سازمان مینگرند. اما یکی از استعارههای جالب در مورد سازمان، تشبیه سازمان به انسان است، در این تفکر به سازمان به مثابه موجودی زنده نگریسته می شود. اما در همه موجودات زنده، بویژه انسان، فاکتورهایی وجود دارد که از آنها به عنوان علایم حیاتی نام برده می شود.! آیا سازمان نیز علایم حیاتی دارد؟ آیا آنچنان که فشار خون و نبض انسان حامل پیام مرگ و زندگی می توانند باشند، میتوان با اندازه گیری نبض و فشار خون سازمان نسبت به سلامت یا عدم سلامت آن آگاهی یافت؟ چارچوب کارت ارزیابی متوزان یکی از روشهای نوین و مفیدی است که کنترل استراتژیک در سازمان را برمبنای عوامل حیاتی آن امکان پذیر میسازد.
2-1- عنوان تحقیق
بررسی امكان بكارگیری كارت امتیازی متوازن جهت اجرای استارتژیهای آن در شركت خودروسازی سایپا.
3-1- بیان مسئله
تا چند دهه قبل برنامهریزی استراتژیک و تدوین استراتژی برای سازمانها معنا و مفهومی نداشت و سازمانها فقط به برنامهریزی عملیاتی میپرداختند و شاید موفقیتهایی نیز كسب نموده باشند. ولی بعد از آن دوران، بخصوص دهه 1970 به بعد، سازمانها به این نتیجه رسیدند كه فقط با برنامهریزی عملیاتی نمیتوانند به فعالیتها ادامه دهند. چون تحولات اقتصادی جدید از جمله افزایش تورم و بیكاری، رقابت بین سازمانها و اهمیت خدمات در اقتصاد باعث گردید كه سازمانها برای رفع مشكلات به برنامهریزی استراتژیک و تدوین استراتژی روی آورند. زیرا هیچ سازمانی توانایی كامل شكل دادن به محیطی كه در آن كارمیكند را ندارد. اما میتواند اوضاع و احوالی را پدید آورده و از بین آنها بهترین فرصتها را بدست آورد. وظیفه مدیریت این است كه شركت را همواره به گونهای ببیند كه میتواند بشود. نه آنگونه كه هماكنون هست (كاتلر، اصول بازاریابی، 86)
ولی پیادهسازی این استراتژیهای تدوین شده در برنامهریزی استراتژیك، مشكل است زیرا در مسیر اجرای هر استراتژی موانع زیادی وجود دارد كه از آنجمله میتوان به موانع فنی و موانع مهارتی و موانع ساختاری اشاره نمود. روشهای زیادی نیز برای غلبه بر موانع اجرای استراتژیها پیشنهاد گردیده است. یكی از روشهای پیشنهادی، تكنیک ارزیابی متوازن نام دارد كه در سال 1992 توسط كاپلان و نورتون ارائه گردیده است. بر اساس نظریات كاپلان و نورتون روش ارزیابی متوازن، شرکتها و سازمانها را قادر میسازد تا فاصله قابل توجهی را كه قبلاً فیمابین مراحل تدوین و اجرای استراتژی بوجود میآمد، از میان بردارند. آنها معتقد بودند كه این عدم ارتباط صحیح فی مابین مراحل تدوین و اجرای استراتژی به واسطه موانع زیربه وجودمی آید:
1-3-1- مانع اول: چشمانداز و استراتژیها غیرقابل درك هستند.
1-3-2- مانع دوم: عدم ارتباط استراتژیها با اهداف نقشها، گروهها و افراد سازمانها.
1-3-3- مانع سوم: عدم ارتباط استراتژیها با تخصیص منابع كوتاهمدت و بلندمدت سازمان.
1-3-4- مانع چهارم: دریافت بازخوردهای تاكتیكی به جای بازخوردهای راهبردی (یعنی بازخوردهایی كه وجود دارد بر اساس مهارت است نه بر اساس استراتژی). (كاپلان و نورتون[1]، 1996)
این تحقیق بر اساس 4 مانع بالا با طرح 5 فرضیه سعی بر آن دارد تا مشخص نماید آیا میتوان از تكنیک ارزیابی متوازن برای غلبه بر موانع اجرای استراتژی شرکت خودروسازی سایپا استفاده نمود؟ اصولاً سازمانها سعی دارند كه چرخة رضایتمندی در درون خود ایجاد نمایند، اجرای صحیح چنین چرخهای در گروارزیابی صحیح آن است. در این راستا تکنیک ارزیابی متوازن جزء اولین تکنیک هاست که به اهمیت در ارزیابی عملكرد و فعالیتهای سازمان توجه نموده است. سیستم سنتی ارزیابی عملكرد عمدتاً بر سنجههای مالی استوار بودند. در ابتدا برای ارزیابی عملیات بیشتر ازسنجههای مالی مطلق مانند در آمد کل، در آمد خالص، سود عملیاتی وسودخالص استفاده مینمود. باگذشت زمان، وگسترش و پیچیده شدن فعالیتهای سازمان، استفاده از سنجههای مالی نسبی، مانند بازگشت سرمایه و باقیماندة درآمد رواج پیدا كرد. در دهه های اخیر، نیز مدلهایی چون ارزش افزوده اقتصادی و جریانهای نقدی به عنوان معیارهای مناسبتتری برای ارزیابی نتیجه عملیات معرفی شدند. (نمازی، 1386، 56)
در سیستمهای سنتی ارزیابی عملكرد، از یكسو، تمامی معیارهای ارزیابی، مالی و صرفاً كمّی هستند و اصولاً نشاندهندة خلاصه و سریع و عملیات و فعالیتهای یک سازمان هستند و در مواردی به حدی تجمعی هستند كه فقط برای سطوح خاصی از مدیران، كاركنان قابل استفاده هستند. همچنین معیارهای مالی در زمینههایی كه قادر به ارزیابی هستند، نشاندهندة رویدادهای تاریخی گذشتهاند و چون اغلب با تأخیر بدست میآیند، اطلاعات كاملی در زمینة پاسخگویی و تعهدات سازمان در قبال سهامداران و ذینفعان در اختیار قرار نمیدهد و از معرفی بهترین نتایج عملكرد سالانه و ششماهه و حتی ماهانه، دلیلی بر تداوم این نتایج در آینده نیست. صورتهای مالی سنتی در پیشرفتهترین سطوح خود قادر به انعكاس عملكرد واحدها و بخشهای مختلف یک سازمان هستند كه از تجمیع عملكرد كل سازمان بدست میآید. و توانایی انعكاس اثرات ناشی از همكاریهای بین واحدهای مختلف را ندارند و این در حالی است كه امروزه بیشتر فعالیتهای ارزشآفرین سازمانها حاصل همكاریهای بین وظیفهای است و سیستمهای مالی سنتی قادر به محاسبه ارزش واقعی و یا بهای تمام شده این همكاریها در روابط نیستند (بختیاری، 1386).
به دیگر سخن معیارهای سنتی ارزیابی عملكرد فقط بازدة مالی را میسنجند و مورد تأكید قرار میدهند و به ارزیابی عملیات و سودآوری كوتاهمدت توجه دارند وبه سازهها و فرایندهایی كه باعث ایجاد بازده مالی میگردند تكیه نمیكنند. این در حالی است كه سیستمهای ارزیابی عملكرد مطلوب باید مبتنی بر بررسیهای بلند مدت و عواملی باشند كه برنامه ریزی آیندهسازان را نیز در بر میگیرد. افزون بر محدودیتهای روش سنتی ارزیابی عملكرد، پذیرش اصل مشتری مداری و رضایت مشتری از طرف سازمانها، اهمیت یا فتن دارائیها نامشهود در سازمانها و ارزشگذاری سازمانها بر مبنای دارائیها نامشهود (از قبیل رضایت مشتریان، بهبود كیفیت ارائه خدمات، استفاده از نیروی انسانی كارآمد)، پیدایش فناوریهای اطلاعاتی جدید، تغییرات جدید در حوزه ارائه خدمات و همچنین خواستههای جدید مشتریان سازمانی سبب شده است تا استفاده از تكنیكهای سنتی ارزیابی با مشكل مواجه نشود و از اینرو در حمایت از برنامههای مدیریت و بالاخص برنامههای استراتژیک سازمان ناتوان باشند. لذا در این پژوهش نیز دیدگاههای مالی به نتهایی برای پیشبرد عملكرد كافی نیست و نگرش متوازنتری لازم است.
تكنیكهای ارزیابی متوازن در این روش به موارد زیر اشاره دارد:
1) توازن بین معیارهای مالی و غیرمالی
2) توازن بین اهداف كوتاهمدت و بلندمدت
3) توازن بین ذینفعان داخلی و خارجی یعنی كاركنان و مشتریان و سهامداران
4) توازن بین شاخصهای هادی (شاخصهای عملكرد آیندهگر) و شاخصهای تابع یا پیامد (شاخصهای مالی و گذشتهنگر)
5) توازن بین دیدگاههای داخلی و خارجی
تدوین و اجرای استراتژیهای هدفمند، بدون توجه به نیروهای درونی و بیرونی مؤثر، بر شرکتهای خودروسازی، از جمله شرکت خودروسازی سایپا امكانپذیر نخواهد بود. چون فلسفه اصلی ارزیابی متوازن از ابتدا تا انتها، تأكید زیادی بر مدیریت استراتژیک و ایجاد تشكیلات استراتژیمحور دارد و از آن به عنوان ابزاری جهت تحقق استراتژی استفاده میشود. این تحقیق سعی بر آن دارد تا نشان دهد كه كارت امتیازی متوازن چگونه غلبه بر موانع و مشكلات مهم سد راه اجرای موفقیتآمیز استراتژیهای طرحریزی شده را ممكن میسازد.
[1] – Kaplan &Norton